Mars Kabuğunun Altında, "Gizli Okyanuslar" Olabilir mi?

Mars, milyarlarca yıl evvel muazzam okyanuslar, ırmaklar ve göllere sahipti. Bu suyun vakit içerisinde buharlaşarak uzayda kaybolduğu düşünülüyor. Güneş rüzgarları ve UV ışığı Mars'ın ince atmosferini vakit içerisinde eritti. Lakin yeni bir araştırma, bu su kaybının Mars'ın günümüzdeki kadar kuru bir gezegene dönüşmesini tam olarak açıklayamayacağını öneriyor.

Araştırmacılar, suyun kaybolmasına sebep olan çeşitli senaryoları test ettiler. Uzun müddettir var olan fikir, suyun büyük oranda buharlaştığı ve uzaya kaybolduğuydu. Volkanik olaylar da suyun havaya yükselmesine yardımcı olmuş olabilir. Bir öteki ihtimal ise kimyasal bozunma. Su, kayaların yapısını değiştirirken artık Kızıl Gezegen'in kabuğunda gömülü olan minerallerde gizli olabilir.

Science mecmuasında yayımlanan yeni araştırma, suyun kabukta hapsolma senaryosunun okyanusların kaybolmasında büyük bir tesire sahip olabileceğini gösterdi. Suyun en azından %30'luk bir kısmı Mars'ın yüzeyinin altındaki kayalarda hapsolmuş olabilir. Başka bir deyişle bu model, eski okyanusların bir kısmının hala Kızıl Gezegen'de, kabuğun altında sıkışmış olarak varlıklarını sürdürdüğünü söylüyor.

Simüle edilen senaryo, yörüngedeki uzay araçları, yüzeydeki keşif araçları ve Dünya'da bulunan Mars'tan gelen meteoritlerin müşahedeleri ile sonlu durumda. Bu müşahedeler ile Mars'ın evrimi sırasında kabuğun sulanmasının rolü daha güzel anlaşılmakla kalmadı, artık takım gezegende gerçekleşen değişimler hakkında daha âlâ bir fikre sahip.

Mars yaklaşık olarak 4,5 milyar yıl evvel oluştu ve birkaç milyon yıl sonra da okyanusları ortaya çıktı. Bu modele nazaran Mars, tüm gezegeni yaklaşık 100 metre derinliğinde kaplayacak kadar suyla başladı. Mars su döngüsü bundan yaklaşık 3,7 milyar yıl evvel önemli bir halde azaldı. Grup, o noktaya kadar suyun %40 ile %95 ortasında bir kısmının kaybolduğunu düşünüyor. Mars, günümüzdeki gördüğümüz kuru haline ise yaklaşık 3 milyar yıl evvel ulaştı. Grubun tezine nazaran suyu Mars'ın kabuğu emdi.

Bu olay Dünya'da da gerçekleşiyor lakin levha tektoniği, kabuktaki materyallerin erimesine ve su içeriğinin bir kere daha atmosfere hür bırakılmasına imkan tanıyor. Şu ana kadar yapılan müşahedelere nazaran bu çeşit bir döngü Mars'ta bulunmuyordu. Daha eski mineraller, daha yakın zamandakilere nazaran daha yüksek su içeriği barındırıyorlar.

Farklı vakit dilimlerine ilişkin kayaların araştırılması bu yeni modelin doğrulanması için değerli bir adım olabilir. Daha "ıslak" bir devirden gelen kayalardaki makul kimyasal işaretler, daha "kuru" periyottaki kayalara nazaran farklı olacaktır. Şu anda var olan ve gelecekte gönderilecek olan Mars misyonları, bu fikrin test edilmesi için daha fazla data toplayabilir...