Madenlerin Kullanım Alanları Nelerdir?

Madenlerin Başvuru Formu Alanları,
Madenlerin Kullanıldığı Yerler,
Madenlerin Kullanım Alanları Hakkında,

Madenlerin Kullanım Alanları Nelerdir ?

Metal Madenlerin Kullanım Alanları
BakırKurşunÇinkoKadmiyumDemirKromBoksitVanadyum
Antimuan Tungsten Molibden Nikel Kalay Altın Gümüş

Endüstriyel Hammaddelerin Uygulama Alanları

Kimyasal Sanayi Hammaddeleri
BorTrona Sodyum Sülfat Tuz Stronsiyum Mineralleri

Aşındırıcı Sanayi Hammaddeleri
Zımpara

Gübre Sanayi Hammaddeleri
KükürtPotasFosfat

Seramik Refrakter Cam Sanayi Hammaddeleri
Kaolen Seramik Killeri Refrakter Killeri Wollastonit
Magnezit Disten Andaluzit Sillimanit Olivin Kuvars
Kuvarsit Kuvars Kumu Döküm Kumu

Çimento Hammaddeleri ve Yapı Malzemeleri
MermerAlçıtaşıKireçPerlitPomzaVermikülit

Diğer Endüstri Hammaddeleri
AlunitNadir Toprak ElementleriSerpiyolitGrafitBaritTalkZeolit
DiatomitBentonitFloritKıymetli TaşlarAsbestTitanyum
Zirkonyum ve Hafniyum Lityum Mika

Enerji Hammaddeleri Kullanım Alanları
Jeotermal EnerjiNükleer Enerji HammaddeleriKömür

BAKIR
Bakır, üstün maddesel ve kimyasal özelliklerinden nedeniyle endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır Sektörlere tarafından bakırın tüketiminin dağılımı aşağı verilmiştir:
Elektrik ve elektronik sanayi
İnşaat sanayi
Ulaşım sanayi
Endüstriyel ekipman
Diğerleri
Kimya
Kuyumculuk
Boya sanayi
Turistik eşya


KURŞUN ÇİNKO KADMİYUM
Kurşun ’un en manâlı tüketim alanı akümülatör imalatıdır Yeraltı haberleşme kablolarının kurşunla izolasyonu öteki manâlı tüketim alanı olarak göze çarpar Korozyonu önleyen kurşun oksit boyalar çelik konstrüksiyonlarda kullanılır Kurşun tetraetil ve tetrametil benzin içinde oktan ayarlayıcı olarak kullanılan kurşun bileşikleridir Kurşun radyasyonu en düşük geçiren metal olması sebebiyle bu ışınlardan korunmada, renkli televizyon tüplerinin yapımında ve mühimmat imalinde de manâlı miktarlarda kullanılmaktadır
Çinko en fazla galvanizlemede kullanılmaktadır İnşaat sektöründeki galvanizli saçlar ve konstrüksiyon malzemeleri ile elektrik ve diğer havai hat direkleri galvanizlemenin en çok kullanıldığı alanlardır Pirinç alaşımı ile bilhassa otomotiv sanayinde döküm kalıpları yapımında kullanılan çinko alaşımları çinko ’nun kullanıldığı diğer önemli alanlardır Çinko oksit yağlı badana ve lastik üretiminde kullanılmaktadır
Kadmiyum özellikle deniz ve alkali etraf korozyonuna karşı mukavemeti nedeniyle demir, çelik, pirinç ve alüminyum kaplamasında kullanılmaktadır Kadmiyum kaplamaları elektrik, elektronik, otomotiv ve Uzay sanayisinde çok yaygındır Kadmiyumun en önemli uygulama alanı Ni Cd, Ag Cd ve Hg Cd pilleridirNormal Ni Cd pilleri jurnal hayatta kullanılan elektronik cihazlarda, büyük kapasiteli olanları ise uçak ve gemilerde geniş bir tüketim alanı bulmuştur Kadmiyumun yoğun olarak kullanıldığı diğer bir alan da boya endüstrisidir
Kadmiyum bunlardan başka stabilizör olarak plastik ve sentetik elyaf sanayinde, televizyon tüpleri ve florasan lamba imalinde, nükleer reaktör yoklama sistemlerinde ve alaşımlarda uygulama alanı bulmuştur

