Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
matematik matematiğin tarihi gelişimi
matematigin tarihsel gelişimi
Matematik sözcüğü, ilk kez, MÖ 550 civarında Pisagor okulu üyeleri tarafından kullanılmıştırYazılı literatüre girmesi, Platon'la birlikte, MÖ 380 civarında olmuştur Sözcük manası öğrenilmesi gereken şey, yani, bilgidir Bu tarihlerden önceki yıllarda, matematik kelimesi yerine, yer ölçümü manasına gelen, geometri veya eski dillerde ona eşit olan sözcükler kullanılıyordu
Matematiğin nerede ve nasıl başladığı hakkında da kesin bir şey bildirmek olası değildir Yardım olarak yorum gerektiren arkeolojik bulguları değil de, açıklama gerektirmeyecek kadar açık yazılmış belgeleri alırsak, matematiğin MÖ 30002000 yılları aralarında Mısır ve Mezopotamya'da başladığını söyleyebiliriz
Herodotos'a (MÖ 485415) tarafından matematik Mısır'da başlamıştır Bildiğiniz gibi, Darı topraklarının %97'si tarıma kullanışlı değildir; Mısır'a yaşam veren, Nil deltasını oluşturan %3'lük kısımdır bu nedenle, bu topraklar son derece değerlidir Oysa, her yıl yaşanan Nil nehrinin neden olduğu taşkınlar sonucunda, toprak sahiplerinin arazilerinin hudutları belirsizleşmektedir Toprak sahipleri de sahip oldukları toprakla orantılı olarak ücret ödedikleri için, her taşkından daha sonra, devletin bu işlerle görevli geometricilerigelip, gerekli ölçümleri yapıp, toprak sahiplerine bir önceki yılda sahip oldukları toprak dek toprak vermeleri gerekmektedir Heredot geometrinin, bu ölçüm ve hesaplarının sonucu olarak oluşmaya başladığını söylemektedir
Bilim Tarihinde Matematik
Matematikle ilgili eserler incelendiğinde, birinci grup olarak Eski Yunan matematikçilerinden Thales (MÖ 624547), Pisagor (MÖ 569500), Zeno (MÖ 495435), Eudexus(MÖ 408355), Öklid (MÖ 365300), Arşimed (MÖ 287212), Apollonius (MÖ 260?200?), Hipparchos (MÖ 160125), Menaleus (doğumu, MÖ 80) İskenderiyeli Heron (? MS80) , Batlamyos (85 165) ve Diophantos (325400) ile bunların çağdaşlarının adları görülür
daha sonra, ikinci grup olarak da Batı Dünyası matematikçilerinden; Johann Müler (14361476), Cardano (15011596), Descartes (1596 1650), Fermat (16011665), Pascal (16231662), Newton (16421727), Leibniz (16461716), Mac Loren (16981748), Bernoulli'ler (Bu aileden sekiz ünlü matematikçi vardır Bunlar; Jean Bernoulli (16671748, Jacques Bernoulli 16541705, Daniel Bernoulli 17001782), Euler (17071783), Gaspard Monge (17461818), Lagrange (17761813), Joseph Fourier (17681830), Poncolet (17881867), Gauss (17771855), Cauchy (17891857), Lobaçevski(17931856), Abel (18021829), BooIe (18151864), Riemann (18261866), Dedekind (18311916), H Poincare (18541912) ve Cantor (18451918) ile bunların çağdaşlarının adları belirtilir
Yukarda; birinci grup olarak belirttiğimiz; Eski Yunan (Antik devir, Grek) matematikçileri; MÖ 8 asır ile MS 2 yüzyıl aralarında, ikinci grup olarak belirttiğimiz Batı Dünyası matematikçileri ise, 16 ile 20 yüzyıl arasında yaşamışlardır Burada akla şöyle bir soru gelmektedir 16 yüzyıldan önceki zaman içerisinde matematik konularında hiç bir araştırma ve çalışma olmamış mıdır? Özellikle, İslamiyetin ilk yılları olan 7 asır ile 16 asır arasında yaşamış olan Türk İslam Dünyası matematik bilginlerinin varlığı ve çalışmaları görmezlikten gelinmiştir
