Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Med Cezir Gel Git demektir
Ay ve Güneşin çekim gücü etkisiyle okyanuslarda görülen su yükselmeleri ve alçalmalarına GelGit denir Ay ve güneşin aynı doğrultuda oldukları zaman çekim güçleri birbirine eklenir ve Büyük GelGit olur Ters istikametlerde ise Küçük GelGit olur Bu koşul ayda 2şer kere olur Olağan GelGit ise hergün 50 dklık gecikmelerle olur Bu koşul ay günü ile dünya günü arasındaki süre farkından kaynaklanır Suların çoğalma ve alçalmaları ile ortaya çıkan yükselti farkına GelGit Genliği denir İç denizlerde bu genlik az iken (3080 cm) Okyanus kıyılarında fazladır (820m) GelGitin Etkisi Sonucunda ;
• Nehir ağızlarında delta oluşmaz
• Kıyı kirlenmesi görülmez
• Akarsuların getirdiği malzemeyi okyanus sularının alıp açıklara götürmesiyle temizlenen nehir ağzı Haliç şeklini alır
• Gelgitin etkisiyle çizgizi sürekli değişen Watt Kıyıları oluşur
ülkemizde GelGit genliği 3040cm civarlarında olduğu için herhangi bir etkisi hissedilmez Deniz Sularının Hareketi Rüzgar, gelgit ve akıntılar deniz suyunda hareketlere yol açar Rüzgarlar ve fırtınalar denizde yalnızca dalgaların oluşmasına yol açmakla kalmaz, aynı zamanda denizin 100 m derinliğine değin inebilen etkileriyle akıntılara da niçin olabilir Muson veya alize gibi aralıksız esen rüzgarlar dünyanın dönmesine de emrindeki olarak, Kuzey Yarıküre ’de sağa, Güney Yarıküre ’de de sola doğru yol bölge akıntılar oluştururlar
Suyun tuzluluk oranı ile sıcaklığına tabi olarak deniz suyu yoğunluğunda ortaya meydana çıkan farklılıklar da akıntılara neden olabilir Bunun sonucunda Humboldt gibi soğuk ve Gulf Stream gibi sıcak su akıntıları ortaya çıkar ve bunlar çevrelerindeki iklim koşullarını da etkiler Akıntılar sebebiyle bir yerden boşalan suyun yerine ya yüzeyden ya da denizin altından karşı akıntıyla yeni su kütleleri kazanç ve böylece deniz suyunda sürekli bir hareket görülür
Deniz suyu hareketlerine yol açan bir başka etken de gelgittir Gelgit Ay ile Güneş ’in deniz suyu üstündeki çekim gücünden kaynaklanır Dünya ’nın dönmesi ile ortaya çıkan merkezkaç gücü de onlara katılır Dünya ’nın Ay ’a dönük yüzündeki sular kabarırken, öbür yerdekiler alçalır Ay, Dünya çevresinde dolaştıkça kabarma bölgesi de yer değiştirir Ay, Dünya ’nın herhangi bir yerine tarafından tam çevrimini 24 saat 50 dakikada tamamladığından, yarım jurnal gelgit periyodunun süresi 12,5 saattir Aynı biçimde Güneş de 24 saatlik günlük gelgitlere niçin olur Güneş ’in kütlesel çekim kuvvetinin Ay ’ınkinin yüzde 46 ’sı kadar olduğu saptanmıştır
Dünya, Ay ve Güneş üçlüsünün konumlarına göre gelgit kabarmaları ya da alçalmaları ortaya çıkar Bu gökcisimlerinin üçü de benzer dürüst üstündeyse Ay ve Güneş ’in çekim kuvvetleri birbirine eklenir Ama bir düşey açı oluşturacak biçimde dururlarsa, Ay ile Güneş ’in çekim kuvvetleri birbirlerini zayıflatır Gelgit olaylarının etkileri karaların konumuna tarafından değişir Mesela kıyılarda, özellikle de ırmak ağızlarında haliçler oluşabilir veya sular yükseldiği sırada kasırga çıkmasıyla su baskınları ortaya çıkabilir
