Madenlerin Kullanım Alanları

madenlerin kullanıldığı yerler,
madenlerin başvuru alanları nelerdir

Madenlerin Tatbik Alanları

Metal Madenlerin Yararlanma Alanları
Bakır Kurşun Çinko Kadmiyum Demir Krom Boksit Vanadyum
Antimuan Tungsten Molibden Nikel Kalay Altın Gümüş

Endüstriyel Hammaddelerin Başvuru Formu Alanları
Kimyasal Sanayi Hammaddeleri
Bor Trona Sodyum Sülfat Tuzlu Stronsiyum Mineralleri

Yıpratıcı Sanayi Hammaddeleri
Zımpara

Gübre Sanayi Hammaddeleri
Kükürt Potas Fosfat

Seramik Refrakter Cam Sanayi Hammaddeleri
Kaolen Seramik Killeri Refrakter Killeri Wollastonit
Magnezit Disten Andaluzit Sillimanit Olivin Kuvars
Kuvarsit Kuvars Kumu Döküm Kumu

Çimento Hammaddeleri ve Yapı Malzemeleri
Mermer Alçıtaşı Kireç Perlit Pomza Vermikülit

Diğer Endüstri Hammaddeleri
Alunit Nadir Toprak Elementleri Sepiyolit Grafit Barit Talk Zeolit
Diatomit Bentonit Florit Kıymetli Taşlar Amyant Titanyum
Zirkonyum ve Hafniyum Lityum Mika

Enerji Hammaddeleri Tatbik Alanları
Jeotermal Enerji Nükleer Enerji Hammaddeleri Kömür


BAKIR
Bakır, üstün somut ve kimyasal özelliklerinden dolayı endüstride yaygın olarak kullanılmaktadır Sektörlere göre bakırın tüketiminin dağılımı aşağı verilmiştir:
Elektrik ve elektronik sanayi
İnşaat sanayi
Ulaşım sanayi
Endüstriyel teçhizat
Diğerleri
Kimya
Kuyumculuk
Boya sanayi
Turistik eşya


KURŞUN ÇİNKO KADMİYUM
Kurşun ’un en önemli tüketim alanı akümülatör imalatıdır Yeraltı haberleşme kablolarının kurşunla izolasyonu diğer kayda değer tüketim alanı olarak göze çarpar Korozyonu önleyen kurşun oksit boyalar çelik konstrüksiyonlarda kullanılır Kurşun tetraetil ve tetrametil yakıt içinde oktan ayarlayıcı olarak kullanılan kurşun bileşikleridir Kurşun radyasyonu en düşük geçiren metal olması sebebiyle bu ışınlardan korunmada, renkli televizyon tüplerinin yapımında ve mühimmat imalinde de manâlı miktarlarda kullanılmaktadır
Çinko en çok galvanizlemede kullanılmaktadır İnşaat sektöründeki galvanizli saçlar ve konstrüksiyon malzemeleri ile elektrik ve öteki havai hat direkleri galvanizlemenin en fazla kullanıldığı alanlardır Pirinç alaşımı ile özellikle otomotiv sanayinde döküm kalıpları yapımında kullanılan çinko alaşımları çinko ’nun kullanıldığı diğer kayda değer alanlardır Çinko oksit yağlı badana ve lastik üretiminde kullanılmaktadır
Kadmiyum özellikle deniz ve alkali etraf korozyonuna karşı mukavemeti sebebiyle demir, çelik, pirinç ve alüminyum kaplamasında kullanılmaktadır Kadmiyum kaplamaları elektrik, elektronik, otomotiv ve Uzay sanayisinde fazla yaygındır Kadmiyumun en önemli dilekçe alanı Ni Cd, Ag Cd ve Hg Cd pilleridirNormal Ni Cd pilleri jurnal hayatta kullanılan elektronik cihazlarda, büyük kapasiteli olanları ise uçak ve gemilerde geniş bir tüketim alanı bulmuştur Kadmiyumun yoğun olarak kullanıldığı diğer bir alan da badana endüstrisidir
Kadmiyum bunlardan başka stabilizör olarak plastik ve sentetik elyaf sanayinde, televizyon tüpleri ve florasan lamba imalinde, nükleer reaktör yoklama sistemlerinde ve alaşımlarda tatbik alanı bulmuştur

