Mehmet Kaplan Kimdir Edebi Hayatı Hakkında Bilgi

Mehmet Kaplan

05 Mart 1915 tarihinde Eskişehir Sivrihisar'da doğdu Ömrünü ilim tahsil etmekle geçirdi Nihayetinde 1986 yılında İstanbul ’da vefat etti Kabri Karacaahmet Mezarlığı ’ndadır

HAYATI
EĞİTİM YAŞAMSAL

İlköğrenimini Sivrihisar ’da tamamladıktan sonradan ailesinin Eskişehir ’e yerleşmesi neticesinde ortaöğrenimini Eskişehir ’de tamamladı İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi ve benzer bölümde muavin oldu1942 yılında Namık Kemal hakkında yaptığı araştırma ile doktor,1946 ’da da Tevfik Fikret üzerine yaptığı inceleme ile doçent, 1952 yılında da Yeni Türk Edebiyatı sahasında profesör ünvanını aldı

IŞ YAŞAMSAL

1958 yılında Erzurum Atatürk Üniversitesi'ni kurmakla görevlendirilen kurucu profesörler arasında yer aldı Bu üniversitenin Edebiyat Fakültesi Dekanlığı, Rektör Yardımcılığı ve Vekilliği görevlerinde bulundu Prof Ahmet Hamdi Tanpınar ’ın ölümü üzerine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yeni Türk Edebiyatı Kürsüsü Başkanlığı ’nı yaptı

