Manâsı Allah'a, ifadesi Hazreti Peygambere aid olan hadis

Hazreti Peygamber'in Allah Teâlâ'dan rivayetle ifade buyurduğu hadislere Kudsi Hadisdenir Hz Peygamber'in istediği ibare ile ifade etmek üzere bazen Cibril (as) vasıtasıyla ve bazen de vahiy, ilham ve rüya suretiyle Allah Teâlâ'dan rivâyet ettiği hadistir Kudsi hadislerin, bir taraftan ilk kaynak olarak Allah Teâlâ'ya izafe edilmesi, diğer taraftan Hz Peygamber'in hadisleri arasında ve hadis lafzıyla zikredilmesi, bunların bazı yönlerinden Hz Peygamber'in hadislerine benzerliğini ortaya koymaktadır Zira Kur'ânı Kerim Allah kelâmı olup Hz Peygambere vahyolunmuştur; kudsî hadislerin de ilk kaynağı Allah Teâlâ olduğuna ve Hz Peygamber tarafından ondan rivayet edildiğine göre, bunlar da vahiydir Binaenaleyh, vahiy olmak bakımından Kur'ânı Kerim'le hadisi kudsî arasında herhangi bir fark mevcut değildir Bununla beraber Kudsî hadisler Kur'an'dan sayılmazlar; her ikisinin de kendilerine has özellikleri vardır ve bu özellikler ikisinin aynı şey olmalarına engel teşkil ederlerTalat Koçyiğit, Hadis Istılahlarla Ankara 1980, s 123124)

Kudsî hadislerle Kur'anı Kerîm arasındaki fark konusunda İslâm âlimleri iki görüş beyan etmişlerdir:

A Kudsî hadislerin manâsı ve sözleri Allah'tandır

1 Bu hadisler Allah'a nisbet edilmiş ve Kudsî, ilâhîve Rabbanidiye tavsif edilmiştir

2 Ey kullarımgibi Allah'ı ifade eden birinci şahıs zamirleri kullanılmıştır

3 Kudsî hadislerin ilk kaynağı Allah Teâlâ'dır, hitap O'nundur, Hz Peygamber râvî durumundadır Nitekim bu tür hadislerin başında genellikle şu ibareler görülür: Rasûlüllah Rabbinden rivâyet ettiği hadiste şöyle buyurduveya Rasûlüllah'ın rivayet ettiği hadiste Allah Teâlâ şöyle buyurdu

Bununla beraber Kur'anı Kerîm'in özelliklerine sahip değillerdir Zira; manâ ve lafız yönünden Kur'anı Kerîm'deki i'caz kudsî hadislerde yoktur Kur'an tevâtür yoluyla, kudsî hadisler âhâd yolla nakledilmişlerdir Kur'an âyetlerinin manâ ile rivayeti câiz değildir Kur'an âyetleri namazda okunur, cünüp iken okunmaz ve abdestsiz dokunulmaz Kudsî hadisler böyle değildir (bk Muhammed Accâc elHatîb, esSünnetu Kable'tTedvîn, Kâhire 13831963, s22)

B Âlimlerin çoğuna göre kudsî hadislerin manâsı Allah'a, lafzı Hz Peygambere aittir Allah'ın, vahiy, ilham ve rüyâ yoluyla kendisine bildirdiği ilâhî mesajları manâlarına uygun ifadelerle nakletmiştir

Kudsî hadisler, Allah'ın kudret ve azametinden, rahmetinin genişliğinden, ihsanının bolluğundan söz ederler Helâl, haram şeklinde ahkâma taalluk etmezler Bu hadisler yüz adedi bulur Bazı âlimler kudsî hadisleri ayrı eserlerde toplamışlardır Bunlardan Abdurraûf elMünâvî (10311622) elİthâfâtü'sSeniyye bi'lEhâdîsi'l Kudsiyyeisimli eserinde alfabetik sırayla tasnif etmiştir (Kettânî, erRisâletü'lMüstatrafe, İstanbul 1986, s81)

Bazı kudsî hadisler: Ebû Hureyre Rasûlüllah'ın (sas) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: Allah Teâlâ buyurdu ki; Adem oğlunun her ameli kendisi içindir, ancak oruçböyle değildir Çünkü o, sırf benim rızam için yapılan bir ibadettir Onun mükâfatını bizzat ben vereceğim(Müslim, Sıyâm, 161,163) Yine Ebû Hureyre'nin Rasûlü Ekrem'den rivayetine göre, Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: Kulum bir iyilik yapmaya azmeder takat bir engelden dolayı onu yapamazsa, onun için bir hasene sevabı yazarım Azmettiği iyiliği yaparsa on haseneden yediyüz misline kadar sevap yazarım Bir kötülük yapmaya teşebbüs eder de vazgeçerse, ona hiçbir günah yazmam Eğer niyetlendiği kötü işi yaparsa yalnız bu günah yazarım(Müslim, İmân, 204) Sâlih kullarım için Cennet'te, hiçbir gözün görmediği hiçbir kulağın işitmediği ve hiçbir insanın düşünemediği birtakım nimetler hazırladım(Müslim, Kitâbü'l Cenne, 2,3,4)