Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Malign melanom (MM) epidermis, dermis yahut mukoza epitelinde lokalize olan cilde renk veren melanosit denen hücrelerin yahut doğuştan yada displastik benler üzere kimi öncül lezyonlardaki hücrelerin bed huylu değişimiyle meydana gelen en istenilmeyen deri tümörüdür.
Günümüzde insidansı süratle artmaktadır. Umumiyetle erişkinlerde görülen bu tümör, %2 orantıda 20 yaştan küçüklerde, %0.3-0.4 nispette da prepubertal devirde ortaya çıkmaktadır.
RİSK FAKTÖRLERİ:
Ultraviyole (UV): Aralıklı ağır güneş ışını, çocukluk çağında önemli güneş yanıkları kuvvetli risk faktörleridir. Yeniden solaryum üzere yapay UV kaynakları da tehlikelidir. Uzun periyodik tekrarlayan UV ise lentigo malign melanoma gelişiminde tesirlidir.
Fenotip: Açık tenli insanlar, kızıl yahut açık renkli saç ve çiller risk olarak sıralanmaktadır. Deri fototip I, II yani acilen yanıp fakat bronzlaşamayanlar bu sıralamada taraf almaktadır.
Melanom yahut multipl nevüs anamnezi: Zatî yahut ailevi melanom hikayesi olanlar, çok sayıda nevüsü (beni) yada displastik nevüsü yada büyük doğuştan melanositik nevüsü (beni) olanlar riskli kimselerdir.
Sairleri: 10 yıl yahut daha uzun vadeli oral kontraseptif (doğum denetim ilacı) tasarrufunun melanom ile kısmi bir alakası bildirilmiştir. Kseroderma pigmentosum üzere genetik illetler, immunsupresif tedaviler de risk faktörü olarak sıralanmaktadır.
KLİNİK ÖZELLİKLER:
Melanomun, yüzeyel yayılan melanom (SSM), nodüler melanom (NM), lentigo malign melanom (LMM) ve akral lentijinöz melanom (ALM) biçiminde kliniko-patolojik subtipleri tanımlanmıştır. Başkaca histopatolojik bir antite olmayan amelanotik melanom münhasıran vurgulanmalıdır, zira klinik özelliklerini tanımlamak güçtür.
Yüzeyel yayılan melanom (SSM): Melanomların %70'in oluşturan bu form en sıklıkla 30-50 yaşların illetidir. Erkeklerde sıklıkla gövdede, hatunlarda ise daha çok alt ekstremitelerde, bacakta yerleşir. Kahve-siyah, pembe, viyole üzere çeşitli renk varyasyonları gösteren sistemsiz biçimli bir makül yada plak olarak kendini gösterir
Nodüler melanom (NM): Melanomların %15 'ini oluşturan bu form en sıklıkla 40-60 yaş arası ve erkeklerde 2 misli daha sık gözlenir. En çok baş, boyun ve gövde lokalizasyonludur. Radyal gelişim fazı olmadığından istenilmeyen prognozludur. Süratle gelişen, mavi-siyah, kubbe formlu, sıklıkla ülsere bir nodüldür.
Akral lentijinöz melanoma (ALM): Beyaz tenlilerdemelanomların %2-8 'ini oluşturan bu klinik tip, koyu tenlilerde ve siyahlarda en sık gözlenen formdur (ör: Japonlarda MM olgularının %50 'sini oluşturmakta). Ekseriyetle yaşlı insanlarda gözlenir. En sık yerleşim mekanı ayak tabanı ve sonra sırasıyla el ayası ve tırnak yatağıdır.
El ayası ve ayak tabanı yerleşimde kahverengi-siyah, kenarları bilinmeyen bir leke ile kendini gösterir. İlerlediği vakit bu leke üzerinde invaziv komponentin işareti olan elle hissedilen bir tümör gelişir.
Subungualmelanom ise tırnak plağının alt kısmından başlayan kahverengimsi siyah bir renk değişikliği biçiminde kendini gösterir. Kahverengi ortamın tırnak etrafına sıçraması (Hutchinson işareti) kıymetli bir klinik tanı kriteridir. Bazen kahverengi uzunlamasına bir bant biçiminde yahut tırnakta uzunlamasına bir yarılma ve kırılma ile kendini gösterebilir.
