Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Göğüs yapısı ve dokusu nedir?
Sağlıklı göğüs dokusu; yağ, bağ dokusu (destek doku), salgı bezleri, lob ismi verilen 15-20 kısım ve bunun daha küçük kısımları olan lobüllerden oluşmaktadır. Lob ve lobüller, göğüs ucunda sonlanan, kanal ismi verilen ince tüplerle birbirine bağlanır. Bu yapıların yoğunluğu her hatunda farklı olduğundan göğüslerin büyüklüğü, formu ve hissi de değişkenlik gösterir. Sıradan bir göğüs yapısı tarifi yapmak, bayanın göğüs dokusunda hayatı boyunca değişiklikler olacağı için mümkün değildir. Göğüs yapısını; yaş, adet devirleri, gebelik, bebek emzirme, veladet denetim hapları ve menopoz göğüs yapısını tesirler. Göğüs dokusunda her periyotta ortaya çıkan bu farklılıklarının basitçe anlaşılabilmesi için bir hatunun göğüs yapısını çok yeterli tanıması, oluşabilecek değişiklikleri en başta fark etmesi bakımından değerlidir.
Göğüs kanseri nedir?
Göğüs kanseri hatunlarda en sık görülen kanserdir. Devletimizde yaklaşık her 12 bayandan biri ömür boyunca göğüs kanserine yakalanmaktadır. Göğüs kanseri yaşın ilerlemesi ile görülme orantısı artmaktadır. Bu nedenle 40 yaşından sonra göğüs kanserinin erken tanısı için yıllık mamografi, tabip muayenesi ve aylık kendi kendini muayene metotlarını uygulamak gerekir. Bu formüllerle göğüs kanserini erken yakalamak mümkün olacaktır. Erken tanı konulmuş göğüs kanseri büsbütün tedavi edilebilen bir hastalıktır. Göğüs kanseri, göğüs parankimini oluşturan süt yapan hücreler yahut süt kanallarını oluşturan hücrelerin hedefsiz ve denetimsiz olarak çoğalmasıdır. Hücrelerin çoğalması ve büyümesi için uzun vakit geçmesi gerekir. Çoğalan hücreler lenf ve kan yoluyla vücudun vesair organlarına yayılabilirler. Maksat, göğüs kanserinin kan ve lenf yoluyla yayılmadan evvel göğüs içinden küçük bir kitle iken tanı konmasıdır. Bu aşamadan tanı konan hastalarda tedavi külliyen mümkündür.
Göğüs kanseri risk faktörleri nelerdir?
Göğüs kanserinin nedeni şimdi tam olarak aşikâr değildir. Lakin göğüs kanseri için risk oluşturabilecek birtakım faktörler bilinmektedir.
Göğüs kanserinde en büyük risk faktörü bayan olmaktır. Bayan cinsiyeti 100 kat artmış riski söz eder. Bir hatunun hayat uzunluğu göğüs kanserine yakalanma riski 8’de 1 olmasına karşın, bu riskin büyük kısmı yaşın ilerlemesi ile ortaya çıkar.
Menopozdaki hatunlarda risk daha da yüksektir. Zira östrojenin vücuttaki tesiri devam etmektedir ve genetik canlılık da sürmektedir.
Birinci adetin 12 yaşından evvel görülmesi ve 55 yaşından sonra menopoza girme de yani östrojen hormonuna maruz kalınan vadede artış olması, göğüs kanseri gelişme riskini artırmaktadır.
Ana ve kız kardeş üzere bir numara nokta akrabasında göğüs kanseri olanlar
Hiç veladet yapmamış olanlar
Hiç emzirmemiş olanlar
30 yaşından sonra birinci veladetini yapmış olanlar
50 yaşın üzerinde olanlar
Erken birinci adet(12 yaşından önce), geç menopoz (50 yaşın üstü)
Şişman ve şiddetli alkol kullanan hatunlar
Daha evvel bir göğsünde göğüs kanseri olanların vesair göğsünde
Göğüs kanseri (BRCA) geni taşıyanlar
Birinci tevellüt öncesi uzun müddet tevellüt denetim hapı kullanılması
Göğüs kesimine radyoterapi yapılması da göğüs kanseri riskini artırmaktadır. En büyük risk 15 yaşından evvel tedavi görmüş olanlardadır. Zira 40 yaşına geldiklerinde göğüs kanserine yakalanma riski %35’e çıkmaktadır.
Her gün 1-2 kadeh alkol tüketiminin göğüs kanserinin artışına tesiri bulunmaktadır.
Yağ içeriği yüksek yiyeceklerin uzun vadeli tüketimi de göğüs kanseri riskini artırmaktadır.
Göğüs kanserinde erken tanı?