Reel olan şu oysa; Türk İslam Dünyası matematikçileri, yukarıda birinci grup olarak adlarını belirttiğimiz Eski Yunan bilginlerinin ortaya koyup, tatmin edici çözüm getiremedikleri, matematik sorunlarına yeni çözümler getirdikleri gibi, bu bilime yeni sistem, kavram ve teorem kazandırmışlardır Bu başarılarının sonucu bugünkü ileri matematiğin temelini atmışlardır Her ne dek, Batılı bir takım bilim tarihçileri, Eski Yunan matematiğini geliştirmiş olmakla vasıflandırıyorlarsa da, son yüzyıl içinde yapılan incelemeler, bu hükmün temelinden yanlış olduğunu ortaya koymuşlardır
Ülkemizde, evrensel nitelikteki kendi alimlerimizin bilimsel yönlerine gereken ve yeterli siklet verilmezken; Batı'da, özellikle son asır içerisinde, bilginlerimize ait yüzlerce deri eser ve makalelerin yayınlandığı, hatta bu bilginlerimiz için, yaşadığı yüzyıllara adlar verildiği ve kutlama törenleri düzenlendiğini bakmak mümkündür Bunlardan birkaç misal atamak gerekirse; dünyada birincil cebir kitabı yazanın Harezmi (Harezm 780Bağdat 850), trigonometrinin esas bilginlerinden olan sinüs ve cosinüs tanımlarını ilk açıklayan elBattani (Harran 858Samarra 929), tanjant ve cotanjant tanımları ile ilgili esas bilgileri Ebu'l Vefa (940998), Pascal'a (Blaise Pascal 16231662) izafe edilen ve cebirde önemli kuralları ihtiva eden Binom FormülününÖmer Hayyam'a (10381132) ait ve Kepler'in (Johannes Kepler 15701630) araştırmalarına rehberlik edenin İbni Heysem (9651039) olduğunu belirtebiliriz Keza Sabit bin Kurra (826901) için Türk Öklid'ibilim dünyasının en büyük alimi, Beyruni (Bruni) (9731052) için Onuncu Asır Bilgini, meşhur Türk hükümdarı Uluğ Bey için On Beşinci Asır Bilginiöğrencisi Ali Kuşçu için On Beşinci Yüzyıl Batlamyos'udendiğini de ayrıntıları ile belirtmek mümkündür
Yukarda yalnızca birkaçının adını belirttiğimiz 8 ile 16 yüzyıl Türk İslam Dünyası alimlerinin eserleri, Batı'da Tercüme Yüzyılıolarak adlandırılan 12 asır başlarından itibaren, önceleri zamanın bilim dili olan Latince'ye, daha daha sonra da, öteki Batı dillerine çevrilmiştir Çevrilen bu eserlerin asılları ise, Doğu Yazma Eserleri ile varlıklı olan Avrupa kütüphanelerinde muhafaza edilmekte ve hala, ilgili bilim adamlarının elinde, gerektiğinde esas müracaat kitabı, ya da kaynak eser olarak değerlendirilmektedir
Bir Takım kaynaklar, matematiğin kurucusu ve geliştiricisi olarak, Batı dünyası matematikçilerinin adlarını belirtir Sahiden; Avrupa, 8 ile 16 asır Türk İslam Dünyası matematikçilerinin hazırlamış oldukları esas eserlerden büyük istifadeler sağla****** matematiği, bugünkü ileri seviyesine ulaştırabilmişlerdir Pek ama; Türk İslam Dünyası matematikçileri, Batı dünyasının ilmi akıl ve araştırma duygularını ateşleyerek harekete geçirip beslediler ve yeni bir canlılık kazandırdılar Cebir, geometri, aritmetik ve trigonometri konularında Batı'yı kendi gösterme ve keşiflerine dayanarak ilerleyebileceği seviyeye getirdiler 16 asır sonları için İtalyan matematikçi Cordano'nun (15011576) adını belirtebiliriz