Mukozal melanom mukozal yüzeylerden gelişen bir melanom olup, histopatolojik olaral ALM’ya emsal. Ağız içi, genital ve anal mukozalar en sık tutulan yerlerdir. Sistemsiz formlu ve pigmentasyonlu leke halinde bir pigmentasyon halinde başlayıp, bir mühlet yayıldıktan sonra yükselebilir.
Lentigo malign melanoma (LMM): Tüm melanomların % 5 'ini oluşturan bu form ekseriyetle daha ileri yaşlarda (50-70 yaş) ortaya çıkar. Güneş hasarlı deride gözlenen bu formun %90'ı yüzde yerleşir. Geri kalan olgular el, bacak üzere yüz dışındaki meydanlara lokalize olabilir.
Amelanotik melanom:
Melanomun bu subtipi pigmentasyon içermediğinden pek çok antiteyi taklid eder.
Özet olarak melanomun klinik tanısında ABCDE kriterleri (asimetri, kenar düzensizliği, alacalı yahut çok koyu pigmentasyon, çapın 5 mm'den büyük olması ve atipik evolusyon yani renk, büyüklük yahut topografide ani, süratli değişim) dikkate alınır.
MELANOM BELİRTİLERİ: A, B, C VE D
1. Asimetri: Benin bir kenarı, gayrısının birebiri (ayna manzarası gibi) değildir.
2. Sonlar: Sonlar bariz değildir. Benin nerere başlayıp nerede bittiğini söylemek zordur?
3. Renk: Bir renkten ziyade yahut siyah, beyaz, al ve sarı renklerin varlığı
4. Çapı: 0.6 cm’den büyükse?
Güneşten kaçınarak riskini azaltabilseniz bile, melanomu engellemenin yolu yoktur. En âlâ baht, hala tedavi edilebilirken tespit etmektir. Kuşkulu bir ben fark ederseniz, çabucak bir dermatoloğa görünün. Bu, hayatınızı kurtarabilir. Bir gün beklemek bile fark yaratabilir.
Bu teknikle dahi melanomların %1-25’i tanınamayabilir, tahminen de çok sayıda benign MN gereksiz yana eksize edilebilr. İşte bu noktada da dermoskopik inceleme (benlerin hususî bir cihazla incelenmesi) yardımcıdır.
TEDAVİ:
Dinamik tedavide anahtar erken teşhistir. Mümkün olduğunca erken teşhis edilip o kadar çabuk melanom cerrahi olarak çıkarılmalıdır.
Uzm. Dr. Nezih KARACA
Günümüzde insidansı süratle artmaktadır. Umumiyetle erişkinlerde görülen bu tümör, %2 orantıda 20 yaştan küçüklerde, %0.3-0.4 nispette da prepubertal devirde ortaya çıkmaktadır.
RİSK FAKTÖRLERİ:
Ultraviyole (UV): Aralıklı ağır güneş ışını, çocukluk çağında önemli güneş yanıkları kuvvetli risk faktörleridir. Yeniden solaryum üzere yapay UV kaynakları da tehlikelidir. Uzun periyodik tekrarlayan UV ise lentigo malign melanoma gelişiminde tesirlidir.
Fenotip: Açık tenli insanlar, kızıl yahut açık renkli saç ve çiller risk olarak sıralanmaktadır. Deri fototip I, II yani acilen yanıp fakat bronzlaşamayanlar bu sıralamada taraf almaktadır.
Melanom yahut multipl nevüs anamnezi: Zatî yahut ailevi melanom hikayesi olanlar, çok sayıda nevüsü (beni) yada displastik nevüsü yada büyük doğuştan melanositik nevüsü (beni) olanlar riskli kimselerdir.
Sairleri: 10 yıl yahut daha uzun vadeli oral kontraseptif (doğum denetim ilacı) tasarrufunun melanom ile kısmi bir alakası bildirilmiştir. Kseroderma pigmentosum üzere genetik illetler, immunsupresif tedaviler de risk faktörü olarak sıralanmaktadır.
KLİNİK ÖZELLİKLER:
Melanomun, yüzeyel yayılan melanom (SSM), nodüler melanom (NM), lentigo malign melanom (LMM) ve akral lentijinöz melanom (ALM) biçiminde kliniko-patolojik subtipleri tanımlanmıştır. Başkaca histopatolojik bir antite olmayan amelanotik melanom münhasıran vurgulanmalıdır, zira klinik özelliklerini tanımlamak güçtür.
