Meme kanseri riski

Mutlak risk/Göreceli risk

Olumsuz bir hikayenin gerçekleşme ihtimalinin sayısal yahut oransal tabirine risk denir.
Göğüs kanseri riskinden bahsederken, velev birinci kere görülme velev nüks bağlamında olsun, iki farklı riskten: mutlak risk ve göreceli riskten bahsedilir.



Mutlak risk

Göğüs kanserine yakalanma mümkünlüğüdür ve basitçe belli başlı bir mühlet içinde göğüs kanserine yakalanacak kişi sayısının bilinmesi üzerinden hesaplanır. Mutlak risk pahası yüzde olarak verilir. ABD’de yaşayan her sekiz hatundan birisi yahut bayanların %13’ü hayat uzunluğu göğüs kanserine yakalanacaktır dediğimizde, bahsettiğimiz şey mutlak risktir. Ömür vadesi 80 seneyi geçen her 8 hatundan birisinin bu illete yakalanma mümkünlüğü vardır.




Hayatın aşikâr bir periyodunda göğüs kanseri olma riski 1/8 den daha düşük olmalıdır. Zira yaş genç hayli risk de düşüktür; yaş 80’i geçince gelgelelim risk de maksimum olan 1/8’i bulur.



* Yaş 30-39 arasında mutlak risk 233 de bir yahut % 0.43’tür yan, bu yaş kümesinde 233 bayandan birisi göğüs kanseri olacaktır. Sair bir deyişle 30-39 yaş aralığındaysanız, bu devirde göğüs kanseri olma riskiniz 233 de birdir.
* Yaş 40-49 arasındaysa mutlak risk 69 da birdir yahut % 1,4 denilebilir.
* Yaş 50-59 arasındaysa mutlak risk 38 de birdir yahut % 2.6 denebilir.
* Yaş 60-69 arasındaysa mutlak risk 27 de birdir yahut % 3.7 denebilir.



Görüldüğü üzere, yaş ilerledikçe, göğüs kanseri olma riski, “mutlak risk” artmaktadır. Bu rakamların ve yüzdelerin tüm topluluk için umum ortalama kıymetler olduğunu unutmamak gerekir. Ferdî risk, bir kadro faktörlere nazaran bunun üstüne çıkabilir yahut altına inebilir: aile hikayesi, doğurganlık hikayesi (ilk adet yaşı, evlatlar ve menapoz), ırk/etnisite ve öbür faktörler üzere...



Örneğin aile hikayesine baktığımızda, genetik yapısında BRCA1 yahut BRCA2 mutasyonu taşıyan şahısların göğüs kanseri olma riskleri yüksektir. Ömür uzunluğu göğüs kanserine yakalanma ihtimalleri % 40-85 arasıdır yahut bu gen mutasyonunu taşıyan 100 hatundan yaklaşık 40 ila 85’i, şayet 80 yaşına kadar yaşayabilirse göğüs kanseri olacaktır.



Göğüs kanserine yakalanmış bir hasta için de, illetin seyri yahut tedavi sonuçlarının takibinde “mutlak risk” kavramı kullanılır. Örneğin, göğüs kanserisiniz ve hastalığınızın özelliklerine nazaran –evresi, aşaması, tetkik sonuçlarınız, yaşınız, tıbbi geçmişiniz, gördüğünüz tedaviler doğrultusunda hekiminiz hastalıksız 5 yıllık sağ kalım olasılığınızı -yani kansersiz olarak geçirilen süre- % 90 olarak belirtiyor. Bunun meali, göğüs kanserinin birinci 5 sene içinde tekrar nüks etme riski % 10’dur yahut 10 insanda birdir. Farklı bir deyişle, misal karekteristikte illete sahip ve tıpkı biçimde tedavi edilmiş 10 hatundan 1 adedinin kanseri nüks edecektir, 9 tanesi yahut % 90 bu süreç içinde bu illetle karşılaşmayacaktır.



Göreceli risk

Göreceli risk, bir kümenin göğüs kanseri riskini, öteki bir öbekle kıyaslama sonucu elde edilen rakam yahut orantıdır. Bu risk, umumiyetle farklı özellikleri yahut davranışları olan bayan öbeklerinden birinin gayrısına nazaran daha yüksek yahut düşük kanser riskine sahip olup, olmadıklarını ortaya koymak için yapılan araştırma raporlarında bildirilen risk çeşididir.



Göreceli riski bilmek şu nedenle kıymetlidir: Kişinin anlaşılan hayat usulü tercihinde bulunması yahut zahir tedaviler görmesi halinde, göğüs kanseri olma yahut nüks etme riski ne ölçüde artar yahut düşür ?



Göğüs kanseri riskindeki artışa örnekler : Araştırmalar, günde 2 yahut daha çokça kadeh alkollü içki alan bayanlarda göğüs kanseri riskinin arttığını göstermiştir ki, (1 kadeh alkolden anlaşılması gereken 340ml bira, 140 ml şarap yahut 40 ml distile alkol). Bu göreceli risktir ve istenirse yüzde olarak istenirse rakamsal olarak tanımlanabilir.