DEMİR
Demir cevherinin tüketildiği iki başlıca üretim dalı yüksek fırın pik demir üretimi ile yelken direği redüksiyon tesisleridir Demir cevheri yüksek fırınlara ya kutup çok miktar cevheri olarak parça cevher halinde ya da ince tozlar sinterlenerek sinter halinde ya da daha ince tozların peletlenmesiyle pelet halinde kok kömür ve cüruf yapıcı katkı maddesi maddeleriyle birlikte verilerek kullanılır


KROM
Krom cevheri metalürji, kimya, refrakter ve döküm kumu sanayinde kullanılır
Metalurji sanayinde krom ; ferrokrom, ferrosilikokrom, krom bileşikleri, ekzotermik krom katkıları, diğer krom alaşımları ve krom metali biçiminde tüketilir
Metalurji endüstrisinde krom cevherinin en manâlı başvuru alanı paslanmaz çelik yapımında kullanılan ferrokrom üretimidir Paslanmaz çelik metal ve silah endüstrisinin fazla manâlı bir maddesidir Krom çeliğe sertlik, kırılma ve darbelere karşı direnç, yıpranma ve oksitlenmeye karşı koruma sağlar Bu kapsamda kromun farklı alanlara yönlendirilmiş alaşımları mermi, denizaltı, gemi, uçak, top ve silahlarla ilgili takviye sistemlerinde kullanılır
Krom kimyasalları paslanmayı önleyici özellikleri dolayısıyla uçak ve gemi sanayinde yaygın olarak ; kimya endüstrisinde de sodyum bikromat, kromik asit ve boya hammaddesi yapımında, metal kaplama, deri tabaklama, badana maddeleri (pigment), seramikler, parlatıcı gereçler, katalistler, boyalar, organik sentetikler, konserve yapma ajanları, su işleme, sondaj çamuru ve öteki çoğu alanda tüketilir
Krom metali, yüksek performans alaşımlarında, Al, Ti, Cu alaşımlarında, ısıya ve elektriğe dirençli alaşımlarda tüketilir
Kromun süper alaşımları yüksek ısıya dayanıklı randımanı yüksek, türbin motorlarının yapımında kullanılmaktadır

BOKSİT
Boksit endüstride öbür alanlarda kullanılmaktadır Altında belirtilen başvuru formu alanları kimyasal bileşimine bağlıdır
1 Alümina ve alüminyum üretiminde % 90 oranında kullanılmaktadır Boksitten metalik alüminyumun yanına bazen galyum ve vanadyum gibi yan ürünler de elde edilmektedir
2 Boksitten yapılan refrakter ürünler
Sentetik mullit
Yüksek alüminalı alev tuğlası
Döküm maddeleri
Monolit; çimento, demirçelik ve tuğla sanayinde çimento sanayinde fırın tuğlası boşluklarını doldurması için
3 Boksitten yapılan kimyasal maddeler
Su temizlenmesinde kullanılan alüminyum sülfat
Sodyum alüminat
Çiğ petrol tasfiyesinde kullanılan AlKlorür
Alüminyum hidrat
4 Boksitten yapılan aşındırıcılar
Zımpara kağıdı ve tozları
Bileme ( keskinleştirme) için zımpara taşı
Zımpara taşı silindirleri
5 Diğer tüketim alanları
Ham şekerin renginin giderilmesinde
Çiğ şekerin temizlenmesinde yağların filtrasyonunda
Çimento yapımında
Ferrokrom tesislerinde cüruf önleyici olarak

VANADYUM
Vanadyum en fazla çelik endüstrisinde tüketilmektedir Araba endüstrisi, uzay araçları ve uçak sanayinde titanyumlu alaşımlarla birlikte vanadyum kullanılmaktadır Sülfürik asit üretiminde katalizör olarak ayrıca seramik ve diğer kimya sanayinde tüketilen vanadyumun bu alanlardaki tüketim miktarı epeyce azdır Vanadyumlu alaşımlar kıyı ötesi petrol sondajları borularının yapımında kullanılmaktadır
Vanadyumun büyüyen son dilekçe alanları ise; gözlük camlarının, sanayi ve büyük yapı camlarının ultraviyole ışıklara karşı filtrasyonu sayılabilir