*
Ay ve Güneşin çekim gücü etkisiyle okyanuslarda görülen su yükselmeleri ve alçalmalarına GelGit denir Ay ve güneşin aynı doğrultuda oldukları zaman çekim güçleri birbirine eklenir ve Büyük GelGit olur Ters istikametlerde ise Küçük GelGit olur Bu koşul ayda 2şer kere olur Olağan GelGit ise hergün 50 dklık gecikmelerle olur Bu koşul ay günü ile dünya günü arasındaki süre farkından kaynaklanır Suların çoğalma ve alçalmaları ile ortaya çıkan yükselti farkına GelGit Genliği denir İç denizlerde bu genlik az iken (3080 cm) Okyanus kıyılarında fazladır (820m) GelGitin Etkisi Sonucunda ;
• Nehir ağızlarında delta oluşmaz
• Kıyı kirlenmesi görülmez
• Akarsuların getirdiği malzemeyi okyanus sularının alıp açıklara götürmesiyle temizlenen nehir ağzı Haliç şeklini alır
• Gelgitin etkisiyle çizgizi sürekli değişen Watt Kıyıları oluşur
ülkemizde GelGit genliği 3040cm civarlarında olduğu için herhangi bir etkisi hissedilmez Deniz Sularının Hareketi Rüzgar, gelgit ve akıntılar deniz suyunda hareketlere yol açar Rüzgarlar ve fırtınalar denizde yalnızca dalgaların oluşmasına yol açmakla kalmaz, aynı zamanda denizin 100 m derinliğine değin inebilen etkileriyle akıntılara da niçin olabilir Muson veya alize gibi aralıksız esen rüzgarlar dünyanın dönmesine de emrindeki olarak, Kuzey Yarıküre ’de sağa, Güney Yarıküre ’de de sola doğru yol bölge akıntılar oluştururlar
Suyun tuzluluk oranı ile sıcaklığına tabi olarak deniz suyu yoğunluğunda ortaya meydana çıkan farklılıklar da akıntılara neden olabilir Bunun sonucunda Humboldt gibi soğuk ve Gulf Stream gibi sıcak su akıntıları ortaya çıkar ve bunlar çevrelerindeki iklim koşullarını da etkiler Akıntılar sebebiyle bir yerden boşalan suyun yerine ya yüzeyden ya da denizin altından karşı akıntıyla yeni su kütleleri kazanç ve böylece deniz suyunda sürekli bir hareket görülür
Deniz suyu hareketlerine yol açan bir başka etken de gelgittir Gelgit Ay ile Güneş ’in deniz suyu üstündeki çekim gücünden kaynaklanır Dünya ’nın dönmesi ile ortaya çıkan merkezkaç gücü de onlara katılır Dünya ’nın Ay ’a dönük yüzündeki sular kabarırken, öbür yerdekiler alçalır Ay, Dünya çevresinde dolaştıkça kabarma bölgesi de yer değiştirir Ay, Dünya ’nın herhangi bir yerine tarafından tam çevrimini 24 saat 50 dakikada tamamladığından, yarım jurnal gelgit periyodunun süresi 12,5 saattir Aynı biçimde Güneş de 24 saatlik günlük gelgitlere niçin olur Güneş ’in kütlesel çekim kuvvetinin Ay ’ınkinin yüzde 46 ’sı kadar olduğu saptanmıştır
Dünya, Ay ve Güneş üçlüsünün konumlarına göre gelgit kabarmaları ya da alçalmaları ortaya çıkar Bu gökcisimlerinin üçü de benzer dürüst üstündeyse Ay ve Güneş ’in çekim kuvvetleri birbirine eklenir Ama bir düşey açı oluşturacak biçimde dururlarsa, Ay ile Güneş ’in çekim kuvvetleri birbirlerini zayıflatır Gelgit olaylarının etkileri karaların konumuna tarafından değişir Mesela kıyılarda, özellikle de ırmak ağızlarında haliçler oluşabilir veya sular yükseldiği sırada kasırga çıkmasıyla su baskınları ortaya çıkabilir
*