17 yüzyılda; İngiliz (İskoçyalı) John Napier (15501617), İsviçre matematikçilerinden Gulden (15771643); İtalyan matematikçilerinden Cavalieri (15981647); Fransız matematikçilerinden René Descartes (15961650), Desargues (15931662), Blaise Pascal (16231662), Pierre Fermat (16011663); Hollandalı matematikçi Huygens'in (16291695) adlarını belirtebiliriz Bu kişilerden J Napier logaritmaya ait sistemleri ortaya koymuştur RDescartes de analitik geometriye ait yeni bazı temel esasları ortaya koymuş, mevcut çözümlemeli geometri bilgilerini sistemleştirmiştir Diğer matematikçiler de, matematiğin dağıtılmış dallarına ait, bazı yeni temel bilgiler kazandırmışlardır
18 yüzyılda; İsviçre matematikçilerinden; Bernouilli (Jacques I 16541705), Cramer (17041752), Leonard Euler (17071783), Alman matematikçilerinden Gottfried Wilhelm Leibniz (11461716), İngiliz matematikçilerinden lsaac Newton (16421727), Mac Loren (16981746), İtalyan matematikçilerinden Ceva (16481734), Riccati (16761754), Fransız matematikçilerinden Clairaut'in (17131765) adlarını belirtebiliriz
19 yüzyıl Fransız matematikçilerinden; Joseph Louis Lagrange (17361813), Gaspard Monge (17461818), Pierre Simon Laplace (17491827), Joseph Fourier (17681830), Galois (18111832), Legendre (17521833), F W Bessel (17841846), Augustin Louis Cauchy (17891857), Jean Victor Poncolet (17881857), Poinsot (17711859), Brianchan (17851864), Dupin (17841873), Chasley (17931880), Charles Hermite (18221901); İtalyan matematikçilerden Carnot (17531823); Norveç matematikçilerinden Niels Henrik Abel (18021829), Alman matematikçilerden, Jacobi (18041851), Carl Friedrich Gauss (17771855), Bernhard Riemann (18261866), Leopold Kronecker (18231891), Eduard Kummer (18101893), Weierstrass (18151897); Sovyet matematikçilerinden Nikolay Ivanoviç Lobaçevski (17931856), Sonia Kowallewska (18501891); İngiliz matematikçilerden Georg Boole (18151864), Cayley (18211895), James Joseph Sylvester (18141897) ve İrlandalı matematikçi William Rawan Hamilton (18051865) adlarını belirtebiliriz Bu kişilerden; Gaspart Monge, tasarı geometrinin; Carnot, konum geometrisinin; Newton, ebedi küçükler geometrisini; Pascal, Huygens ve Fermat da, olanak hesabını ve gökmekaniğini geliştirdiler
20 asır başları için; Alman matematikçilerinden Dedekind (18311916), LFhillip Cantor (18451918), Fransız matematikçilerinden Henri Poincare'nin (18541912), ülkemizde de, Henri Poincare'nin öğrencisi Salih Zeki'nin (18641921) adlarını belirtebiliriz sonradan gelen; Alman, İngiliz, Fransız, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği, Japonya ve Hindistan ile Çin'de yetişen matematikçiler, matematiğe kazandırdıkları yeni bilgiler ile, matematiği insan zekasının en yüksek eseri haline getirmeyi başardılar
Yapılacak kısa açıklamalardan sonra, şu hakiki ortaya çıkacaktır Bugünkü ileri matematik ve bunun başvuru formu alanı olan astronomi (gökbilim) ve fiziğin esas bilgileri, uygulamaları ile birlikte, başlangıçta, Eski Darı ve Mezopotamya'da vardı Daha sonraları bu bilgiler, Eski Yunan, Eski Hint ve 8 ile 16 asır Türk İslam Dünyasında ileri seviyeye gelmiştir Bilahare 17 yüzyıl sonrası, Batı Dünyasında yapılan incelemeler sonucunda, bugünkü Saadet Devrineulaşabilmiştir Bu gelişimde, 17 asır öncesi medeniyetlerin asalet payları inkar edilemeyecek kadar açıktır
