Meme kanseri risk faktörleri

Kimi özellikleri taşıyan hatunlarda, göğüs kanserinin daha sık görüldüğü biliniyor. Göğüs kanseri açısından risk faktörü kabul edilen özelliklere sahip olmak kesinlikle göğüs kanseri olunacağı manasına gelmez. Gelgelelim sair hatunlara nazaran yakalanma ihtimali daha ziyadedir. Bu risk faktörlerine sahip olmamak da kanser olunmayacağı manasına gelmemektedir. Göğüs kanserine yakalanmış pek çok hatun bu risk faktörlerinden hiçbirini taşımamaktadır.

Göğüs kanserine yakalanan bayanların yarısı, bu risk faktörlerini hiç taşımıyorlar. Bu nedenle, risk faktörlerini taşımayan kimseler de olağan denetimlerini yaptırmalı. Fakat bu risk faktörlerinden birkaç adedini birden taşıyan hatunlar daha dikkatli olmalı.

Yaş: Göğüs kanseri gelişiminde tek başına, en kıymetli risk faktörlerinden biridir. Yaş ilerledikçe göğüs kanserine yakalanma riski artar. Lakin memleketimizde göğüs kanserleri garp topluluklarına nazaran daha genç yaşlarda görülmektedir. Göğüs kanseri teşhisi konan bayanların %70’i, 50 yaş üzerindedir.

Amerikan Kanser Enstitüsünün yayınladığı bir araştırmaya nazaran, 20 yaşında bir bayanın önündeki 10 yıl içinde göğüs kanserine yakalanma mümkünlüğü 2187 de 1’dir. Bu orantı 30 yaş için 258 bayandan birinde, 40 yaş için 67 hatundan birinde, 50 yaş için 38 bayandan birinde, 60 yaş için 29 hatundan birinde, 70 yaş için 25 bayandan birinde olacak biçimde yaş artar.

Ailede Göğüs Kanseri Hikayesi: Mahsusen ana tarafından 1. nokta akrabasında (anne, teyze, anneanne, kız kardeş, kızı) göğüs kanseri hikayesi olması değerli bir risk faktörü olarak kabul görmektedir. Bu akrabalar şayet göğüs kanserine menopoz öncesi yakalanmışlarsa ve çift taraflı göğüs kanseri iseler, riski daha da artmakta. Ailesel riski daha da artıran, ya da kanserin ailesel olabileceğini düşündüren koşullar şunlardır: göğüs kanserinin (1) birden çok yakın akrabada olması, (2) genç yaşta ortaya çıkması ve (3) illetin iki taraflı olması.

Göğüs kanserlerinin %10-15’i aileseldir. Göğüs kanseri açısından genetik yatkınlığı olanların tanınması nispeten kıymetlidir zira bu hatunların hayatları boyunca göğüs kanserine yakalanma orantıları %40-60’dır.

Göğüs kanseri ile ilşkisi kanıtlanmış olan iki gen BRCA1 ve BRCA2’dir. Bu genlerinde mutasyon (değişim) bulunan hatunların bu mutasyonları taşımayanlara orantıyla göğüs ya da over (yumurtalık) kanserine yakalanma riskleri çok daha ziyadedir.

Şahsî göğüs kanseri hikayesi: Bir göğsünde kanser gelişen bir bayanın vesair göğsünde de kanser gelişme riski, topluluktaki vesair bayanlardan daha ziyadedir. Başkaca bayanda yumurtalık, rahim ve kalın barsak kanseri olması da göğüs kanseri riskini artırır.

Hormonal Faktörler (Östrojen): Erken menarş (ilk adet kanamasının 12 yaştan evvel olması) ve geç menopoz (55 yaşından sonra), birinci tam hamilelik devrinin gecikmesi (35 yaş sonrası) ve hiç evlat doğurmamış olmak göğüs kanseri riskini artırır.

Veladet denetim hapı tasarrufu, menopoz tedavisi için dışarıdan hormon ilaçlarının tasarrufu da şimdi tartışmalı olsa da risk faktörleri arasında kabul edilmektedir.

Kimi düzgün huylu göğüs marazları: Yeterli huylu göğüs illetlerinin küçük bir bölmü göğüs kanseri gelişimi açısından risk faktörü oluşturmaktadır.

Göğüs biyopsisi geçirmiş olmak: Göğüs biyopsilerinde saptanan orta kademeli hiperplaziler göğüs kanseri riskini 1,5-2 kat (hafif derecede), atipik duktal hiperplazi 3-5 kat (orta derecede) ve lobüler karsinoma in situ (yayılma göstermeyen) yahut aile hikayesi ile birlikte atipik duktal hiperplazi ya da lobüler hiperplazi varlığı riski 8-10 kat (yüksek derecede) artırmaktadır.

Işınlanma – Radyasyon (Radyoterapi): Hayatın birinci 30 yılında göğüs kesimine radyoterapi yapılanlarda, lenf kanseri tedavisi görenlerde daha sonra göğüs kanseri gelişme riski artmaktadır. Bu risk bilhassa 15 yaşından evvel radyoterapi yapılmış olanlarda daha ziyadedir. Gelgelelim göğüs dokusunun görüntülenmesi (mamografi) sırasında kullanılan radyasyon dozu göğüs kanseri gelişimi bakımından risk oluşturmayacak kadar düşüktür.

Beslenme ve Çevresel Faktörler: Yağ bakımından güçlü beslenme formu ve kilo alma, mahsusen menopozdaki bayanlarda göğüs kanseri riskini artırıyor. Alkol tasarrufu (günde bir kadehten fazla) tekrar riski artırırken, sigaranın tesiri hala tartışılıyor. Sistemli egzersiz ve fizikî aktiviteninse göğüs kanseri riskini azalttığı biliniyor.