Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
FASET EKLEMLER NEDİR?
“Z” eklemler olarak da bilinen faset eklemler, omurların komşu omurlarla üst üste bindiği noktanın her bir yanında, omurganın ardında (posterior) yerleşmiştir. Faset eklemler istikrar ve sağlamlık (stabilite) sağlar ve omurgaya eğilip bükülme özelliği verirler. Komşu omurların iki yüzeyinden yapılmışlardır ve ince bir kat kıkırdak ile ayrılırlar. Eklem, kese gibisi bir kapsülle sarılıdır ve snovyal likit (omurga hareket ettiğinde iki kemik yüzeyi arasında sürtünmeyi azaltan ve ayrıyeten kıkırdağı besleyen, yağlayıcı bir sıvı) ile doludur.
FASET EKLEM ENJEKSİYONU NEDEN YAPILIR?
Faset eklem enjeksiyonunun iki nedeni vardır: teşhis (ağrının kaynağını belirlemek için) ve tedavi (tespit edilen anormalliği tedavi etmek için).
Bel ağrılarının birden fazla, birkaç hafta içinde tabiatıyla yahut dinlenme, antienflamatuar ilaçlar, fizik tedavi yahut egzersiz üzere klasik tedavilerle güzelleşecektir. Altı haftadan daha uzun bir müddettir bel ağrısından muzdaripseniz ve klâsik tedavi usullerinin yardımı olmadıysa, hekiminiz omurganın yapılarını incelemek için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) yahut bilgisayarlı tomografi (BT) üzere teşhise yönelik testler isteyebilir. Faset eklemdeki bir sorun (enflamasyon, tahriş, şişme yahut artritler) bel ağrısına yol açabilmektedir. Teşhis için yapılan testler faset eklemde bir anormalliği işaret edebilir, bu da ağrının kaynağının faset eklem olduğunu düşündürebilir. Ama bazen ağrının kaynağı faset eklemken sonuçlar olağan çıkabilir, öte yandan anormal sonuçlar da sorunun ebediyen faset eklemden kaynaklandığını göstermez.
Bel ağrısının kaynağının sahiden bir faset eklem olup olmadığını tespit etmek için bir enjeksiyon (bazen “blok” olarak da adlandırılır) verilebilir. Faset eklemin içine küçük bir ölçü anestetik yahut uyuşturucu ilaç enjeksiyonu ağrıyı azaltır yahut ortadan kaldırırsa, bu durum ağrının kaynağının faset eklem olduğunu gösterebilir. Bu, faset eklem enjeksiyonunun teşhise yönelik tasarrufudur.
Ağrının kaynağı olarak bir faset eklem belirlenirse, anestetik ajanlar ve antienflamatuar ilaçlar daha uzun müddetler için ağrın kesilmesini sağlayabilir.
ENJEKSİYONLAR NASIL YAPILIR?
Faset eklem enjeksiyonları, lokal anestezi altında siz uyanıkken ve muhabere kurabilir durumdayken gerçekleştirilir. Süreç sırasında daha rahat olabilmeniz için bazen sıhhat uzmanınız size ilaç verebilir. Enjeksiyon çoklukla siz röntgen masasında midenizin üzerine yatar durumdayken gerçekleştirilir. Enjeksiyon sürecinden evvel, EKG, kan basıncı manşonları ve kan-oksijen takip cihazları takılabilir.
Hekiminiz yahut bir asistan, etkilenmiş eklemin üzerine denk gelen meydanı temizleyecek ve sterilize edecektir. Süreç mühletince muhtemelen, hekiminizin iğneyi akıllıca faset ekleme yerleştirmesine müsaade veren floroskopik x ışınlarına maruz kalacaksınız. Dikkatli bir yerleştirme sürecinden sonra hekiminiz enjeksiyon nahiyesi üzerini örten cildi uyuşturmak için lokal anestetik kullanacaktır. Sıhhat uzmanınız asıl ilacı eklem kapsülünün içine enjekte etmeden evvel bunun için makul yer olup olmadığından emin olmak gayesiyle ekleme röntgen ışınlarında gözükecek kontrast husus (boya) enjekte edecektir.