YAZINSAL YAŞAMSAL

Kaplan ’ın birincil yazıları 1930 ’ların sonunda Gençlik, İnkılapçı Gençlik dergilerinde göründü 19431946 aralarında İstanbul dergisinde yayınlanan çözümleme ve tenkit yazılarıyla tanındı 1947 ’den sonradan Hareket, Şadırvan, İstanbul, Çağrı, Hisar, Türk Edebiyatı gibi dergilerde yazdıYazı hayatına 1939 ’da başlayan Mehmet Kaplan, Yeni Türk Edebiyatı profesörü olmasına karşın, Türk Edebiyatı ’nı bir tamamen ele alıp, edebiyatımızın sadece bir devrine bağlı kalmadan, belli başlı metinlerini incelemiştir Onun edebiyatımıza getirdiği en büyük yenilik, metin tahlili metodudur İncelemeye başladığı her metne, bu metodunu büyük bir ustalıkla uygulayan Mehmet Kaplan, sahip olduğu geniş kültürü doğruca edebi metinleri tarihi ve sosyal çevreleri içinde değerlendirmiştir Yazinsal eserlerde insan faktörüne ve tiplerine fazla uyarı etmiş; eserlerde anlatılan insanların süre, mekan ve çevreleriyle birlikte var olduklarına sürekli olarak uyarı çekmiştirFransız filozofu Alain ’in, yazarak düşünme görüşünü benimseyen Mehmet Kaplan, yazinsal meselelerin ağır bastığı farklı alanlara yönlendirilmiş konular üzerinde fikirlerini, test türündeki yazılarıyla; İnkılapçı Gençlik, Hareket, İstanbul, Bayrak, Hisar, Türk Edebiyatı, Meydan, Türk Yurdu, Türk Kültürü, Türk Düşüncesi ve Milli Kültür gibi dergilerde yayınlamıştır Bu mecmualarda çıkan denemelerinin bir kısmı; Nesillerin Ruhu (1967), Büyük Türkiye Rüyası (1969), Edebiyatımızın İçinden (1976) isimleriyle kitap haline getirilmiştirYazıldığı devirlerin belli başlı meselelerini yansıtan yazinsal eserleri seçip inceleme eden Mehmet Kaplan, bu tür eserlerden hareket ederek, bilhassa Tanzimat sonrası edebiyatımızın geçirdiği merhaleleri tespit etmiştir İncelediği her şairi, kendisinden öncekilere ve geleneğe bağlılık veya gelenekten ayrılma açısından değerlendiren, şairlerin dünyalarını ve şahsiyetlerini ortaya koyduğu iki cildi bulan geniş araştırma ve incelemesi, Şiir Tahlilleri ismini taşır Kendi türünde klasikleşmiş olan bu incelemelerin birinci kitabı; Akif Paşadan Yahya Kemal ’e kadar gelen şairlere; ikinci kitabı da, Cumhuriyet devri Türk Şiiri ’ne ayrılmıştır Birincisi 1954, ikincisi ise 1965 ’te basılmıştır Bu türde verdiği manâlı bir eser de; Tanpınar ’ın Şiir Dünyası (1964) isimli araştırmasıdırMehmet Kaplan, Tanzimat sonrası edebiyatımızın öykü ve romanları üstünde de geniş bir incelemede bulunmuştur Öykü Tahlilleri (1979) isimli eseri edebiyatımız için, sahasında ilk ve tek eserdirTürk edebiyatının başlangıcından itibaren ana metinlerin üstünde duran Mehmet Kaplan; Oğuz Kağan, Göktürk Kitabeleri, Dede Korkut Hikayeleri, Köroğlu Destanı ve Yunus Emre Divanı gibi eserleri analiz etmek suretiyle kültürümüzü meydana getiren esas değerler ve bu değerler içinde insanımızın durumunu tesbite çalışmıştır Bu metinlerden Oğuz Kağan Destanı ’nın tahlili kitap olarak da 1979 ’da yayınlandıEdebiyat tarihçisi olarak ortaya koyduğu eserlerin başında; Namık Kemal Hayatı ve Eserleri (1948), Tevfik Fikret (1946) isimli monoğrafileri gelmektedir Edebiyat tarihimizin İslamiyet Öncesi, İslami Tayin ve Tanzimat Sonrası üzerindeki araştırmalarının bir kısmı Türk Edebiyatı Üstüne Çalışmalar I (1976) ismiyle basılmıştırMetin tahliline verdiği yük, onu antoloji çalışmalarına sevk etmiştir Başkanlığında bir takım göre ve on cilt olarak tasarlanan Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi isimli eserinin ilk üç cildi basılmıştır (1985) Bu eser Tanzimattan sonraki edebiyatımız ve us akımları bakımındanciddi önem talep etmektedir Hem Yeni Türk Edebiyatı Kürsüsü doçent ve asistanlarından meydana getirdiği bir heyetle; Ulusal Çaba devri akıl hayatını ve edebiyatını aksettiren antolojiler hazırlamıştır Yeniden liseler için hazırladığı Edebiyat I, II, III (197677) ders kitapları da mevcutturMehmet Kaplan, dil konusunda da çalışarak ilkokullardan üniversiteye kadar tesirini gösteren dil anarşisinin Türk maarifini tehdid eden en mühim hastalıklardan biri olduğuna, yazdığı birçok yazısında uyarı çekmiştir O, yaşamış Türkçemizdeki, Arapça ve Farsça kelimelerin atılarak dilimizin bozulmasına kuvvetle muhalefet etmektedir Yaşamış Türkçeye girmiş olan bu kelimeler atıldığında, ırk, kendisini yaşatan ananevi kıymetlerden yoksun kaldığı gibi, istikbalini meydana getirecek içtimai bir zihin nizamı da kuramayacağı, böyle bir cemiyette derin ve ince bir ilim ve tefekkür hayatı doğamayacağı kanaatindedir Bu sebeple uydurukçaya şiddetle aleyhinde çıkılmasını savunmaktadırMehmet Kaplan ’a edebiyat sahasında verdiği hizmetlerden dolayı Türkiye Milli Kültür Vakfı tarafından, 1981 yılında “Milli Kültüre Hizmet Asalet Armağanı verilmiştir 1983 yılında da Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu üyeliğine seçildi 23 Ocak 1986 tarihinde İstanbul ’da vefat etti Kabri Karacaahmettedir *