DEMİR
Demir cevherinin tüketildiği iki asıl üretim dalı yüksek fırın pik demir üretimi ile kutup redüksiyon tesisleridir Demir cevheri yüksek fırınlara ya uç sorumluluk cevheri olarak parça cevher halinde veya ince tozlar sinterlenerek sinter halinde ya da daha ince tozların peletlenmesiyle pelet halinde kok kömür ve cüruf yapıcı katkı maddesi maddeleriyle birlikte verilerek kullanılır


KROM
Krom cevheri başlıca metalürji, kimya, refrakter ve döküm kumu sanayinde kullanılır
Metalurji sanayinde krom ; ferrokrom, ferrosilikokrom, krom bileşikleri, ekzotermik krom katkıları, diğer krom alaşımları ve krom metali şeklinde tüketilir
Metalurji endüstrisinde krom cevherinin en önemli uygulama alanı paslanmaz çelik yapımında kullanılan ferrokrom üretimidir Paslanmaz çelik metal ve tabanca endüstrisinin çok önemli bir maddesidir Krom çeliğe sertlik, kırılma ve darbelere aleyhinde dayanıklılık, aşınma ve oksitlenmeye karşı koruma sağlar Bu kapsamda kromun farklı alanlara yönlendirilmiş alaşımları mermi, denizaltı, gemi, uçak, top ve silahlarla ilgili yardım sistemlerinde kullanılır
Krom kimyasalları paslanmayı önleyici özellikleri dolayısıyla uçak ve gemi sanayinde yaygın olarak ; kimya endüstrisinde de sodyum bikromat, kromik asit ve badana hammaddesi yapımında, metal kaplama, deri tabaklama, boya maddeleri (pigment), seramikler, parlatıcı gereçler, katalistler, boyalar, organik sentetikler, konserve yapma ajanları, su işleme, sondaj çamuru ve diğer çoğu alanda tüketilir
Krom metali, yüksek performans alaşımlarında, Al, Ti, Cu alaşımlarında, ısıya ve elektriğe dirençli alaşımlarda tüketilir
Kromun süper alaşımları yüksek ısıya dayanıklı randımanı yüksek, türbin motorlarının yapımında kullanılmaktadır

BOKSİT
Boksit endüstride öbür alanlarda kullanılmaktadır Aşağıda açıklanmış başvuru formu alanları kimyasal bileşimine bağlıdır
1 Alümina ve alüminyum üretiminde % 90 oranında kullanılmaktadır Boksitten metalik alüminyumun yanına bazen galyum ve vanadyum gibi emrindeki ürünler de elde edilmektedir
2 Boksitten yapılan refrakter ürünler
Sentetik mullit
Yüksek alüminalı ateş tuğlası
Döküm maddeleri
Monolit; çimento, demirçelik ve tuğla sanayinde çimento sanayinde fırın tuğlası boşluklarını doldurması için
3 Boksitten yapılan kimyasal maddeler
Su temizlenmesinde kullanılan alüminyum sülfat
Sodyum alüminat
Ham petrol tasfiyesinde kullanılan AlKlorür
Alüminyum hidrat
4 Boksitten yapılan aşındırıcılar
Zımpara kağıdı ve tozları
Bileme ( keskinleştirme) için zımpara taşı
Zımpara taşı silindirleri
5 Diğer tüketim alanları
Ham şekerin renginin giderilmesinde
Çiğ şekerin temizlenmesinde yağların filtrasyonunda
Çimento yapımında
Ferrokrom tesislerinde cüruf önleyici olarak

VANADYUM
Vanadyum en fazla çelik endüstrisinde tüketilmektedir Otomobil endüstrisi, uzay araçları ve uçak sanayinde titanyumlu alaşımlarla birlikte vanadyum kullanılmaktadır Sülfürik asit üretiminde katalizör olarak keza seramik ve diğer kimya sanayinde tüketilen vanadyumun bu alanlardaki tüketim miktarı epeyce azdır Vanadyumlu alaşımlar kıyı ötesi petrol sondajları borularının yapımında kullanılmaktadır
Vanadyumun artan son kullanım alanları ise; gözlük camlarının, sanayi ve büyük bina camlarının ultraviyole ışıklara aleyhinde filtrasyonu sayılabilir