seçme parça *
matematigin tarihsel gelişimi
Matematik sözcüğü, ilk kez, MÖ 550 civarında Pisagor okulu üyeleri tarafından kullanılmıştırYazılı literatüre girmesi, Platon'la birlikte, MÖ 380 civarında olmuştur Sözcük manası öğrenilmesi gereken şey, yani, bilgidir Bu tarihlerden önceki yıllarda, matematik kelimesi yerine, yer ölçümü manasına gelen, geometri veya eski dillerde ona eşit olan sözcükler kullanılıyordu
Matematiğin nerede ve nasıl başladığı hakkında da kesin bir şey bildirmek olası değildir Yardım olarak yorum gerektiren arkeolojik bulguları değil de, açıklama gerektirmeyecek kadar açık yazılmış belgeleri alırsak, matematiğin MÖ 30002000 yılları aralarında Mısır ve Mezopotamya'da başladığını söyleyebiliriz
Herodotos'a (MÖ 485415) tarafından matematik Mısır'da başlamıştır Bildiğiniz gibi, Darı topraklarının %97'si tarıma kullanışlı değildir; Mısır'a yaşam veren, Nil deltasını oluşturan %3'lük kısımdır bu nedenle, bu topraklar son derece değerlidir Oysa, her yıl yaşanan Nil nehrinin neden olduğu taşkınlar sonucunda, toprak sahiplerinin arazilerinin hudutları belirsizleşmektedir Toprak sahipleri de sahip oldukları toprakla orantılı olarak ücret ödedikleri için, her taşkından daha sonra, devletin bu işlerle görevli geometricilerigelip, gerekli ölçümleri yapıp, toprak sahiplerine bir önceki yılda sahip oldukları toprak dek toprak vermeleri gerekmektedir Heredot geometrinin, bu ölçüm ve hesaplarının sonucu olarak oluşmaya başladığını söylemektedir
Bilim Tarihinde Matematik
Matematikle ilgili eserler incelendiğinde, birinci grup olarak Eski Yunan matematikçilerinden Thales (MÖ 624547), Pisagor (MÖ 569500), Zeno (MÖ 495435), Eudexus(MÖ 408355), Öklid (MÖ 365300), Arşimed (MÖ 287212), Apollonius (MÖ 260?200?), Hipparchos (MÖ 160125), Menaleus (doğumu, MÖ 80) İskenderiyeli Heron (? MS80) , Batlamyos (85 165) ve Diophantos (325400) ile bunların çağdaşlarının adları görülür
daha sonra, ikinci grup olarak da Batı Dünyası matematikçilerinden; Johann Müler (14361476), Cardano (15011596), Descartes (1596 1650), Fermat (16011665), Pascal (16231662), Newton (16421727), Leibniz (16461716), Mac Loren (16981748), Bernoulli'ler (Bu aileden sekiz ünlü matematikçi vardır Bunlar; Jean Bernoulli (16671748, Jacques Bernoulli 16541705, Daniel Bernoulli 17001782), Euler (17071783), Gaspard Monge (17461818), Lagrange (17761813), Joseph Fourier (17681830), Poncolet (17881867), Gauss (17771855), Cauchy (17891857), Lobaçevski(17931856), Abel (18021829), BooIe (18151864), Riemann (18261866), Dedekind (18311916), H Poincare (18541912) ve Cantor (18451918) ile bunların çağdaşlarının adları belirtilir
Yukarda; birinci grup olarak belirttiğimiz; Eski Yunan (Antik devir, Grek) matematikçileri; MÖ 8 asır ile MS 2 yüzyıl aralarında, ikinci grup olarak belirttiğimiz Batı Dünyası matematikçileri ise, 16 ile 20 yüzyıl arasında yaşamışlardır Burada akla şöyle bir soru gelmektedir 16 yüzyıldan önceki zaman içerisinde matematik konularında hiç bir araştırma ve çalışma olmamış mıdır? Özellikle, İslamiyetin ilk yılları olan 7 asır ile 16 asır arasında yaşamış olan Türk İslam Dünyası matematik bilginlerinin varlığı ve çalışmaları görmezlikten gelinmiştir
