Mars görevinde Türk İmzası: Behçet Açıkmeşe Kimdir; Musk'ı Neden Reddetti?

Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe ismini daha evvel duymamış olabilirsiniz. Ancak o aslında, NASA'nın iki değerli Uzay aracı için, yani Curiosity ve Perseverance için özel bir algortima yazan ve NASA'nın Mars misyonlarında bir Türk bilim insanın da imzasının bulunmasını sağlayan değerli bir isim. Pekala lakin Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe kimdir? NASA için yazılan algoritmanın ne özelliği var? SpaceX'ten iş teklifi aldı mı? Tüm yanıtları aşağıda bulacaksınız...

ODTÜ'DEN SONRA ABD

1992 yılında ODTÜ İnşaat Mühendisliği Fakültesi'nden mezun olan Açıkmeşe, yüksek lisans ve doktorasını Purdue Üniversitesi'nde tamamladı. Eğitiminin akabinde 2003 yılında NASA'da işe başlayan Açıkmeşe, burada algoritma geliştirme alanında misyon yaptı. Birinci büyük başarısı ise, 2021 yılında Mars'a yollanan Curiosity aracında onun geliştirdiği algoritmalardan birinin kullanılması oldu.

NASA'da 10 yılı aşkın bir müddet boyunca çalışan Açıkmeşe'nin Curiosity'de kullanılan algoritması, geçtiğimiz günlerde Mars yüzeyine iniş yapan Perseverance'de de kullanıldı. Böylelikle, NASA'nın Mars misyonunda bir Türk'ün de imzasının bulunmasını sağlamış oldu.

Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe'nin Algoritması Ne İşe Yarıyor?

Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, birinci olarak Curiosity için geliştirdiği ve son olarak Perseverance'de kullanılan algoritmasını, BBC Türkçe'ye verdiği röportajda şu sözlerle açıklıyor: "Curiosity robotunu indiren ve yakın vakitte da Perseverance robotunun indirilmesinde kullanılan temelde dört tane değerli güdüm denetim sistemleri algoritması var. 'Yedi dakikalık terör' diyorlar, atmosfere dokunmayla yere inmesine kadar geçen müddet. Bu algoritmalar uzay aracı üzerinde otomatik olarak kimi kararları veriyorlar ve uzay aracını denetim ediyorlar. Işık süratiyle bir şey yolladığınızda oraya ulaşması yaklaşık 12 dakika sürüyor lakin toplam iniş mühleti 7 dakika. Hasebiyle uzaktan kumanda imkansız.

Yere 20 metre uzaklıkta aracı vinç indiriyor, o anda benim algoritmam denetim etmeye başlıyor uzay aracını. O üstteki aracı jetlerle döndürüp olabildiğince uzağa uçurmam gerekiyor ki oraya çakılmasın, uzağa bir yere yollamam gerekiyor yani. Bunu yaparken de aşağıdaki tekerlekli robotu yakmamam gerekiyor.

Onu yakında bir yere düşürürseniz inceleme yapan robotlu araca mahzur olabilir, bir ton sorun çıkarabilir. Dikkatle yapmazsanız oradaki robotu yakabilirsiniz, roketten çıkan gazlar oraya sensörlere vurursa, zati sıcak ve çok süratli halde hareket eden gazlar, ziyan verebilir. Âlâ denetim etmezseniz, yakınlarda bir yere düşüp o bölgeyi kirletebilir. Zira robot orada araştırma yapacak."

Elon Musk'tan İş Teklifi Aldı mı?

Prof. Dr. Behçet Açıkmeşe, 2005 yılında SpaceX'ten bir teklif aldığını lakin o vakitler, SpaceX'in küçük bir şirket olması nedeniyle bu teklife karşılık vermediğini söylüyor.

Birkaç yıl sonra ise işler değişip SpaceX kıymetli bir şirket haline gelince işler değişmiş. Açıkmeşe, yaşananları şöyle anlatıyor: "Bir gün oradaki arkadaşımı ziyarete gittim. 'Seni şu anda Elon Musk'la tanıştırayım lakin tanıştırırsam sana direkt iş teklif eder' dedi. Ben hazır değildim, bu sebeple görüşmek istemedim. Şayet sorarsa ve o anda hazır değilsem, 'hayır' demek de istemiyorum. Şahsî sebeplerden akademik olmayı daha çok tercih ettim."

PROF. DR. BEHÇET AÇIKMEŞE KİMDİR?

Rize'nin Ardeşen İlçesi'nde dünyaya gelen Dr. Behçet Açıkmeşe Ortadoğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği kısmından mezun olduktan sonra 1994 yılında ABD'ye gitti. Master ve Doktorasını Purdue Üniversitesi'nde Makine Mühendisliği, Uzay ve Uçak Mühendisliği kısmında tamamladı. 2003 yılında NASA'nın Jet Propulsion Laboratory kısmında misyon aldı. NASA'nın bir çok projesinde imzası bulunuyor.

Prof. Dr. Açıkmeşe BBCTürkçe röportajında "Lisans düzeyindeyken bu türlü imkanlar Türkiye'de olsa dışarı gitmeyi düşünmezdim bile, muhakkak. Amerika'daki imkanlar dünyanın her yerinden fazla. Türkiye'ye gitmeyi bir orta düşündüm, bir noktadan sonra sıkıntı oluyor. Yalnızca mesleksel sebeplerden değil, çocuklar burada doğdu, burada büyüyor, eşim Türk değil. Tekrar ahenk sağlanır lakin vakit geçtikçe zorlaşıyor. Türkiye'ye 2003'te dönseydim kimsenin umrunda olmayabilirdim. Münasebetiyle hayatım daha güç olurdu. Bir şeyler yaptıktan sonra dönsem bu sefer öbür türlü zorlukları var. Karışık bir husus. Türkiye'de de ekonomik durumu ortalama olan bir aileden geliyorum, birtakım şeyleri garanti etmem mümkün değil, önümdeki fırsatları kıymetlendirmek zorundaydım" diyor.