Göğsünden hiçbir şikayeti yahut kitlesi olmayan bayanlarda muhtemel bir göğüs kanserini erken devirde tanı koymak için kullanılan sistemler, “TARAMA YÖNTEMLERİ” olarak isimlendirilmektedir. Bu çoklukla 40 yaşından sonra başlamalıdır. Fakat bayanların 30 yaşından itibaren bilinçlenip aylık kendi kendine göğüs muayenesi ile göğüslerini denetim etmeleri elverişli olacaktır. Tarama sistemleri 3 halde yapılmaktadır.
1. Yıllık Mamografi:
Göğsünden hiçbir şikayeti olmayan hatunlarda 40 yaşından sonra yıllık mamografi çekilmesi, göğüs kanserinin ele gelen büyüklüğe ulaşmadan tespit edilmesini sağlar. Ailesinde göğüs kanseri olanlarda ise birinci mamografi, 32 yaşından itibaren yapılmalıdır. “Herediter” göğüs kanserinde ise bu denetimler 26 yaşında başlamalıdır. Mamografi hususî tip X ışınları ile çekilir. Göğüs iki plastik plak arasında sıkıştırılır. Göğüs içinde düzgün ve berbat huylu kitleler, kuşkulu mikrokalsifikasyonlar hakkında haber verir.
2. Her ay kendi kendini muayene
Bayanların tertipli olarak her ay kendi kendini muayene etmesi kolay bir formüldür. Bu denetim, umumiyetle adetin bitiminden itibaren 4-5 gün sonra yapılmalıdır. Menopoza girenler, rahim yahut yumurtalık ameliyatı olan hatunların periyodik olarak, ayda bir sefer tıpkı günlere denk getirecek formda göğüs muayenesini yapmaları gerekmektedir. Kendi kendine göğüs muayenesinde, belden üst taraftaki giysileri çıkarıp ayna önünde, duş yaparken ve sırt üstü yatarken göğüsler denetim edilir. Bu halde, her ay kendi göğüs muayenesini yapan hatunlar kendi göğüs içindeki dokuları tanıyarak bunun dışında oluşan farklılıkları anında fark edebilir.
3. Yıllık hekim muayenesi
40 yaşından sonra yılda bir defa göğsünde hiçbir şikayeti olmayan bayanların doktora başvurarak muayene olması gerekmektedir.
Göğüste saptanan her kitle kanser midir?
Göğüste ele gelen kitlelerin %90’ı kanser değildir. Genç yaşlarda fibroadenom yahut kist denen kanser olmayan kitleler çok görülür. Orta ve ileri yaşlarda fibrokistik değişiklikler ele kitle olarak gelebilir. Kitlelerin ağrılı yahut ağrısız olması bunun kanser olduğu manasına gelmez. Lakin göğüs de ele gelen farklı bir yapı yahut kitlenin ne olduğunun kesinlikle aydınlatılması gerekmektedir. Ağrısız olması bunun değerli olmadığını göstermez. Göğüs de kitle fark edildiğinde kesinlikle doktora başvurmak gerekir.
Kendi kendine göğüs muayenesi nedir?
20 Yaşın Üzerinde Her Bayan Ayda Bir Sefer Kendini Muayene Etmelidir
Göğüslerin muayenesi için en münasip devir; adet gören bayanlarda adet bitiminden sonraki 2. yahut 3’üncü gündür. Zira bu günler; adet devrinden kaynaklanan hormonal tesirle göğüslerde oluşan şişme ve hassasiyetin en az olduğu günlerdir. Dolayısı ile göğüslerdeki hassasiyet ve şişmenin en az olduğu bu devirde hem muayene daha rahat yapılabilmekte hem de mümkün lezyonların fark edilmesi daha kolay olmaktadır. Menopoza girmiş bayanlar ya da rastgele bir nedenle (gebelik, emzirme vs) adet görmeyen hatunlar ise ayın sınırlı bir gününü (her ayın 3. yahut 5. günü gibi) bu muayene için tercih edebilirler.
Kendi kendine göğüs muayenesi üç safhada yapılır.
Ayna Önünde Gözle Yapılan Muayene
Âlâ aydınlatılmış bir odada, ayna önünde ayakta durulur ve göğüsler aşağıda tanım edildiği halde gözlemlenir.
Kollar yan taraflarda olacak halde göğüsler aynadan gözlenir.
Kollar yukarı gerçek kaldırılarak eller başın gerisine konur ve başa hakikat bastırılarak göğüs kaslarının kasılması sağlanır ve göğüsler gözlenir.
Her iki el kalçalara bastırılır, omuzlar ve dirsekler öne sahih alınarak göğüsler gözle incelenir.
Ayakta Dururken Elle Yapılan Muayene
Gözle yapılan muayeneden sonra yapılır. Bu muayene banyoda duş altında da yapılabilir. Duş sırasında parmaklar ıslak ve sabunlu cilt üzerinde daha rahat hareket ettiği için muayene daha kolay olur. Sağ göğüs sol elle ve sol göğüs sağ elle muayene edilir. Sol kol yukarı kaldırılır ve sağ elin 2, 3 ve 4. parmaklarının iç yüzleri ile sol göğüs üzerinde daireler çizecek formda dikkatli ve yavaş olarak muayene edilir, ayrıyeten sol koltuk altı denetim edilir. Daha sonra göğüs başı nazik bir biçimde sıkılarak akıntı olup olmadığı araştırılır. Sol göğüs ve sol koltuk altı muayenesi bittikten sonra tıpkı formda sağ göğüs ve sağ koltuk altı muayene edilir.