ŞAHSI HAZIRLIKLAR VAR MI?
Müsait nahiye tespit edildikten sonra, hekiminiz anestetiği (çoğunlukla lidokain yahut bupivakain) ve antienflamatuarı (genellikle bir kortikosteroid) enjekte edecektir. Enjeksiyonun sahih alana yapıldığından emin olmak ve ek enjeksiyonlar gerekip gerekmediğini tespit etmek için, ağrınızın geçip geçmediği size sorulacaktır. Bu süreç, etkilenen faset eklemlerinin sayısına bağlı olarak tekrar edilebilir. Asıl enjeksiyonlar yalnızca birkaç dakika sürdüğü halde, tüm prosedür ekseriyetle 30 ilâ 60 dakika arasında sürer.
Faset ekleminize enjeksiyon gerekiyorsa, prosedürün üç gün öncesinden başlayarak rastgele bir nonsteroid anti enflamatuar ilaç (NSAID) (aspirin, MotrinTM , AdvilTM, FeldeneTM yahut gibisi ilaçlar) almamanız gerekir. Umumiyetle enjekiyondan en az dört saat evvel rastgele bir ağrı kesici de almamalısınız. Sıhhat uzmanınızla bir arada tüm ilaçları gözden geçirin. Enjeksiyon gününde kimi sıhhat eksperleri süreçten dört saat evvel su dâhil, bir şey yiyip içmemenizi önerirler. Ama, insülin kullanan bir şeker hastasıysanız sıhhat uzmanınıza bu durumu bildirin; prosedürden evvel alışılagelmiş yeme içme alışkanlığınızı değiştirmeniz gerekmeyebilir. Prosedürden evvelki dört saat içinde ilaç almanız gerekiyorsa, bir yudum suya müsaade verilebilir. Enjeksiyondan evvel yiyecek ve su kısıtlaması ile ilgili olarak sıhhat uzmanınızla birlikte durumu gözden geçirin. Süreç için kıyafetinizin birçoklarını çıkarmanız ve omurganıza erişebilmek için arttan açılan bir önlük giymeniz istenebilir.
ENJEKSİYONDAN SONRA NE OLUR?
Sürecin çabucak akabinde, ağrınızın azaldığını yahut büsbütün dindiğini hissedebilirsiniz. Sıhhat uzmanınız, ağrınızın rahatlama seviyesini pahalandırmak için olağan olarak ağrıya neden olan bir hareket yapmanızı isteyebilir. Nadiren de olsa kimi hastalar enjeksiyondan birkaç saat sonra bacak güçsüzlüğü, uyuşukluk yahut karıncalanma hissettikleri halde, prosedürden derhal sonra yürüyebileceksiniz. İlaçlar reaksiyon sürenizi etkileyebileceği için, enjeksiyondan çabucak sonra otomobil kullanmak ekseriyetle önerilmez. Prosedürün akabinde sizi meskene götürebilecek birisi olması gerekebilir.
Evdeyken, enjeksiyon yerinizde olabilecek rastgele bir ağrıyı buzla yahut sıhhat uzmanınızın yazdığı ilaçlarla tedavi edebilirsiniz. Umumiyetle bu durumu önemsememeniz ve birinci gün kendinizi zorlamamanız önerilir. Enjeksiyonun anestetik kısmı vakitle ortadan kalktıktan sonra, bel ağrınız geri gelebilir. Enjeksiyonun steroid kısmının ağrıyı kesmeye başlaması, yedi ilâ on gün sürebilir. Ekseriyetle birinci günün akabinde ağrınızın müsaade vereceği nispette günlük aktivitelerinize geri dönebilirsiniz; ama, müsaade verilecek şahsi aktiviteler hakkında sıhhat uzmanınızdan teklifler almak için onunla bir arada durumunuzu gözden geçirmelisiniz. Birçok durumda enjeksiyonu izleyen gün işe geri dönebilirsiniz.
Tedaviye yönelik yapılan birinci faset enjeksiyonu sonrası ağrınız dinmezse, birebir yerde enjeksiyon tedavileri umumiyetle önerilmemektedir.