ANTİMUAN
Antimuan, endüstride metalik veya türevleri biçiminde kullanılmaktadır Ama türevleri biçiminde kullanımı çoğunluktadır

Metalik Antimuan Kullanımı:
Metalik antimuan sağladığı avantajlar sebebiyle kurşun ve öteki metallerle alaşım oluşturmakta yoğun olarak kullanılmaktadır Akümülatör imali, lehimcilik, basımevi harfi imali, askeri amaçlı malzemeler imalinde yaygın olarak kullanılmaktadır Yüksek saflıktaki antimuan, sanki iletken olarak elektronik ve termoelektrik cihaz üreticileri tarafından intermetalik bileşik imalatında kullanılmaktadır

Metal Dışı (Ürünleri Biçiminde ) Kullanımı :
Antimuan ’ın 23‘ünden fazlası türevleri biçiminde kullanılmaktadırTürevleri arasında sülfitler ve özellikle de oksitleri yaygın olarak kullanılmaktadır Antimuan penta sülfit lastik endüstrisinde vulkanizasyon ajanı olarak, antimuan sülfit yangın kontrollerinde ve cephane imalatında kullanılmaktadır Antimuan trioksit plastikte, metal kaplamada, seramik ve emayede, boya sanayinde beyaz badana maddesi olarak kullanılmaktadır Antimuan oksit tekstil, plastik ve kimya endüstrilerinde yangın geciktirici olarak kullanılmaktadır

TUNGSTEN
Tungusten ’in birincil manâlı kullanımı tungstenmangan çeliğinin yapımı ile ortaya çıkmıştır Tungsten maddeleri kullanımlarına göre 4 ana grupta toplanabilir:
1 Kesici ve kaplamaya dirençli maddeler,
2 Öğütme ürünleri,
3 Aletler, die çelikleri, süper alaşımlar, demirsiz alaşımlar içindeki alaşım bileşeni,
4 Farklı Alanlara Yönlendirilmiş kimyevi maddeler ve metalürjik olmayan uygulamalar

Tungsten ürünlerinin tatbik alanları ise;
Tungsten karpit; madencilik ve petrol sanayilerinde, matkaplarda, delici ekipmanların kesici kısımlarında ve kırıcı makinelerde, nakliyecilik ve elektrik malzemeleri kaplamasında yaygın olarak kullanılmaktadır Saf tungsten metal tozundan yapılan öğütme ürünleri elektrik ve elektronik sanayinde kullanılmaktadır Tungsten teli, elektrik lambalarında ve elektronik tüplerde katot olarak kullanılır Tungsten diskler otomotiv distrübütör noktalarında ve öyle çok üründe bağlantı noktası olarak kullanılır Tungsten metali sıcak ve radyasyon kalkanı olarak, xışını bileşenleri ve katot ışın tüpleri ve yüksek ısılı fırınlarda ısıtıcı madde olarak da kullanılmaktadır Tungsten bilhassa uçak sanayinde ağır metal olarak kullanılmaktadır
Tungsten ’in metalürjik olmayan uygulamaları ise;
Dokuma sanayinde kullanılan kimyevi maddeler, boyalar, matlaşmayan boyalar ve renkli gazlardır Bir Takım tungsten bileşikleri ışık yayarlar ve renk maddelerinde, xışınlı ekranlarda, televizyon tiplerinde ve florasans ışıklandırılmasında kullanılır Sodyum tungstat da paslanmayı engelleyici olarak ve dokuma sanayinde yanmaz madde olarak kullanılır