Sırtüstü Yatarken Elle Yapılan Muayene
Sırt üstü yatılır ve evvel sol göğüs muayene edilecekse, sol omuz altına küçük bir yastık konarak sol kol başın gerisine yanlışsız kaldırılır. Böylelikle göğüs göğüs duvarı üzerinde yayılır ve daha kolay muayene imkanı sağlanmış olur. Daha sonra sağ el parmaklarının iç yüzleri ile daireler çizilerek sol göğüs muayene edilir. Başkaca sol koltuk altı kesim de kesinlikle muayene edilmelidir. Sol göğüs muayenesi bittikten sonra tıpkı halde hareket edilerek sağ göğüs muayene edilir.
Araştırılması Gereken Özellik Ve Değişiklikler
Göğsün umum boyutunda yahut formunda değişiklik oluşması
Göğüslerin dış hatlarında değişiklik.
Göğüslerden birinde büyüme, küçülme yahut büzülme
Göğüslerde gözle görülebilen şişlik
Göğüs cildinde renk değişikliği ve göğüs cildi damarlarında genişleme
Göğüs cildinde çöküntü
Göğüs cildinde yara
Göğüs cildinde küçük şişler
Göğüs cildinde portakal kabuğu görünümü
Göğüs başında genişleme, düzleşme, çökme, kabuklanma, çatlak, renk değişikliği, yara, istikamet değiştirme
Göğüs başında akıntı
Koltuk altında gözle görülebilen şişlik
Göğüste ele gelen şişlik, sertlik
Koltuk altında elle hissedilebilen şişlik yahut sertlik
Göğüs kanseri tanısı nasıl konulur?
Göğüs kanseri kuşkusu ekseriyetle bir şişlik hissedilmesiyle (hasta ya da tabip tarafından) ya da mamografide anormal bir meydanın fark edilmesiyle başlar. Çoğunlukla bu şişlikler ve kuşkulu ortamlar kanserli değildir. Lakin bundan emin olmanın tek yolu tanısal mamografi, ultrason görüntüleme ve velev ek malumat sağlayabilecek olan biyopsi pratiği üzere takip testlerini yaptırmaktan makbul.
Şayet görüntülemede bir alan kuşkulu görünüyorsa, biyopsi uygulanır. Anormal sahadan alınan hücre yahut doku, patoloji mütehassısı tarafından incelenir. Daha sonra patoloji bilirkişisi, biyopsiyi gerçekleştiren doktora, içinde bulgularının mahal aldığı bir rapor gönderir.
Patoloji raporu olarak bilinen bu raporda, göğüs dokusunun görünüşüne, hücresel karakterine ve hücrelerin alışılagelmiş ya da anormal mi olduğuna dair haberler mahal alır. Patoloji raporu, hem hasta hem de sıhhat merkezi ekibi açısından hayati değer taşır – tedaviye ait kararlar, bu raporda mahal alan haberlere dayandırılarak alınır.
Kanserli Olmayan (Benign) Göğüs Durumları
Kanserli olmayan göğüs durumları çok yaygındır. Biyopsi uygulanan ve mikroskopla incelenen birden fazla göğüs değişikliği, benign sonuçlar vermektedir. Benign göğüs durumları hayati tehdit oluşturan durumlar olmamasına karşın, rahatsız edici belirtilere neden olabilir ve bazen, gelecekte göğüs kanserine yakalanma riskinin daha yüksek olması ile ilişkilendirilir. Bu marazlar şu formda sınıflandırılırlar :
Fibrokistik Göğüs
Bayanların %80’inden fazlasında görülen göğüs yapısıdır.
Değişik sayı ve boyuttaki kistler (yuvarlak ince bir zar içinde likit birikimi) ve bağ dokusu artışı ile kendini aşikâr eden nodüler yapılardan oluşur.
Kistler, çoklukla takip gerektirmeyen özelliksiz kolay kistlerdir:
Mahsusen regl öncesi göğüsteki ödemin ve kistler içindeki sıvının artmasına bağlı batma, zonklama, dolgunluk usulünde ağrılar olabilir. Bazen bu
ağrılar tüm ay boyunca devam edebilir. Göğüs ağrısı her vakit bir göğüs cerrahı tarafından değerlendirilmeli ve göğüste ağrıya neden olan farklı
bir yapı olmadığı makul radyolojik tetkiklerle belirlenmelidir.
