Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Lenfatik sistem atardamar ve toplardamar sistemine paralel kanallardan meydana gelen kapalı bir damar sistemidir. Lenf sistemi; lenf damarları, lenf nodülleri, bademcikler, timüs bezi ve dalaktan oluşmaktadır.
Bedeni oluşturan hücreler bir sıvı ortamında bulunur. Bu sıvının içinde, hücreler için gerekli olan besin ve oksijen bulunmaktadır. Hücreler, gereksinim duydukları unsurları aldıktan sonra atık unsurları bu ortama bırakır. Bu atıklar, lenf sıvısı içinde taşınır ve lenf nodüllerinde süzüldükten sonra pak lenf sıvısı olarak deverana katılır. Bu nedenle lenfatik sistem; beden savunmasında hami filtre vazifesi gören bir sistem olarak tanımlanmaktadır.
Lenfödem, lenfatik sistemdeki bozukluktan ötürü hücreler ortası sıvıda meydana gelen artış olarak tanımlanmaktadır. Hangi nedenle olursa olsun lenfatik sistem düzgün bir biçimde çalışmıyorsa yahut damarlar uygun bir formda sıvıyı drene edemiyorsa, dokular içindeki sıvı birikerek lenfödem oluşumuna neden olmaktadır. Bilhassa kol yahut bacaklarda tek taraflı yahut iki taraflı görülmekle birlikte, yüz, göğüs, karın ve genital bölge üzere bedenin öbür bölgelerinde de lenfödem görülebilir.
Lenfödem nedenleri:
Primer ve sekonder olarak ikiye ayrılır. Primer lenfödem doğuştan yahut kalıtsal anomalilere ve işlev bozukluklarına bağlı olarak gelişir. Daha sık görülen sekonder lenfödem ise; en sık kanser tedavisinde koltuk altı ve kasıktaki lenf nodlarının çıkarılması ve sonrasında yapılan radyoterapi sonrası görülür. Ayrıyeten tümörlere bağlı lenf damarlarının tıkanması, enfeksiyon, lenf damarlarını tutan parazitik bir hastalık olan lenfatik filariazis, ve toplardamarlarda pıhtı oluşması durumlarında görülebilir. Yeniden kronik toplardamar yetmezliği yani toplardamarların kanı yeteri kadar kalbe götürememesi durumunda lenfatik sistemde oluşan yüklenmeye bağlı olarak lenfödem gelişebilir. Ayrıyeten travma, hareketsizlik ve iyatrojenik nedenlerle yani uygulanan tedavilerin komplikasyonu olarak gelişebilir.
Lenfödem hastalığının yaygın olmadığı düşünülse de kabaca nüfusun % 1’i bu hastalıktan etkilenmektedir. Bilhassa kanser nedeniyle operasyon geçiren hastaların %25’inde lenfödem görülmektedir.
Lenfödemin Belirtileri:
Lenfödemi olan hastanın çoklukla ekstremitelerinden birinde yahut her ikisinde asimetrik ağrısız şişlik mevcuttur. Ödem erken evrelerde basmakla çukurlaşır, geceleri şişlik azalır ve deride çok hafif pembemsi renk değişiklikleri görülebilir. Kronik lenfödemde artık şişlik geceleri azalmaz. Ödem basmakla çukurlaşmaz. Uzun vadeli proteinden varlıklı sıvının birikimine bağlı olarak daima ve ilerleyici bir lenf stazı vardır. Ciltte kalınlaşma, sertlik ve kırmızı yahut koyu renk oluşur. Lenfödemde esas belirtiler; kol ve bacakların bir kısmının yahut tamamının şişmesi, el yahut ayaklarda duyu bozuklukları ve eklem sertlikleri, dirsekte yahut dizin gerisinde gerginlik ve hassasiyet, ağrı ve rahatsızlık hissi, bedende tartı ve sıkılık hissi, hareket kabiliyetinin kısıtlanması, derinin sertleşerek kalınlaşması (fibrozis), tekrar eden enfeksiyonlar, ilerlemiş ve tedavi edilmemiş durumlarda ciltte kıvrımların oluşumu, siğil gibisi oluşumlar, deriden sıvı sızması üzere belirtiler görülebilir.