Bel ağrısının tedavisinde faset enjeksiyonlarının aktifliği, tartışmalı bir bahistir. Bel ağrısının nedeni olarak net bir formda faset eklemi tanımlayan tıbbi bir çalışma yoktur. Araştırma, prosedürün uygulandığı hastaların %18-63’ünde faset enjeksiyonlarının altı aydan daha uzun bir vade boyunca bel ağrısını dindirebildiğini bulmuştur. Faset enjeksiyonlarının tek başına bir ağrı tedavisi olmaktan fazla, hastanın gayrı klâsik tedavi biçimlerini (fizik egzersiz, yoga, germe ve eğilme) uygulayabilmesine müsaade veren bir prosedür olarak kullanılması önerilmektedir.
FASET ENJEKSİYONU KİMLERE YAPILMAMALIDIR?
En az dört yahut altı hafta süren bir ağrınız yoksa ve başka klâsik tedavi çeşitlerini denemediyseniz, bel ağrınızın tedavisinde faset enjeksiyonlarını olmamalısınız. Çok kanama eğiliminiz varsa yahut kanın pıhtılaşmasını önleyen antikoagülan bir ilaç, örn. coumadin yahut heparin alıyorsanız, bu prosedür tavsiye edilmez; bu ilaçları alıyorsanız sıhhat uzmanınıza bunu söylemelisiniz. Bel ağrınızın nedeni bir enfeksiyon yahut tümör olarak teşhis edilmişse, ağrıyı dindirmek için öbür yolların kullanılması da önerilebilir.
YAN TESIRLER VAR MI?
Derhal çabucak her tıbbi prosedürün yan tesirleri olabilir ve rastgele bir tedavi almadan evvel bu mümkünlüğü hep hekiminizle görüşmeniz gerekir. Enjeksiyon ortamında ağrı, kanama, enfeksiyon yahut ağrının berbatlaşması, faset enjeksiyonlarının yan tesirleri arasında sayılabilir. Steroid ilaçların yan tesirleri ise, likit tutulumu, kilo alma, kan basıncında artış, his durum dalgalanmaları ve uykusuzluk olabilir. Steroidden kaynaklanan bu yan tesirler umumiyetle muvakkattir.
“Z” eklemler olarak da bilinen faset eklemler, omurların komşu omurlarla üst üste bindiği noktanın her bir yanında, omurganın ardında (posterior) yerleşmiştir. Faset eklemler istikrar ve sağlamlık (stabilite) sağlar ve omurgaya eğilip bükülme özelliği verirler. Komşu omurların iki yüzeyinden yapılmışlardır ve ince bir kat kıkırdak ile ayrılırlar. Eklem, kese gibisi bir kapsülle sarılıdır ve snovyal likit (omurga hareket ettiğinde iki kemik yüzeyi arasında sürtünmeyi azaltan ve ayrıyeten kıkırdağı besleyen, yağlayıcı bir sıvı) ile doludur.
FASET EKLEM ENJEKSİYONU NEDEN YAPILIR?
Faset eklem enjeksiyonunun iki nedeni vardır: teşhis (ağrının kaynağını belirlemek için) ve tedavi (tespit edilen anormalliği tedavi etmek için).
Bel ağrılarının birden fazla, birkaç hafta içinde tabiatıyla yahut dinlenme, antienflamatuar ilaçlar, fizik tedavi yahut egzersiz üzere klasik tedavilerle güzelleşecektir. Altı haftadan daha uzun bir müddettir bel ağrısından muzdaripseniz ve klâsik tedavi usullerinin yardımı olmadıysa, hekiminiz omurganın yapılarını incelemek için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) yahut bilgisayarlı tomografi (BT) üzere teşhise yönelik testler isteyebilir. Faset eklemdeki bir sorun (enflamasyon, tahriş, şişme yahut artritler) bel ağrısına yol açabilmektedir. Teşhis için yapılan testler faset eklemde bir anormalliği işaret edebilir, bu da ağrının kaynağının faset eklem olduğunu düşündürebilir. Ama bazen ağrının kaynağı faset eklemken sonuçlar olağan çıkabilir, öte yandan anormal sonuçlar da sorunun ebediyen faset eklemden kaynaklandığını göstermez.