Reel olan şu oysa; Türk İslam Dünyası matematikçileri, yukarıda birinci grup olarak adlarını belirttiğimiz Eski Yunan bilginlerinin ortaya koyup, tatmin edici çözüm getiremedikleri, matematik sorunlarına yeni çözümler getirdikleri gibi, bu bilime yeni sistem, kavram ve teorem kazandırmışlardır Bu başarılarının sonucu bugünkü ileri matematiğin temelini atmışlardır Her ne dek, Batılı bir takım bilim tarihçileri, Eski Yunan matematiğini geliştirmiş olmakla vasıflandırıyorlarsa da, son yüzyıl içinde yapılan incelemeler, bu hükmün temelinden yanlış olduğunu ortaya koymuşlardır
Ülkemizde, evrensel nitelikteki kendi alimlerimizin bilimsel yönlerine gereken ve yeterli siklet verilmezken; Batı'da, özellikle son asır içerisinde, bilginlerimize ait yüzlerce deri eser ve makalelerin yayınlandığı, hatta bu bilginlerimiz için, yaşadığı yüzyıllara adlar verildiği ve kutlama törenleri düzenlendiğini bakmak mümkündür Bunlardan birkaç misal atamak gerekirse; dünyada birincil cebir kitabı yazanın Harezmi (Harezm 780Bağdat 850), trigonometrinin esas bilginlerinden olan sinüs ve cosinüs tanımlarını ilk açıklayan elBattani (Harran 858Samarra 929), tanjant ve cotanjant tanımları ile ilgili esas bilgileri Ebu'l Vefa (940998), Pascal'a (Blaise Pascal 16231662) izafe edilen ve cebirde önemli kuralları ihtiva eden Binom FormülününÖmer Hayyam'a (10381132) ait ve Kepler'in (Johannes Kepler 15701630) araştırmalarına rehberlik edenin İbni Heysem (9651039) olduğunu belirtebiliriz Keza Sabit bin Kurra (826901) için Türk Öklid'ibilim dünyasının en büyük alimi, Beyruni (Bruni) (9731052) için Onuncu Asır Bilgini, meşhur Türk hükümdarı Uluğ Bey için On Beşinci Asır Bilginiöğrencisi Ali Kuşçu için On Beşinci Yüzyıl Batlamyos'udendiğini de ayrıntıları ile belirtmek mümkündür
Yukarda yalnızca birkaçının adını belirttiğimiz 8 ile 16 yüzyıl Türk İslam Dünyası alimlerinin eserleri, Batı'da Tercüme Yüzyılıolarak adlandırılan 12 asır başlarından itibaren, önceleri zamanın bilim dili olan Latince'ye, daha daha sonra da, öteki Batı dillerine çevrilmiştir Çevrilen bu eserlerin asılları ise, Doğu Yazma Eserleri ile varlıklı olan Avrupa kütüphanelerinde muhafaza edilmekte ve hala, ilgili bilim adamlarının elinde, gerektiğinde esas müracaat kitabı, ya da kaynak eser olarak değerlendirilmektedir
Bir Takım kaynaklar, matematiğin kurucusu ve geliştiricisi olarak, Batı dünyası matematikçilerinin adlarını belirtir Sahiden; Avrupa, 8 ile 16 asır Türk İslam Dünyası matematikçilerinin hazırlamış oldukları esas eserlerden büyük istifadeler sağla****** matematiği, bugünkü ileri seviyesine ulaştırabilmişlerdir Pek ama; Türk İslam Dünyası matematikçileri, Batı dünyasının ilmi akıl ve araştırma duygularını ateşleyerek harekete geçirip beslediler ve yeni bir canlılık kazandırdılar Cebir, geometri, aritmetik ve trigonometri konularında Batı'yı kendi gösterme ve keşiflerine dayanarak ilerleyebileceği seviyeye getirdiler 16 asır sonları için İtalyan matematikçi Cordano'nun (15011576) adını belirtebiliriz