Göğüste çok sayıda kist varlığında, yeni oluşan kitleler fark edilmeyebilir ya da kist olduğu zannedilerek ihmal edilebilir. Bu nedenle hatunun kendi
göğüs yapısını tanıması ve yeni oluşumları fark edebilmesi için ayda bir kendi kendine göğüs muayenesi yapması ve senede bir sefer de
tabip muayenesi ve radyolojik görüntüleme ile takip edilmesi önerilmektedir.
Bazen kist duvarında kalınlaşma, kist içinde farklı bir lezyon, ya da içindeki sıvının kıvamında artış tespit edilir. Komplike ve kompleks kistler
olarak isimlendirilen bu kistlerin varlığında daha yakın takip (3-6 ay gibi), biyopsi yapılması ya da lezyonun tamamının çıkartılarak histopatoljik
kıymetlendirme yapılması önerilir.
Fibrokistik göğüs yapısında kistlerin iç yapısını en düzgün ultrasonografi gösterir. Gerektiğinde manyetik rezonans görüntüleme (MRI) üzere ek tetkikler
önerilebilir.
Benign (iyi huylu) Göğüs Lezyonları
Fibroadenom:
– Göğsün en sık görülen âlâ huylu tümörüdür. Kansere dönüşüm beklenmez.
– Birçok hengam radyolojik imajı tanı koymak için kafidir. Radyolojik ya da klinik kuşku halinde iğne biyopsisi ya da cerrahi biyopsi ile
tanı konur.
– Hastanın yakın akrabalarında kanser varsa, fibroadenom boyutları büyükse, takipte büyüme ya da hal değişikliği saptanmışsa, göğüste estetik
kusur oluşturan deformiteye neden oluyorsa ve hasta, takip etmek istemiyorsa cerrahi olarak çıkartılır.
– Bunun dışında, biyopsiye gerek görülmeyen vakalarda 6 ay ara ile en az 2 yıl ultrasonografi ile kitlenin takip edilmesi, takipte büyüme ya da form
değişikliği saptanması halinde cerrahi olarak çıkartılması önerilir.
Göğsün filloid tümörü (sistosarkom filloides):
– Hususî bir küme oluşturur. Süratli büyür ve tüm göğüs dokusunun mahallini alabilir. Âlâ huylu olanları geniş çıkartılmalıdır, yoksa tekrarlar. Bed huylu
olanlarda patoloji sonucuna nazaran risk tahlili yapılır.
Duktal Ektazi:
– Süt kanallarının genişlemesidir. Başta emzirmiş bayanlar olmak üzere sık görülür.
– Eşlik eden lezyon ve genişleyen kanalın duvarında diğer lezyonlar olup olmadığı ultrasonografi ile kıymetlendirilir.
– Göğüs başından akıntı ve ağrı üzere yakınmalara neden olabilir.
– Eşlik eden lezyon varlığında ve yakınması olan hastalarda, genişlemiş kanal ya da göğüs başı ardındaki tüm kanallar çıkartılarak tedavi edilir.
Göğsün İltihabi Marazları (Mastit):
– Göğüste kızarıklık, şişlik, sıcaklık ile karakterizedir.
– Emziren hatunlarda süt birikimine bağlı gelişir. Birçok hengam göğsün pompa ve emzirme ile boşaltılmasını takiben tedaviye gerek kalmadan geriler.
– Emzirme ya da gebelik periyodu dışında gelişen mastitler kesinlikle cerrah tarafından değerlendirilmeli ve radyolojik tetkiklerle nedeni ortaya konmalıdır.
Birçok devir iltihabi illetlere bağlıdır lakin birtakım durumlarda göğüs kanserinin bir bulgusu olarak önümüze çıkabilir.
Jinekomasti:
– Erkekte göğüs büyümesidir.
– Vücutta östrojen/testosteron orantısının bozulması ile ortaya çıkar.
– Çeşitli ilaçların yan tesiri olarak görüldüğünde ilacın kesilmesi ile kaybolur. Lakin bazen karaciğer illeti, tetis tümörü ve tiroid bozuklukları
üzere durumlarda da görülebilir.
– Erkekte göğüs büyümesi varsa kesinlikle bir cerrah tarafından değerlendirilmeli ve bunun kitle nedeniyle olmadığı (erkek göğüs kanseri) anlaşılmalıdır.
Gerektiğinde radyolojik tetkiklerle tanı doğrulanır. Sonrasında endokrin mütehassısı tarafından nedene yönelik araştırma yapılır. Neden bulunursa
tedavisine gidilir, neden yoksa operasyon önerilebilir.
Lipom/hamartom/radial skar/intraduktal papillom:
– Lipomlar(yağ bezesi) düzgün huyludur, kuşku uyandırmıyorsa biyopsi yapılması ya da çıkartılması gerekmez.
– Hamartomlar göğsün nadir görülen güzel huylu tümörleridir. Kitle oluştururlar. İçinde göğüs dokusu bulunduğu için bu lezyonlarda berbata
dönüşüm olabilir. Tedavi lezyon bütün olarak çıkartılmasıdır.
