LAYKOPEN DEPOSU DOMATES
Domates laykopen denilen bitkisel karotenoidden varlıklı bir sebzedir. Karotenoidler tabiatta 600 çeşit farklı çeşidi bulunan, sebzelere sarı, turuncu yahut al rengi veren besin bileşenleridir. Besinlerle %80-90 orantısıyla aldığımız en güçlü karotenoid laykopendir.
Domates birinci olarak Meksika’da Aztekler tarafından yetiştirilmiştir. 16. yy da İspanya’da üretilmeye başlamıştır. Yerkürede 2. noktada üretime sahiptir.
Laykopenin sıhhat üzerine pek çok olumlu tesiri vardır. Kalp-damar sistemi, kanser, osteoporoz, bağışıklık sistemi, hipertansiyon, üreme sistemi başlıcalarıdır.
Yapılan bir çalışma 3 hafta boyunca domates soslu makarna verilen hastaların kanserli hücre sayısında artış olmadığı gözlenmiştir.
Domates ve eserlerinin tüketimi LDL oksidasyonunu azaltmakta ve kolesterolü düşürmektedir. Bu nedenle kalp damar hastalıklarına karşı hamidir.
Üreme sistemi üzerinede laykopenin olumlu tesirleri vardır. Kısır bireylerin spermlerinde laykopen düşük bulunurken, laykopen kapsül alan bireylerin sperm yapılarının düzeldiği gözlenmiştir.
Laykopen domatesin en çok kabuk kısmında bulunur.
İnsan dokularındaki dağılıma bakıldığında en çok testisler, karaciğer, adrenal bezler ve adipoz dokuda olduğu görülür.
Laykopen alım seviyesi memleketler bazında incelendiğinde ABD’nin başı çektiği gözlenir.
Alışılagelmiş bireylerde 5-7 mg/gün laykopenin kronik marazlardan kollayıcı olduğu bulunmuştur. Kanser ve kalp-damar marazları için önerilen ortlama 40-70 mg/gün dür.
Sigara içen bireylere ise günde 500 ml domates suyu önerilir.
Pişirme, eklenen yağ laykopen yararlanımını arttırır.
Kaynatma ve fırında pişirmeden domatesin antoksidan aktivitesinin çok az etkilendiği gelgelelim yağda kızartma ile bariz biçimde azaldığı görülmüştür.
Dyt. Gülşen Lükel
Domates laykopen denilen bitkisel karotenoidden varlıklı bir sebzedir. Karotenoidler tabiatta 600 çeşit farklı çeşidi bulunan, sebzelere sarı, turuncu yahut al rengi veren besin bileşenleridir. Besinlerle %80-90 orantısıyla aldığımız en güçlü karotenoid laykopendir.
Domates birinci olarak Meksika’da Aztekler tarafından yetiştirilmiştir. 16. yy da İspanya’da üretilmeye başlamıştır. Yerkürede 2. noktada üretime sahiptir.
Laykopenin sıhhat üzerine pek çok olumlu tesiri vardır. Kalp-damar sistemi, kanser, osteoporoz, bağışıklık sistemi, hipertansiyon, üreme sistemi başlıcalarıdır.
Yapılan bir çalışma 3 hafta boyunca domates soslu makarna verilen hastaların kanserli hücre sayısında artış olmadığı gözlenmiştir.
Domates ve eserlerinin tüketimi LDL oksidasyonunu azaltmakta ve kolesterolü düşürmektedir. Bu nedenle kalp damar hastalıklarına karşı hamidir.
Üreme sistemi üzerinede laykopenin olumlu tesirleri vardır. Kısır bireylerin spermlerinde laykopen düşük bulunurken, laykopen kapsül alan bireylerin sperm yapılarının düzeldiği gözlenmiştir.
Laykopen domatesin en çok kabuk kısmında bulunur.
İnsan dokularındaki dağılıma bakıldığında en çok testisler, karaciğer, adrenal bezler ve adipoz dokuda olduğu görülür.
Laykopen alım seviyesi memleketler bazında incelendiğinde ABD’nin başı çektiği gözlenir.
Alışılagelmiş bireylerde 5-7 mg/gün laykopenin kronik marazlardan kollayıcı olduğu bulunmuştur. Kanser ve kalp-damar marazları için önerilen ortlama 40-70 mg/gün dür.
Sigara içen bireylere ise günde 500 ml domates suyu önerilir.
Pişirme, eklenen yağ laykopen yararlanımını arttırır.
Kaynatma ve fırında pişirmeden domatesin antoksidan aktivitesinin çok az etkilendiği gelgelelim yağda kızartma ile bariz biçimde azaldığı görülmüştür.
Dyt. Gülşen Lükel