ANTİMUAN
Antimuan, endüstride metalik veya türevleri biçiminde kullanılmaktadır Ama türevleri şeklinde kullanımı çoğunluktadır

Metalik Antimuan Kullanımı:
Metalik antimuan sağladığı avantajlar sebebiyle kurşun ve öteki metallerle alaşım oluşturmakta yoğun olarak kullanılmaktadır Akümülatör imali, lehimcilik, matbaa harfi imali, askeri amaçlı malzemeler imalinde yaygın olarak kullanılmaktadır Yüksek saflıktaki antimuan, sözde iletken olarak elektronik ve termoelektrik alet üreticileri kadar intermetalik alaşım imalatında kullanılmaktadır

Metal Dışı (Ürünleri Şeklinde ) Kullanımı :
Antimuan ’ın 23‘ünden fazlası türevleri biçiminde kullanılmaktadırTürevleri aralarında sülfitler ve bilhassa de oksitleri yaygın olarak kullanılmaktadır Antimuan penta sülfit lastik endüstrisinde vulkanizasyon ajanı olarak, antimuan sülfit yangın kontrollerinde ve cephane imalatında kullanılmaktadır Antimuan trioksit plastikte, metal kaplamada, seramik ve emayede, badana sanayinde beyaz boya maddesi olarak kullanılmaktadır Antimuan oksit dokuma, plastik ve kimya endüstrilerinde yangın geciktirici olarak kullanılmaktadır

TUNGSTEN
Tungusten ’in birincil kayda değer kullanımı tungstenmangan çeliğinin yapımı ile ortaya çıkmıştır Tungsten maddeleri kullanımlarına kadar 4 ana grupta toplanabilir:
1 Kesici ve kaplamaya dayanıklı maddeler,
2 Öğütme ürünleri,
3 Aletler, die çelikleri, süper alaşımlar, demirsiz alaşımlar içindeki bileşik bileşeni,
4 Çeşitli kimyevi maddeler ve metalürjik olmayan uygulamalar

Tungsten ürünlerinin başvuru alanları ise;
Tungsten karpit; madencilik ve petrol sanayilerinde, matkaplarda, delici ekipmanların kesici kısımlarında ve kırıcı makinelerde, taşımacılık ve elektrik malzemeleri kaplamasında yaygın olarak kullanılmaktadır Saf tungsten metal tozundan yapılan öğütme ürünleri elektrik ve elektronik sanayinde kullanılmaktadır Tungsten teli, elektrik lambalarında ve elektronik tüplerde katot olarak kullanılır Tungsten diskler otomotiv distrübütör noktalarında ve öyle çok üründe temas noktası olarak kullanılır Tungsten metali sıcak ve radyasyon kalkanı olarak, xışını bileşenleri ve eksi uç ışın tüpleri ve yüksek ısılı fırınlarda ısıtıcı madde olarak da kullanılmaktadır Tungsten özellikle uçak sanayinde ağır metal olarak kullanılmaktadır
Tungsten ’in metalürjik olmayan uygulamaları ise;
Dokuma sanayinde kullanılan kimyevi maddeler, boyalar, matlaşmayan boyalar ve renkli gazlardır Bir Takım tungsten bileşikleri ışık yayarlar ve renk maddelerinde, xışınlı ekranlarda, televizyon tiplerinde ve florasans ışıklandırılmasında kullanılır Sodyum tungstat da paslanmayı yasaklayıcı olarak ve tekstil sanayinde yanmaz madde olarak kullanılır