Bel ağrısının kaynağının sahiden bir faset eklem olup olmadığını tespit etmek için bir enjeksiyon (bazen “blok” olarak da adlandırılır) verilebilir. Faset eklemin içine küçük bir ölçü anestetik yahut uyuşturucu ilaç enjeksiyonu ağrıyı azaltır yahut ortadan kaldırırsa, bu durum ağrının kaynağının faset eklem olduğunu gösterebilir. Bu, faset eklem enjeksiyonunun teşhise yönelik tasarrufudur.
Ağrının kaynağı olarak bir faset eklem belirlenirse, anestetik ajanlar ve antienflamatuar ilaçlar daha uzun müddetler için ağrın kesilmesini sağlayabilir.
ENJEKSİYONLAR NASIL YAPILIR?
Faset eklem enjeksiyonları, lokal anestezi altında siz uyanıkken ve muhabere kurabilir durumdayken gerçekleştirilir. Süreç sırasında daha rahat olabilmeniz için bazen sıhhat uzmanınız size ilaç verebilir. Enjeksiyon çoklukla siz röntgen masasında midenizin üzerine yatar durumdayken gerçekleştirilir. Enjeksiyon sürecinden evvel, EKG, kan basıncı manşonları ve kan-oksijen takip cihazları takılabilir.
Hekiminiz yahut bir asistan, etkilenmiş eklemin üzerine denk gelen meydanı temizleyecek ve sterilize edecektir. Süreç mühletince muhtemelen, hekiminizin iğneyi akıllıca faset ekleme yerleştirmesine müsaade veren floroskopik x ışınlarına maruz kalacaksınız. Dikkatli bir yerleştirme sürecinden sonra hekiminiz enjeksiyon nahiyesi üzerini örten cildi uyuşturmak için lokal anestetik kullanacaktır. Sıhhat uzmanınız asıl ilacı eklem kapsülünün içine enjekte etmeden evvel bunun için makul yer olup olmadığından emin olmak gayesiyle ekleme röntgen ışınlarında gözükecek kontrast husus (boya) enjekte edecektir.
ŞAHSI HAZIRLIKLAR VAR MI?
Müsait nahiye tespit edildikten sonra, hekiminiz anestetiği (çoğunlukla lidokain yahut bupivakain) ve antienflamatuarı (genellikle bir kortikosteroid) enjekte edecektir. Enjeksiyonun sahih alana yapıldığından emin olmak ve ek enjeksiyonlar gerekip gerekmediğini tespit etmek için, ağrınızın geçip geçmediği size sorulacaktır. Bu süreç, etkilenen faset eklemlerinin sayısına bağlı olarak tekrar edilebilir. Asıl enjeksiyonlar yalnızca birkaç dakika sürdüğü halde, tüm prosedür ekseriyetle 30 ilâ 60 dakika arasında sürer.
Faset ekleminize enjeksiyon gerekiyorsa, prosedürün üç gün öncesinden başlayarak rastgele bir nonsteroid anti enflamatuar ilaç (NSAID) (aspirin, MotrinTM , AdvilTM, FeldeneTM yahut gibisi ilaçlar) almamanız gerekir. Umumiyetle enjekiyondan en az dört saat evvel rastgele bir ağrı kesici de almamalısınız. Sıhhat uzmanınızla bir arada tüm ilaçları gözden geçirin. Enjeksiyon gününde kimi sıhhat eksperleri süreçten dört saat evvel su dâhil, bir şey yiyip içmemenizi önerirler. Ama, insülin kullanan bir şeker hastasıysanız sıhhat uzmanınıza bu durumu bildirin; prosedürden evvel alışılagelmiş yeme içme alışkanlığınızı değiştirmeniz gerekmeyebilir. Prosedürden evvelki dört saat içinde ilaç almanız gerekiyorsa, bir yudum suya müsaade verilebilir. Enjeksiyondan evvel yiyecek ve su kısıtlaması ile ilgili olarak sıhhat uzmanınızla birlikte durumu gözden geçirin. Süreç için kıyafetinizin birçoklarını çıkarmanız ve omurganıza erişebilmek için arttan açılan bir önlük giymeniz istenebilir.
ENJEKSİYONDAN SONRA NE OLUR?