– Radial skar, göğsün klinik ve radyolojik olarak göğüs kanseri ile karışabilen lezyonlarıdır. Göğüs kanseri ile birlikte görülebilir, Cerrahi olarak
çıkartılması önerilir.
– İntraduktal papillom göğüsteki süt kanalları içinde oluşan ve birden fazla devir göğüs başından kanlı akıntı ile karakterize lezyonlardır. Ekseriyetle uygun
huyludur, fakat göğüste bilhassa çevresel yerleşimli ve çok sayıda olanlarda eşlik eden beğenilmeyen huylu lezyonlar olabilir. Klinik/radyolojik kuşku
halinde ve göğüs başı kanamaları can sıkıcı bir hal aldığında cerrahi olarak çıkartılmalıdır.
Sağlıklı göğüs dokusu; yağ, bağ dokusu (destek doku), salgı bezleri, lob ismi verilen 15-20 kısım ve bunun daha küçük kısımları olan lobüllerden oluşmaktadır. Lob ve lobüller, göğüs ucunda sonlanan, kanal ismi verilen ince tüplerle birbirine bağlanır. Bu yapıların yoğunluğu her hatunda farklı olduğundan göğüslerin büyüklüğü, formu ve hissi de değişkenlik gösterir. Sıradan bir göğüs yapısı tarifi yapmak, bayanın göğüs dokusunda hayatı boyunca değişiklikler olacağı için mümkün değildir. Göğüs yapısını; yaş, adet devirleri, gebelik, bebek emzirme, veladet denetim hapları ve menopoz göğüs yapısını tesirler. Göğüs dokusunda her periyotta ortaya çıkan bu farklılıklarının basitçe anlaşılabilmesi için bir hatunun göğüs yapısını çok yeterli tanıması, oluşabilecek değişiklikleri en başta fark etmesi bakımından değerlidir.
Göğüs kanseri nedir?
Göğüs kanseri hatunlarda en sık görülen kanserdir. Devletimizde yaklaşık her 12 bayandan biri ömür boyunca göğüs kanserine yakalanmaktadır. Göğüs kanseri yaşın ilerlemesi ile görülme orantısı artmaktadır. Bu nedenle 40 yaşından sonra göğüs kanserinin erken tanısı için yıllık mamografi, tabip muayenesi ve aylık kendi kendini muayene metotlarını uygulamak gerekir. Bu formüllerle göğüs kanserini erken yakalamak mümkün olacaktır. Erken tanı konulmuş göğüs kanseri büsbütün tedavi edilebilen bir hastalıktır. Göğüs kanseri, göğüs parankimini oluşturan süt yapan hücreler yahut süt kanallarını oluşturan hücrelerin hedefsiz ve denetimsiz olarak çoğalmasıdır. Hücrelerin çoğalması ve büyümesi için uzun vakit geçmesi gerekir. Çoğalan hücreler lenf ve kan yoluyla vücudun vesair organlarına yayılabilirler. Maksat, göğüs kanserinin kan ve lenf yoluyla yayılmadan evvel göğüs içinden küçük bir kitle iken tanı konmasıdır. Bu aşamadan tanı konan hastalarda tedavi külliyen mümkündür.
Göğüs kanseri risk faktörleri nelerdir?
Göğüs kanserinin nedeni şimdi tam olarak aşikâr değildir. Lakin göğüs kanseri için risk oluşturabilecek birtakım faktörler bilinmektedir.
Göğüs kanserinde en büyük risk faktörü bayan olmaktır. Bayan cinsiyeti 100 kat artmış riski söz eder. Bir hatunun hayat uzunluğu göğüs kanserine yakalanma riski 8’de 1 olmasına karşın, bu riskin büyük kısmı yaşın ilerlemesi ile ortaya çıkar.
Menopozdaki hatunlarda risk daha da yüksektir. Zira östrojenin vücuttaki tesiri devam etmektedir ve genetik canlılık da sürmektedir.
Birinci adetin 12 yaşından evvel görülmesi ve 55 yaşından sonra menopoza girme de yani östrojen hormonuna maruz kalınan vadede artış olması, göğüs kanseri gelişme riskini artırmaktadır.
Ana ve kız kardeş üzere bir numara nokta akrabasında göğüs kanseri olanlar
Hiç veladet yapmamış olanlar
Hiç emzirmemiş olanlar
30 yaşından sonra birinci veladetini yapmış olanlar
50 yaşın üzerinde olanlar
Erken birinci adet(12 yaşından önce), geç menopoz (50 yaşın üstü)
Şişman ve şiddetli alkol kullanan hatunlar
Daha evvel bir göğsünde göğüs kanseri olanların vesair göğsünde
Göğüs kanseri (BRCA) geni taşıyanlar
Birinci tevellüt öncesi uzun müddet tevellüt denetim hapı kullanılması
Göğüs kesimine radyoterapi yapılması da göğüs kanseri riskini artırmaktadır. En büyük risk 15 yaşından evvel tedavi görmüş olanlardadır. Zira 40 yaşına geldiklerinde göğüs kanserine yakalanma riski %35’e çıkmaktadır.