MOLİBDEN
Molibden özel çeliklerde, pik demirlerde, nikel, kobalt ve titanyum bazlı alaşımlarda kullanılan çok yönü olan bir alaşım maddesidirMolibden alaşım elementi olarak pekiştirmede, sağlamlık ve sertlik özelliği vermede, aşınmaya dirençli çeliklerde, döküm demirlerinde, demirsi metallerde kullanılır
Molibden ihtiva eden alaşımları; paslanmaz çelik, tüp ve boru şeklindeki aletlerin yapımında, süper ısıtıcılarda, çelik rezistanslarında, petrol ürünlerinin elde edilmesinde ve kimyasal işlemlerde çok kullanılır
Kimyasal olarak farklı alanlara yönlendirilmiş ve geniş dilekçe alanları olan molibden badana maddesi olarak bez boyacılığında, alkol ve formaldehit elde edilmesinde de molibden katalizörleri kullanılır
Keza, mıknatıs alaşımları, döküm karpitleri su ve gaz geçirmeyi önleyici materyallerin imalinde ve son yıllarda da sürtünmeyi azaltıcı özelliğinden nedeniyle motorlu vasıtaların yağ ve greslerine eklenmektedir


NİKEL
Kimya endüstrisinde; Nikel alaşımları olarak metal korozyonuna maruz yerlerde, kostik solüsyonların dengelenmesinde ve petrol endüstrisinde,
Fabrikasyon ürünlerde; Çatal, bıçak takımları, çekiç, pense gibi aletlerle öteki çoğu ev ve hastane aletlerinin yapımında,
Uçak ve gemi endüstrisinde; Nikel süper alaşımları yüksek ısıda basınç ve korozyona dirençli olduğundan, uçakların gaz türbinlerinde, jet motorlarının yapımında, keza uçakların elektrolizle kaplanan bölgelerinde ve gemi yapımında tuz korozyonuna aleyhinde engelleyici olarak,
Motorlu araçlar ve parçalarında,
Elektrikli makineler ve parçalarında,
Inşa malzemelerinde, değişken ve katı yağlarda hidrojenerasyonu temin etmek üzere batarya ve yakıt hücrelerinde ve seramik malzemelerde emaye ile demir aralarında bağlayıcı olarak kullanılır


KALAY
Kalay, teneke yapımında, kaplamacılıkta, çeşitli alaşımlar, lehim ve kimyasal madde yapımında kullanılır Otomotiv endüstrisinde de motor yataklarında, kaporta, radyatör, yağ ve hava filtrelerinde kullanılır Uçak ve gemi endüstrisi ile elektronik ve elektrik sanayinde geniş bir dilekçe alanı vardır Kimya sanayinde badana, parfüm, sabun, poliüretan üretiminden diş macunu yapımına dek geniş bir alanda tüketilir Bunların yanında, matbaacılıkta, mutfak malzemeleri ve cam endüstrisinde de kullanılmaktadır

ALTIN
Altın ’ın tüketildiği alanları sıralayacak olursak;
Kuyumculuk, altın kaplama ve dekor, elektrikelektronik, diş hekimliği, süsleyici başvuru
madalya yapımı, devlete ait para, külçe stoklarıdır
Ayrıca, gümüş, platin ve palladyum gibi metallerle bileşik halinde uzay endüstrisinde, tekstil sanayinde altın tel ve iplik yapımında ve kimya endüstrisinde paslanmaya dirençli makine yapımında kullanılmaktadır

GÜMÜŞ
Gümüş ’ün tüketildiği alanları sıralayacak olursak;
Fotoğraf sanayi, elektronik, para imali, süs eşyası ve takı yapımı, alaşımlar, dişçiliktir Ayrıca, yapay yağmur yağdırmakta, ayna sırlarının yapımında, bilgisayar röle kontaklarında, batarya yapımında da kullanılmaktadır

BOR
Fazla geniş ve farklı alanlara yönlendirilmiş alanlarda ticari olarak kullanılan bor mineralleri ve ürünlerinin başvuru alanları artan bir şekilde artmaktadır Üretilen bor minerallerinin % 10'a yakın bir bölümü aracısız olarak mineral olarak tüketilirken geriye kalan kısmı bor ürünleri elde etmek için kullanılmaktadır
Bor mineralleri ve ürünlerinin kullanıldığı sanayi dallarına aşağıdaki gruplarda biriktirmek mümkündür
Sırça sanayi
Seramik sanayi
Temizleme ve beyazlatıcı sanayi
Yanmayı önleyici (geciktirici) maddeler
Tarım
Metalürji
Nükleer uygulamalar
Diğer dilekçe alanları
Daha fazla veri ve Kaynak:::| MTA |:: Maden Muayene ve Arama Genel Müdürlüğü *