Mabeyn-i humayun nedir

Mabeyni humayun nedir kısaca

Osmanlı saray ve konaklarında haremlik ve selamlık bolumlerini ayıran daire Arapcada “iki şeyin arası manasındadır Sultan İkinciMahmUd Han devrinden itibaren sarayların selamlık dairelerine “Mabeyni HumayUn denilmiştir
Yine Osmanlı Devletinin kuruluşunda işlerin azlığı sebebiyle padişahlar herkesle teşrifat ve merasime hacet kalmaksızın goruşurlerdi Devletin buyumesi ve gelişmesi neticesinde saray ve saray teşrifatı ortaya cıktı Fatih Sultan Mehmed Han, kanUnnameleri cıkartıp teşrifat icin maddeler koydurmuş ve; “Evvela bir arz odası yapılsın Cenabı şerifim pes perdede oturup haftada dort gun vuzeram ve kazaskerim ve defterdarlarım rikabı humayUnuma arza girsunler demiştir Bu duruma gore acele haller dışında vezirler bile haftada ancak dort gun padişahla goruşebilecekti

Padişahla goruşebilmek icin muracaatlar, kapıağasına yapılır, o da mabeynci gorevi yapan kapıcılar kethudasına duyururdu Daha sonra sırayla vezir ve kazaskerlere haber verilirdi Sultan İkinci Mustafa Handan itibaren silahdarlar aynı zamanda mabeyncilik de yapmaya başladılar Cuhadar ve rikabdar da her zaman padişahın huzUruna girebilirdi

Osmanlılarda ilk defa mabeynci unvanıyla memur istihdamı Sultan Ucuncu Selim Han zamanındadır Ondan sonra bu unvan ile memurlar tayin edildi ve ehemmiyetleri de arttı

Sultan İkinci Abdulhamid Han devrinde mabeyn başlı başına bir daire haline geldi Saraydaki mabeyn dairesinde başmabeynci, ikinci mabeynci ve obur mabeynciler kendilerine ayrılan odalarda oturur, sırayla nobet tutarlardı Abdulhamid Han mabeyncileri bizzat secerdi Sadrazam ile vezirler saraya geldiklerinde kendilerine ayrılan odalarda, diğer ziyaretciler mabeyn dairesindeki odalarda beklerdi

Mabeyn vazifelileri şunlardı:

Mabeyn başkatibi: Sarayın yazı işlerini idare eden teşekkulun (kurumun) reisidir Diğer bir tarifle Osmanlı sultanı ile hukUmet teşkilatının başında bulunan sadrazam arasındaki haberleşme ve yazı işlerine bakan memurun unvanı olup, bu vazife sahibinin asıl adı sır katibi idi Emrindeki diğer memurlara mabeyn katibi denirdi

Mabeyn başkatibi olarak hizmet edenlerden vezirler ile yuksek devlet memuriyetinde bulunanların yanında, Said Paşa gibi sadrazam olanlar da vardır

Mabeynci: Padişahın dışarı ile olan işlerine bakan ve dilekleri kendisine ulaştıran saray memurlarıdır Bunun yerine, yakın manasında kurena tabiri de kullanılmıştır EnderUn ağalarından silahdar, cuhadar, rikabdar, tulbent ve peşkir gulamı ile baş muezzin, sır katibi baş cuhadar, kahvecibaşı, sarıkcıbaşı ve tufekcibaşı Mabeyn dairesinde hizmet ettikleri icin, kendilerine Mabeynci adı verilmiştir

Mabeynciler, nobetleşe sarayda kalırlar ve nobetci oldukları gunun gecesi odalarında yatarlardı

Mabeyn cavuşu: Buna hunkar cavuşu da denilmiştir Padişahı korumak, atla habercilik yapmak ve davetlileri saraya cağırmakla gorevli askeri saray memurudur

Mabeyn erkanı: Saray ileri gelenlerine verilen ad olup; başkatip, başmabeynci, mabeyn muşiri, darusseade ağası, baş imam, hazinei hassa nazırı, ıstablı amire mudiri ve emsali bu kabildendir

Mabeyn feriki: Padişahı korumakla gorevli askerlerin, tumgeneral rutbesindeki kumandanıdır

Mabeyn muşiri: Sarayda padişah maiyetindeki mareşal rutbeli askeri mumessildir Plevne kahramanı Osman Paşa, mabeyn muşirlerinin en meşhurudur