Yüzeyel yayılan melanom (SSM): Melanomların %70'in oluşturan bu form en sıklıkla 30-50 yaşların illetidir. Erkeklerde sıklıkla gövdede, hatunlarda ise daha çok alt ekstremitelerde, bacakta yerleşir. Kahve-siyah, pembe, viyole üzere çeşitli renk varyasyonları gösteren sistemsiz biçimli bir makül yada plak olarak kendini gösterir
Nodüler melanom (NM): Melanomların %15 'ini oluşturan bu form en sıklıkla 40-60 yaş arası ve erkeklerde 2 misli daha sık gözlenir. En çok baş, boyun ve gövde lokalizasyonludur. Radyal gelişim fazı olmadığından istenilmeyen prognozludur. Süratle gelişen, mavi-siyah, kubbe formlu, sıklıkla ülsere bir nodüldür.
Akral lentijinöz melanoma (ALM): Beyaz tenlilerdemelanomların %2-8 'ini oluşturan bu klinik tip, koyu tenlilerde ve siyahlarda en sık gözlenen formdur (ör: Japonlarda MM olgularının %50 'sini oluşturmakta). Ekseriyetle yaşlı insanlarda gözlenir. En sık yerleşim mekanı ayak tabanı ve sonra sırasıyla el ayası ve tırnak yatağıdır.
El ayası ve ayak tabanı yerleşimde kahverengi-siyah, kenarları bilinmeyen bir leke ile kendini gösterir. İlerlediği vakit bu leke üzerinde invaziv komponentin işareti olan elle hissedilen bir tümör gelişir.
Subungualmelanom ise tırnak plağının alt kısmından başlayan kahverengimsi siyah bir renk değişikliği biçiminde kendini gösterir. Kahverengi ortamın tırnak etrafına sıçraması (Hutchinson işareti) kıymetli bir klinik tanı kriteridir. Bazen kahverengi uzunlamasına bir bant biçiminde yahut tırnakta uzunlamasına bir yarılma ve kırılma ile kendini gösterebilir.
Mukozal melanom mukozal yüzeylerden gelişen bir melanom olup, histopatolojik olaral ALM’ya emsal. Ağız içi, genital ve anal mukozalar en sık tutulan yerlerdir. Sistemsiz formlu ve pigmentasyonlu leke halinde bir pigmentasyon halinde başlayıp, bir mühlet yayıldıktan sonra yükselebilir.
Lentigo malign melanoma (LMM): Tüm melanomların % 5 'ini oluşturan bu form ekseriyetle daha ileri yaşlarda (50-70 yaş) ortaya çıkar. Güneş hasarlı deride gözlenen bu formun %90'ı yüzde yerleşir. Geri kalan olgular el, bacak üzere yüz dışındaki meydanlara lokalize olabilir.
Amelanotik melanom:
Melanomun bu subtipi pigmentasyon içermediğinden pek çok antiteyi taklid eder.
Özet olarak melanomun klinik tanısında ABCDE kriterleri (asimetri, kenar düzensizliği, alacalı yahut çok koyu pigmentasyon, çapın 5 mm'den büyük olması ve atipik evolusyon yani renk, büyüklük yahut topografide ani, süratli değişim) dikkate alınır.
MELANOM BELİRTİLERİ: A, B, C VE D
1. Asimetri: Benin bir kenarı, gayrısının birebiri (ayna manzarası gibi) değildir.
2. Sonlar: Sonlar bariz değildir. Benin nerere başlayıp nerede bittiğini söylemek zordur?
3. Renk: Bir renkten ziyade yahut siyah, beyaz, al ve sarı renklerin varlığı
4. Çapı: 0.6 cm’den büyükse?
Güneşten kaçınarak riskini azaltabilseniz bile, melanomu engellemenin yolu yoktur. En âlâ baht, hala tedavi edilebilirken tespit etmektir. Kuşkulu bir ben fark ederseniz, çabucak bir dermatoloğa görünün. Bu, hayatınızı kurtarabilir. Bir gün beklemek bile fark yaratabilir.
Bu teknikle dahi melanomların %1-25’i tanınamayabilir, tahminen de çok sayıda benign MN gereksiz yana eksize edilebilr. İşte bu noktada da dermoskopik inceleme (benlerin hususî bir cihazla incelenmesi) yardımcıdır.
TEDAVİ:
Dinamik tedavide anahtar erken teşhistir. Mümkün olduğunca erken teşhis edilip o kadar çabuk melanom cerrahi olarak çıkarılmalıdır.
Uzm. Dr. Nezih KARACA