* İçki içmeyen hatunlarla kıyaslandığında, günde 2 yahut daha ziyade içki içen bayanların göğüs kanseri riski % 25 yüksektir. Gayrı bir deyişle, ömür uzunluğu göğüs kanseri olma riski, içki içmeyenlere nazaran % 25 ziyadedir. Bu risk, göğüs kanseri olma riski % 25 olarak anlaşılmamalıdır, yalnızca içmeyenlerden % 25 ziyadedir. Televizyonda, gazetelerde ve internette verilen göreceli risk rakamlarını yahut nispetlerini bu türlü yorumlamak gerekir.



Hiç içki içmeyenlerle kıyaslandığında, günde 2 yahut daha ziyade kadeh alkol alan hatunların göreceli riski 1.25'dir. Bu rakam, araştırmacıların ve ilmî yayınların, göreceli riski belirtirken kullandığı söz biçimidir. Burada "1" sayısı (bizim örnekte içki içmeyen kadınların) riskin birebir kaldığı standart kümesi tanımlar. Rakamın 0.25 kısmı, öbür hasta kümesindeki riskin göreceli yükselişini anlatır; ömür uzunluğu gayri kümeye nazaran % 25'lik risk artışının diğer bir anlatım biçimidir.



Bunun farklı bir tabir biçimi de, günde 2 yahut daha ziyade ünite alkol alan bayanlar, içki içmeyenlere kıyasla, 1.25 kere (1+0.25) göğüs kanseri görülme riskine sahiptir.



Göreceli risk, yanıltıcı ve anlaması güç olabilir üstelik mutlak riskle karıştırıldığında örneğin buradaki % 25 üzere, son aşama korkutucu olabilir. İçmeyen kümeye nazaran % 25 artış mealli olabilir lakin, bu % 25 rakamı, alkol alan hatunun ömrü boyunca kanser olma riskini göstermez. Bu öbekteki hatunun riski göreceli olarak % 25 defa arttığına nazaran mutlak riski buradan hesaplamak mümkündür. Umum populasyonda mutlak risk % 13 yahut 0.13 olduğuna nazaran, alkol alan bayanlarda risk:



0.13 X 1.25 = 0.1625 yahut % 16.25’dir. Şöyle de denebilir, günde 2 yahut daha ziyade kadeh alkol alan bir bayanda göğüs kanseri olma (mutlak) riski % 16’dan biraz ziyadedir yahut kabaca 6 hatunda birdir. İçmeyen kümedeki 8 hatunda 1 mekanına.



Riskin azaldiği durumlar: Göğüs kanseri olduğunuzu ve kanserli dokunun ameliyatla inançlı bir biçimde çıkarldığını (lumpektomi) düşünün. Tıpkı tarafta göğüs kanserinin nüks etme “mutlak” riski % 25’dir. Lakin o göğse radyoterapi tedavisi uygulanırsa bu riski % 60 azaltma bahtı var. Bu göreceli risk azaltılmasını hekiminiz şöyle açıklayabilir:


“…Ameliyat sonrası radyoterapi yaparsak şayet, yalnızca lumpektomi ameliyatı yapılan bayanlarla kıyaslandığında, tıpkı göğüste yine kanser görülme riskini % 60 azaltabiliriz…”
Bu durumu tıbbi araştırmacılar şöyle söz edebilir:


Radyoterapi almayan kümeye nazaran, sizin göğüs kanseri olma göreceli riskiniz =.40’dır (1-0.60=0.40). Yeniden burada da 1 sayısı ek tedavi (radyoterapi) almayan standart kümesi gösterir. Riskde bir azalmadan bahsedildiği için burada 0.60 orantısı 1 sayısından çıkartılır. Sair bir deyişle, ek bir şeyler yapıldığından siz riskin yalnızca %40’ına maruz kalırsınız.


Bu senaryoya nazaran, radyoterapi yapılması, tıpkı göğüste kanser görülme mutlak riskini nasıl değiştirmekte ? Bunu hesaplamak için, radyoterapi yapılmaması halindeki mutlak risk orantısını (% 25 veya0.25), göreceli risk olan 0.40 la çarpmak gerekir:


•0.25 X 0.40 =0.10. Bu hesaplamaya nazaran, birebir göğüste nüks göğüs kanseri görülme riski radyoterapi alındığında %10 yahut 10 bayanda 1 iken; buna karşılık radyoterapi yoksa % 25 yahut 4 hatunda 1’dir.
•Başka bir deyişle, radyoterapi alan her 10 hatundan birinde (%10) lokal nüks beklenirken , radyotepi almayan öbekte orantı her dört hatundan biri (%25) halindedir.



Böylelikle, göreceli risk size, muayyen bir davranış yahut tedaviyi ne hal ve sıklıkla yapmanız halinde, göğüs kanseri olma riskinizi, bunu yapmayanlara nazaran ne biçimde değiştirebileceğinizi söyler. Göreceli risk :
•0.5 riskinizin yarı yarıya yani % 50 azalması mealine gelir
•1.88 rakamı riskinizin % 88 arttığını gösterir
•3.0 ise mevcut riskin 3’e katlandığını yahut % 300’e çıktığını gösterir.
Bu örnekler gösteriyor ki, muayyen hayat biçimleri ve tedavi seçenekleri önünde göğüs kanseri olma riskinin ne nispette artıp azalacağını bilmek, en gerçek kararları almakta doktora ve hastaya kolaylık sağlar.