Her gün 1-2 kadeh alkol tüketiminin göğüs kanserinin artışına tesiri bulunmaktadır.
Yağ içeriği yüksek yiyeceklerin uzun vadeli tüketimi de göğüs kanseri riskini artırmaktadır.
Göğüs kanserinde erken tanı?
Göğsünden hiçbir şikayeti yahut kitlesi olmayan bayanlarda muhtemel bir göğüs kanserini erken devirde tanı koymak için kullanılan sistemler, “TARAMA YÖNTEMLERİ” olarak isimlendirilmektedir. Bu çoklukla 40 yaşından sonra başlamalıdır. Fakat bayanların 30 yaşından itibaren bilinçlenip aylık kendi kendine göğüs muayenesi ile göğüslerini denetim etmeleri elverişli olacaktır. Tarama sistemleri 3 halde yapılmaktadır.
1. Yıllık Mamografi:
Göğsünden hiçbir şikayeti olmayan hatunlarda 40 yaşından sonra yıllık mamografi çekilmesi, göğüs kanserinin ele gelen büyüklüğe ulaşmadan tespit edilmesini sağlar. Ailesinde göğüs kanseri olanlarda ise birinci mamografi, 32 yaşından itibaren yapılmalıdır. “Herediter” göğüs kanserinde ise bu denetimler 26 yaşında başlamalıdır. Mamografi hususî tip X ışınları ile çekilir. Göğüs iki plastik plak arasında sıkıştırılır. Göğüs içinde düzgün ve berbat huylu kitleler, kuşkulu mikrokalsifikasyonlar hakkında haber verir.
2. Her ay kendi kendini muayene
Bayanların tertipli olarak her ay kendi kendini muayene etmesi kolay bir formüldür. Bu denetim, umumiyetle adetin bitiminden itibaren 4-5 gün sonra yapılmalıdır. Menopoza girenler, rahim yahut yumurtalık ameliyatı olan hatunların periyodik olarak, ayda bir sefer tıpkı günlere denk getirecek formda göğüs muayenesini yapmaları gerekmektedir. Kendi kendine göğüs muayenesinde, belden üst taraftaki giysileri çıkarıp ayna önünde, duş yaparken ve sırt üstü yatarken göğüsler denetim edilir. Bu halde, her ay kendi göğüs muayenesini yapan hatunlar kendi göğüs içindeki dokuları tanıyarak bunun dışında oluşan farklılıkları anında fark edebilir.
3. Yıllık hekim muayenesi
40 yaşından sonra yılda bir defa göğsünde hiçbir şikayeti olmayan bayanların doktora başvurarak muayene olması gerekmektedir.
Göğüste saptanan her kitle kanser midir?
Göğüste ele gelen kitlelerin %90’ı kanser değildir. Genç yaşlarda fibroadenom yahut kist denen kanser olmayan kitleler çok görülür. Orta ve ileri yaşlarda fibrokistik değişiklikler ele kitle olarak gelebilir. Kitlelerin ağrılı yahut ağrısız olması bunun kanser olduğu manasına gelmez. Lakin göğüs de ele gelen farklı bir yapı yahut kitlenin ne olduğunun kesinlikle aydınlatılması gerekmektedir. Ağrısız olması bunun değerli olmadığını göstermez. Göğüs de kitle fark edildiğinde kesinlikle doktora başvurmak gerekir.
Kendi kendine göğüs muayenesi nedir?
20 Yaşın Üzerinde Her Bayan Ayda Bir Sefer Kendini Muayene Etmelidir
Göğüslerin muayenesi için en münasip devir; adet gören bayanlarda adet bitiminden sonraki 2. yahut 3’üncü gündür. Zira bu günler; adet devrinden kaynaklanan hormonal tesirle göğüslerde oluşan şişme ve hassasiyetin en az olduğu günlerdir. Dolayısı ile göğüslerdeki hassasiyet ve şişmenin en az olduğu bu devirde hem muayene daha rahat yapılabilmekte hem de mümkün lezyonların fark edilmesi daha kolay olmaktadır. Menopoza girmiş bayanlar ya da rastgele bir nedenle (gebelik, emzirme vs) adet görmeyen hatunlar ise ayın sınırlı bir gününü (her ayın 3. yahut 5. günü gibi) bu muayene için tercih edebilirler.
Kendi kendine göğüs muayenesi üç safhada yapılır.
Ayna Önünde Gözle Yapılan Muayene
Âlâ aydınlatılmış bir odada, ayna önünde ayakta durulur ve göğüsler aşağıda tanım edildiği halde gözlemlenir.
Kollar yan taraflarda olacak halde göğüsler aynadan gözlenir.
Kollar yukarı gerçek kaldırılarak eller başın gerisine konur ve başa hakikat bastırılarak göğüs kaslarının kasılması sağlanır ve göğüsler gözlenir.