Sürecin çabucak akabinde, ağrınızın azaldığını yahut büsbütün dindiğini hissedebilirsiniz. Sıhhat uzmanınız, ağrınızın rahatlama seviyesini pahalandırmak için olağan olarak ağrıya neden olan bir hareket yapmanızı isteyebilir. Nadiren de olsa kimi hastalar enjeksiyondan birkaç saat sonra bacak güçsüzlüğü, uyuşukluk yahut karıncalanma hissettikleri halde, prosedürden derhal sonra yürüyebileceksiniz. İlaçlar reaksiyon sürenizi etkileyebileceği için, enjeksiyondan çabucak sonra otomobil kullanmak ekseriyetle önerilmez. Prosedürün akabinde sizi meskene götürebilecek birisi olması gerekebilir.
Evdeyken, enjeksiyon yerinizde olabilecek rastgele bir ağrıyı buzla yahut sıhhat uzmanınızın yazdığı ilaçlarla tedavi edebilirsiniz. Umumiyetle bu durumu önemsememeniz ve birinci gün kendinizi zorlamamanız önerilir. Enjeksiyonun anestetik kısmı vakitle ortadan kalktıktan sonra, bel ağrınız geri gelebilir. Enjeksiyonun steroid kısmının ağrıyı kesmeye başlaması, yedi ilâ on gün sürebilir. Ekseriyetle birinci günün akabinde ağrınızın müsaade vereceği nispette günlük aktivitelerinize geri dönebilirsiniz; ama, müsaade verilecek şahsi aktiviteler hakkında sıhhat uzmanınızdan teklifler almak için onunla bir arada durumunuzu gözden geçirmelisiniz. Birçok durumda enjeksiyonu izleyen gün işe geri dönebilirsiniz.
Tedaviye yönelik yapılan birinci faset enjeksiyonu sonrası ağrınız dinmezse, birebir yerde enjeksiyon tedavileri umumiyetle önerilmemektedir.
Bel ağrısının tedavisinde faset enjeksiyonlarının aktifliği, tartışmalı bir bahistir. Bel ağrısının nedeni olarak net bir formda faset eklemi tanımlayan tıbbi bir çalışma yoktur. Araştırma, prosedürün uygulandığı hastaların %18-63’ünde faset enjeksiyonlarının altı aydan daha uzun bir vade boyunca bel ağrısını dindirebildiğini bulmuştur. Faset enjeksiyonlarının tek başına bir ağrı tedavisi olmaktan fazla, hastanın gayrı klâsik tedavi biçimlerini (fizik egzersiz, yoga, germe ve eğilme) uygulayabilmesine müsaade veren bir prosedür olarak kullanılması önerilmektedir.
FASET ENJEKSİYONU KİMLERE YAPILMAMALIDIR?
En az dört yahut altı hafta süren bir ağrınız yoksa ve başka klâsik tedavi çeşitlerini denemediyseniz, bel ağrınızın tedavisinde faset enjeksiyonlarını olmamalısınız. Çok kanama eğiliminiz varsa yahut kanın pıhtılaşmasını önleyen antikoagülan bir ilaç, örn. coumadin yahut heparin alıyorsanız, bu prosedür tavsiye edilmez; bu ilaçları alıyorsanız sıhhat uzmanınıza bunu söylemelisiniz. Bel ağrınızın nedeni bir enfeksiyon yahut tümör olarak teşhis edilmişse, ağrıyı dindirmek için öbür yolların kullanılması da önerilebilir.
YAN TESIRLER VAR MI?
Derhal çabucak her tıbbi prosedürün yan tesirleri olabilir ve rastgele bir tedavi almadan evvel bu mümkünlüğü hep hekiminizle görüşmeniz gerekir. Enjeksiyon ortamında ağrı, kanama, enfeksiyon yahut ağrının berbatlaşması, faset enjeksiyonlarının yan tesirleri arasında sayılabilir. Steroid ilaçların yan tesirleri ise, likit tutulumu, kilo alma, kan basıncında artış, his durum dalgalanmaları ve uykusuzluk olabilir. Steroidden kaynaklanan bu yan tesirler umumiyetle muvakkattir.
