Mehmed Fatin Gökmen kimdir, hayatı

Mehmed Fatin Gökmen hakkında veri
Mehmed Fatin Gökmen biyografi

Kandilli Gözlemevi'nin kurucusu ve birincil müdürü olarak tanınan Mehmed Fatin Gökmen (18771955), Sultan Selim Câmii Muvakkithânesi'nde dönemin başmüneccimi Hüseyin Hilmi Efendi'nin yanında çalışırken, ünlü bilim tarihçilerinden Sâlih Zeki Bey'in dikkatini çekmiş ve onun teşvikiyle 1901 yılında yeni açılan Riyâziyyât Medresesi'ne (Matematiksel Bilimler Fakültesi) girmiştir 1904 yılında buradan birincilikle mezun olmuş ve sonradan benzer medresede astronomi ve olanak hesabı dersleri vermiştir 1910'da dönemin Maarif Nâzırı Emrullah Efendi tarafından 1868'den beri tahsis yapmakta olan ve 31 Mart Olayları (1909) sırasında binası ve âletleri tahrip edilen Rasadhânei Âmire'nin müdürlüğüne atanmıştır Fatin Gökmen, baştan kurulması istenen gözlemevinin yeri için çalışmalar yapmış ve bugünkü İcadiye Tepesi'nde, Fransız Meteoroloji Birliği aracılığıyla getirtilen ve birinci sınıf bir meteoroloji istasyonunda kullanılan âletlerle 1 Temmuz 1911 tarihindeh itibâren sürekli ve uyumlu bir biçimde meteorolojik unsurların ölçüm ve kayıtlarını başlatmıştır

Fatin Gökmen, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasının arkasında (1923), hükumete verdiği bir öneride, gözlemevinden ayrı bir meteoroloji teşkilâtı oluşturulmasının zorunlu olduğuna değinmiş ve gözlemevinin Belçika'daki Uccle Kraliyet Gözlemevi gibi bir gökbilim ve jeofizik gözlemevi olması için gerekli binaları yaptırmış ve âletleri satın aldırmıştır; bu nedenle bugün de etkinlik hâlinde yer alan Kandilli Gözlemevi'nin temelleri atılmıştır

Fatin Gökmen'in onbeş takvim bir çabayla Almanya'dan getirterek 1935 yılında yerıne monte ettirdiği 20 milimetrelik Zeiss marka teleskop ile ömrü boyunca topladığı matematik ve gökbilim ile ilgili yazma ve basma eserlerden oluşan kitaplık, bugün de büyük bir tartı taşımakta ve araştırmacılar göre yoğun bir biçimde kullanılmaktadır

Gökmen bilim tarihi ve özellikle de gökbilim tarihi ile de ilgilenmiş ve yıllık konusunda yapmış olduğu araştırmaları Türk Takvimi (İstanbul 1936), Eski Hitay Takvimi (İstanbul 1936) ve Eski Türklerde Hey'et ve Yıllık (İstanbul 1937) adlı kitaplarda toplamıştır; keza önceden beri kullanılan bir gözlem ve hesap âleti olan rubu tahtasını tanıtan Rubu Tahtası, Nazariyâtı ve Tersimi (İstanbul 1948) adlı bir eseri daha bulunmaktadır *