Her iki el kalçalara bastırılır, omuzlar ve dirsekler öne sahih alınarak göğüsler gözle incelenir.
Ayakta Dururken Elle Yapılan Muayene
Gözle yapılan muayeneden sonra yapılır. Bu muayene banyoda duş altında da yapılabilir. Duş sırasında parmaklar ıslak ve sabunlu cilt üzerinde daha rahat hareket ettiği için muayene daha kolay olur. Sağ göğüs sol elle ve sol göğüs sağ elle muayene edilir. Sol kol yukarı kaldırılır ve sağ elin 2, 3 ve 4. parmaklarının iç yüzleri ile sol göğüs üzerinde daireler çizecek formda dikkatli ve yavaş olarak muayene edilir, ayrıyeten sol koltuk altı denetim edilir. Daha sonra göğüs başı nazik bir biçimde sıkılarak akıntı olup olmadığı araştırılır. Sol göğüs ve sol koltuk altı muayenesi bittikten sonra tıpkı formda sağ göğüs ve sağ koltuk altı muayene edilir.
Sırtüstü Yatarken Elle Yapılan Muayene
Sırt üstü yatılır ve evvel sol göğüs muayene edilecekse, sol omuz altına küçük bir yastık konarak sol kol başın gerisine yanlışsız kaldırılır. Böylelikle göğüs göğüs duvarı üzerinde yayılır ve daha kolay muayene imkanı sağlanmış olur. Daha sonra sağ el parmaklarının iç yüzleri ile daireler çizilerek sol göğüs muayene edilir. Başkaca sol koltuk altı kesim de kesinlikle muayene edilmelidir. Sol göğüs muayenesi bittikten sonra tıpkı halde hareket edilerek sağ göğüs muayene edilir.
Araştırılması Gereken Özellik Ve Değişiklikler
Göğsün umum boyutunda yahut formunda değişiklik oluşması
Göğüslerin dış hatlarında değişiklik.
Göğüslerden birinde büyüme, küçülme yahut büzülme
Göğüslerde gözle görülebilen şişlik
Göğüs cildinde renk değişikliği ve göğüs cildi damarlarında genişleme
Göğüs cildinde çöküntü
Göğüs cildinde yara
Göğüs cildinde küçük şişler
Göğüs cildinde portakal kabuğu görünümü
Göğüs başında genişleme, düzleşme, çökme, kabuklanma, çatlak, renk değişikliği, yara, istikamet değiştirme
Göğüs başında akıntı
Koltuk altında gözle görülebilen şişlik
Göğüste ele gelen şişlik, sertlik
Koltuk altında elle hissedilebilen şişlik yahut sertlik
Göğüs kanseri tanısı nasıl konulur?
Göğüs kanseri kuşkusu ekseriyetle bir şişlik hissedilmesiyle (hasta ya da tabip tarafından) ya da mamografide anormal bir meydanın fark edilmesiyle başlar. Çoğunlukla bu şişlikler ve kuşkulu ortamlar kanserli değildir. Lakin bundan emin olmanın tek yolu tanısal mamografi, ultrason görüntüleme ve velev ek malumat sağlayabilecek olan biyopsi pratiği üzere takip testlerini yaptırmaktan makbul.
Şayet görüntülemede bir alan kuşkulu görünüyorsa, biyopsi uygulanır. Anormal sahadan alınan hücre yahut doku, patoloji mütehassısı tarafından incelenir. Daha sonra patoloji bilirkişisi, biyopsiyi gerçekleştiren doktora, içinde bulgularının mahal aldığı bir rapor gönderir.
Patoloji raporu olarak bilinen bu raporda, göğüs dokusunun görünüşüne, hücresel karakterine ve hücrelerin alışılagelmiş ya da anormal mi olduğuna dair haberler mahal alır. Patoloji raporu, hem hasta hem de sıhhat merkezi ekibi açısından hayati değer taşır – tedaviye ait kararlar, bu raporda mahal alan haberlere dayandırılarak alınır.
Kanserli Olmayan (Benign) Göğüs Durumları
Kanserli olmayan göğüs durumları çok yaygındır. Biyopsi uygulanan ve mikroskopla incelenen birden fazla göğüs değişikliği, benign sonuçlar vermektedir. Benign göğüs durumları hayati tehdit oluşturan durumlar olmamasına karşın, rahatsız edici belirtilere neden olabilir ve bazen, gelecekte göğüs kanserine yakalanma riskinin daha yüksek olması ile ilişkilendirilir. Bu marazlar şu formda sınıflandırılırlar :
Fibrokistik Göğüs
Bayanların %80’inden fazlasında görülen göğüs yapısıdır.
Değişik sayı ve boyuttaki kistler (yuvarlak ince bir zar içinde likit birikimi) ve bağ dokusu artışı ile kendini aşikâr eden nodüler yapılardan oluşur.