MOLİBDEN
Molibden özel çeliklerde, pik demirlerde, nikel, kobalt ve titanyum bazlı alaşımlarda kullanılan çok yönlü bir bileşik maddesidirMolibden alaşım elementi olarak pekiştirmede, sağlamlık ve sertlik özelliği vermede, aşınmaya dirençli çeliklerde, döküm demirlerinde, demirsi metallerde kullanılır
Molibden ihtiva eden alaşımları; paslanmaz çelik, tüp ve boru şeklindeki aletlerin yapımında, süper ısıtıcılarda, çelik rezistanslarında, petrol ürünlerinin elde edilmesinde ve kimyasal işlemlerde fazla kullanılır
Kimyasal olarak dağıtılmış ve geniş başvuru formu alanları olan molibden badana maddesi olarak kumaş boyacılığında, içki ve formaldehit elde edilmesinde de molibden katalizörleri kullanılır
Hem, mıknatıs alaşımları, döküm karpitleri su ve gaz geçirmeyi önleyici materyallerin imalinde ve son yıllarda da sürtünmeyi azaltıcı özelliğinden dolayı motorlu vasıtaların yağ ve greslerine eklenmektedir


NİKEL
Kimya endüstrisinde; Nikel alaşımları olarak metal korozyonuna maruz yerlerde, kostik solüsyonların dengelenmesinde ve petrol endüstrisinde,
Fabrikasyon ürünlerde; Çatal, bıçak takımları, çekiç, pense gibi aletlerle diğer çoğu konut ve hastane aletlerinin yapımında,
Uçak ve gemi endüstrisinde; Nikel süper alaşımları yüksek ısıda basınç ve korozyona dirençli olduğundan, uçakların gaz türbinlerinde, jet motorlarının yapımında, keza uçakların elektrolizle kaplanan bölgelerinde ve gemi yapımında tuz korozyonuna karşısında yasaklayıcı olarak,
Motorlu araçlar ve parçalarında,
Elektrikli makineler ve parçalarında,
Inşa malzemelerinde, değişken ve katı yağlarda hidrojenerasyonu temin etmek üzere batarya ve yakacak hücrelerinde ve seramik malzemelerde emaye ile demir aralarında bağlayıcı olarak kullanılır


KALAY
Kalay, teneke yapımında, kaplamacılıkta, çeşitli alaşımlar, lehim ve kimyasal madde yapımında kullanılır Otomotiv endüstrisinde de motor yataklarında, kaporta, radyatör, yağ ve hava filtrelerinde kullanılır Uçak ve gemi endüstrisi ile elektronik ve elektrik sanayinde geniş bir tatbik alanı vardır Kimya sanayinde boya, parfüm, sabun, poliüretan üretiminden diş macunu yapımına değin geniş bir alanda tüketilir Bunların yanına, matbaacılıkta, mutfak malzemeleri ve cam endüstrisinde de kullanılmaktadır

ALTIN
Altın ’ın tüketildiği alanları sıralayacak olursak;
Kuyumculuk, altın kaplama ve dekor, elektrikelektronik, diş hekimliği, süsleyici tatbik
madalya yapımı, resmi para, külçe stoklarıdır
Hem, gümüş, platin ve palladyum gibi metallerle bileşik halinde uzay endüstrisinde, dokuma sanayinde altın tel ve iplik yapımında ve kimya endüstrisinde paslanmaya dayanıklı cihaz yapımında kullanılmaktadır

GÜMÜŞ
Gümüş ’ün tüketildiği alanları sıralayacak olursak;
Resim sanayi, elektronik, para imali, süsleme eşyası ve takı yapımı, alaşımlar, dişçiliktir Keza, yapay yağmur yağdırmakta, ayna sırlarının yapımında, bilgisayar röle kontaklarında, batarya yapımında da kullanılmaktadır

BOR
Çok geniş ve dağıtılmış alanlarda ticari olarak kullanılan bor mineralleri ve ürünlerinin kullanım alanları gitgide artarak artmaktadır Üretilen bor minerallerinin % 10'a yakın bir bölümü ilk elden mineral olarak tüketilirken geriye doğru kalan kısmı bor ürünleri elde etmek için kullanılmaktadır
Bor mineralleri ve ürünlerinin kullanıldığı sanayi dallarına aşağıdaki gruplarda toplamak mümkündür
Sırça sanayi
Seramik sanayi
Temizleme ve beyazlatma sanayi
Yanmayı önleyici (geciktirici) maddeler
Tarım
Metalürji
Nükleer uygulamalar
Diğer uygulama alanları

Kaynak:Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü *