Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Bu insanlara ne diyeceğiz? Mülteci, sığınmacı, göçmen, konuk? Birçok yetkilinin bile yanlış kavramlarla söz ettiği bu gerçeği biraz aydınlatmak gerekiyor.
En yalın hali ile tabir etmeye çalışacağım.
“Göçmen”, hayli kapsayıcı bir tanımlamadır. Literatürde kelamı edilen tüm göç hareketleri için kullanılabilir. İstekli olarak yola koyulan da göçmendir, yola çıkmak zorunda kalan da. Çalışmak için ülkesinden ayrılan da göçmendir, okumak için diğer diyarlara giden de. Kısa müddetli gidenler de göçmen olarak isimlendirilebilir, uzun müddetli olarak gidenler de…
“Mülteci” kavramı, türel bir tanımlamadır. Ana çerçevesi 1951 yılında oluşturulan ve 144 ülke tarafından imza atılan “Mültecilerin Türel Statüsüne Ait Cenevre Konvansiyonu” ile belirlenmiştir. Bu mukavelede belirtilen hususlar, bir göçmenin mülteci statüsü alabilmesi için gerekli kaideleri sıralar.
Sözleşme, mülteci kavramının tarifi ile ilgili ayrıyeten bize şunu söyler:
“1 Ocak 1951'den evvel meydana gelen olaylar sonucunda ve ırkı, dini, tabiiyeti, muhakkak bir toplumsal kümeye mensubiyeti yahut siyasi niyetleri yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin muhafazasından yararlanamayan, ya da kelam konusu kaygı nedeniyle, yararlanmak istemeyen; veya tabiiyeti yoksa ve bu çeşit olaylar sonucu evvelce yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen yahut kelam konusu endişe nedeniyle dönmek istemeyen her şahsa uygulanacaktır.”
Sözleşmenin vakit sınırlaması, yani “1 Ocak 1951” kuralı, daha sonra 1967 yılında oluşturulan ek bir protokol ile kaldırılmıştır.
“1 Ocak 1951’den evvel meydana gelen olaylar”, Avrupa’da ya da Avrupa dışında meydana gelen olaylar olarak ele alınabilecek olup, devletler de bu seçeneği diledikleri biçimde ile uygulayabileceklerdir.
Türkiye, bu mukaveleyi “Avrupa’da meydana gelen olaylar” kuralı ile imzalamıştır. Yani ülkemiz için bir coğrafik sınırlama kelam hususudur. O sebeptendir ki; 2011 yılında başlayan savaş sebebiyle Suriye’den ülkemize gelenleri memleketler arası hukuk kuralları yeterince mülteci olarak tanımlayamayız. Pekala o halde ne isim vereceğiz?
Bir sonraki yazım bu karşılıklarla ilgili olacak…
Kalın sağlıcakla…