Tedavi Prosedürleri:
Her hasta kişisel olarak kıymetlendirilerek tedavi programı hazırlanır. Bu program kilo verme, cilt tırnak bakımı ve uygun idmanları içeren hasta eğitimi ile başlar. Kompleks boşaltıcı fizyoterapi programı iki faz halinde uygulanır. 1. fazda hacim gerilemesi amaçlanır. 2. fazda ise tedavinin korunması amaçlanır. Birinci fazda enfeksiyonu önlemek için titiz cilt ve tırnak bakımı, idman, manüel lenf drenajı, aralıklı pnömatik kompresyon aygıtı ve çok katmanlı bandajlama ile ekstremite kompresyonu uygulanır. Ayrıyeten biorezonans tedavisi uygulanarak lenf sıvısı daha akışkan hale getirilir.
Manuel lenf drenajı: Yalnızca el ve parmaklarla yapılan nazik ritmik bir masaj tekniğidir. Bu hususta eğitimini almış fizyoterapistler tarafından uygulanır. Olağan lenfatikleri uyararak tıkanmış lenf damarlarını bypass ederek lenf akımını sağlamak amaçlanır. Bu formda ödemli bölgeden lenf sıvısının alınıp bedenin çalışan bölgelerindeki lenf nodüllerine transferi amaçlanır.
Manuel lenf drenajından sonra hastanın şiş kol ya da bacağı pnömotik kompresyon aygıtına takılır. Bu uygulamadan sonra özel sargı ve bandajlarla çok katmanlı bandajlama uygulanır. Hastalar haftada beş gün tedaviye alınır. birinci fazın mühleti 2-4 haftadır.
Bu uygulamalarla şişlik azalınca ve muhakkak bir seviyeye indikten sonra 2. faza geçilir. Bu fazda hasta lenfödem bası giysisi dediğimiz özel kol ya da bacak çorabını giyer. Hasta cilt bakımı, masaj ve idmanlarına bu devirde de devam eder.
Lenf sıvısının akış suratı iskelet kasları tarafından sağlanan aralıklı dış basınca bağlıdır. Bu nedenle sıvı drenajına yardım etmek için kas aktivitesi gerekir. İdmanlar bandaj yahut çorap kullanımı eşliğinde yapılmalı, dirençli idmanlardan ve tartı çalışmalarından kaçınılmalıdır.
Lenfödemi yahut lenfödem ihtimali olan bireyler nelerden korunmalı:
Enfeksiyona neden olabilecek kesikler, böcek ısırmaları ve yanıklara karşı dikkatli olunmalıdır. Lenfödemli koldan enjeksiyon uygulanmamalıdır. Diyet kısıtlamalarının lenfödeme bilinen bir tesiri yoktur. Şayet kişi çok kilolu değilse, nizamlı beslenmeli, çok tuz kullanmamalı ancak tuz asla kesilmemeli ve bol su içilmelidir. Fazla kilosu olan hastalar kesinlikle bir diyet programına alınmalıdır. Etkilenmiş ekstremite ile çok aktivitelerden kaçınılmalı ve ağır yük kaldırmamalıdır. Uzun seyahatler (özellikle uçak yolculukları) sırasında kol çorabı yahut kompresyon bandajı kesinlikle kullanılmalıdır. Lenfödemli bir kişinin hayatı boyunca bası giysisini kullanması gerekir. Tertipli antrenman yapması ve cilt bütünlüğünü muhafaza üzere muhakkak başlı tedbirlere dikkat etmesi gereklidir. Bu tedbirlere uyan hastalarda lenfödem tedavi edilebilir bir hastalıktır.