17 yüzyılda; İngiliz (İskoçyalı) John Napier (15501617), İsviçre matematikçilerinden Gulden (15771643); İtalyan matematikçilerinden Cavalieri (15981647); Fransız matematikçilerinden René Descartes (15961650), Desargues (15931662), Blaise Pascal (16231662), Pierre Fermat (16011663); Hollandalı matematikçi Huygens'in (16291695) adlarını belirtebiliriz Bu kişilerden J Napier logaritmaya ait sistemleri ortaya koymuştur RDescartes de analitik geometriye ait yeni bazı temel esasları ortaya koymuş, mevcut çözümlemeli geometri bilgilerini sistemleştirmiştir Diğer matematikçiler de, matematiğin dağıtılmış dallarına ait, bazı yeni temel bilgiler kazandırmışlardır
18 yüzyılda; İsviçre matematikçilerinden; Bernouilli (Jacques I 16541705), Cramer (17041752), Leonard Euler (17071783), Alman matematikçilerinden Gottfried Wilhelm Leibniz (11461716), İngiliz matematikçilerinden lsaac Newton (16421727), Mac Loren (16981746), İtalyan matematikçilerinden Ceva (16481734), Riccati (16761754), Fransız matematikçilerinden Clairaut'in (17131765) adlarını belirtebiliriz
19 yüzyıl Fransız matematikçilerinden; Joseph Louis Lagrange (17361813), Gaspard Monge (17461818), Pierre Simon Laplace (17491827), Joseph Fourier (17681830), Galois (18111832), Legendre (17521833), F W Bessel (17841846), Augustin Louis Cauchy (17891857), Jean Victor Poncolet (17881857), Poinsot (17711859), Brianchan (17851864), Dupin (17841873), Chasley (17931880), Charles Hermite (18221901); İtalyan matematikçilerden Carnot (17531823); Norveç matematikçilerinden Niels Henrik Abel (18021829), Alman matematikçilerden, Jacobi (18041851), Carl Friedrich Gauss (17771855), Bernhard Riemann (18261866), Leopold Kronecker (18231891), Eduard Kummer (18101893), Weierstrass (18151897); Sovyet matematikçilerinden Nikolay Ivanoviç Lobaçevski (17931856), Sonia Kowallewska (18501891); İngiliz matematikçilerden Georg Boole (18151864), Cayley (18211895), James Joseph Sylvester (18141897) ve İrlandalı matematikçi William Rawan Hamilton (18051865) adlarını belirtebiliriz Bu kişilerden; Gaspart Monge, tasarı geometrinin; Carnot, konum geometrisinin; Newton, ebedi küçükler geometrisini; Pascal, Huygens ve Fermat da, olanak hesabını ve gökmekaniğini geliştirdiler
20 asır başları için; Alman matematikçilerinden Dedekind (18311916), LFhillip Cantor (18451918), Fransız matematikçilerinden Henri Poincare'nin (18541912), ülkemizde de, Henri Poincare'nin öğrencisi Salih Zeki'nin (18641921) adlarını belirtebiliriz sonradan gelen; Alman, İngiliz, Fransız, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği, Japonya ve Hindistan ile Çin'de yetişen matematikçiler, matematiğe kazandırdıkları yeni bilgiler ile, matematiği insan zekasının en yüksek eseri haline getirmeyi başardılar
Yapılacak kısa açıklamalardan sonra, şu hakiki ortaya çıkacaktır Bugünkü ileri matematik ve bunun başvuru formu alanı olan astronomi (gökbilim) ve fiziğin esas bilgileri, uygulamaları ile birlikte, başlangıçta, Eski Darı ve Mezopotamya'da vardı Daha sonraları bu bilgiler, Eski Yunan, Eski Hint ve 8 ile 16 asır Türk İslam Dünyasında ileri seviyeye gelmiştir Bilahare 17 yüzyıl sonrası, Batı Dünyasında yapılan incelemeler sonucunda, bugünkü Saadet Devrineulaşabilmiştir Bu gelişimde, 17 asır öncesi medeniyetlerin asalet payları inkar edilemeyecek kadar açıktır
seçme parça *