Kistler, çoklukla takip gerektirmeyen özelliksiz kolay kistlerdir:
Mahsusen regl öncesi göğüsteki ödemin ve kistler içindeki sıvının artmasına bağlı batma, zonklama, dolgunluk usulünde ağrılar olabilir. Bazen bu
ağrılar tüm ay boyunca devam edebilir. Göğüs ağrısı her vakit bir göğüs cerrahı tarafından değerlendirilmeli ve göğüste ağrıya neden olan farklı
bir yapı olmadığı makul radyolojik tetkiklerle belirlenmelidir.
Göğüste çok sayıda kist varlığında, yeni oluşan kitleler fark edilmeyebilir ya da kist olduğu zannedilerek ihmal edilebilir. Bu nedenle hatunun kendi
göğüs yapısını tanıması ve yeni oluşumları fark edebilmesi için ayda bir kendi kendine göğüs muayenesi yapması ve senede bir sefer de
tabip muayenesi ve radyolojik görüntüleme ile takip edilmesi önerilmektedir.
Bazen kist duvarında kalınlaşma, kist içinde farklı bir lezyon, ya da içindeki sıvının kıvamında artış tespit edilir. Komplike ve kompleks kistler
olarak isimlendirilen bu kistlerin varlığında daha yakın takip (3-6 ay gibi), biyopsi yapılması ya da lezyonun tamamının çıkartılarak histopatoljik
kıymetlendirme yapılması önerilir.
Fibrokistik göğüs yapısında kistlerin iç yapısını en düzgün ultrasonografi gösterir. Gerektiğinde manyetik rezonans görüntüleme (MRI) üzere ek tetkikler
önerilebilir.
Benign (iyi huylu) Göğüs Lezyonları
Fibroadenom:
– Göğsün en sık görülen âlâ huylu tümörüdür. Kansere dönüşüm beklenmez.
– Birçok hengam radyolojik imajı tanı koymak için kafidir. Radyolojik ya da klinik kuşku halinde iğne biyopsisi ya da cerrahi biyopsi ile
tanı konur.
– Hastanın yakın akrabalarında kanser varsa, fibroadenom boyutları büyükse, takipte büyüme ya da hal değişikliği saptanmışsa, göğüste estetik
kusur oluşturan deformiteye neden oluyorsa ve hasta, takip etmek istemiyorsa cerrahi olarak çıkartılır.
– Bunun dışında, biyopsiye gerek görülmeyen vakalarda 6 ay ara ile en az 2 yıl ultrasonografi ile kitlenin takip edilmesi, takipte büyüme ya da form
değişikliği saptanması halinde cerrahi olarak çıkartılması önerilir.
Göğsün filloid tümörü (sistosarkom filloides):
– Hususî bir küme oluşturur. Süratli büyür ve tüm göğüs dokusunun mahallini alabilir. Âlâ huylu olanları geniş çıkartılmalıdır, yoksa tekrarlar. Bed huylu
olanlarda patoloji sonucuna nazaran risk tahlili yapılır.
Duktal Ektazi:
– Süt kanallarının genişlemesidir. Başta emzirmiş bayanlar olmak üzere sık görülür.
– Eşlik eden lezyon ve genişleyen kanalın duvarında diğer lezyonlar olup olmadığı ultrasonografi ile kıymetlendirilir.
– Göğüs başından akıntı ve ağrı üzere yakınmalara neden olabilir.
– Eşlik eden lezyon varlığında ve yakınması olan hastalarda, genişlemiş kanal ya da göğüs başı ardındaki tüm kanallar çıkartılarak tedavi edilir.
Göğsün İltihabi Marazları (Mastit):
– Göğüste kızarıklık, şişlik, sıcaklık ile karakterizedir.
– Emziren hatunlarda süt birikimine bağlı gelişir. Birçok hengam göğsün pompa ve emzirme ile boşaltılmasını takiben tedaviye gerek kalmadan geriler.
– Emzirme ya da gebelik periyodu dışında gelişen mastitler kesinlikle cerrah tarafından değerlendirilmeli ve radyolojik tetkiklerle nedeni ortaya konmalıdır.
Birçok devir iltihabi illetlere bağlıdır lakin birtakım durumlarda göğüs kanserinin bir bulgusu olarak önümüze çıkabilir.
Jinekomasti:
– Erkekte göğüs büyümesidir.
– Vücutta östrojen/testosteron orantısının bozulması ile ortaya çıkar.
– Çeşitli ilaçların yan tesiri olarak görüldüğünde ilacın kesilmesi ile kaybolur. Lakin bazen karaciğer illeti, tetis tümörü ve tiroid bozuklukları
üzere durumlarda da görülebilir.
– Erkekte göğüs büyümesi varsa kesinlikle bir cerrah tarafından değerlendirilmeli ve bunun kitle nedeniyle olmadığı (erkek göğüs kanseri) anlaşılmalıdır.
Gerektiğinde radyolojik tetkiklerle tanı doğrulanır. Sonrasında endokrin mütehassısı tarafından nedene yönelik araştırma yapılır. Neden bulunursa
tedavisine gidilir, neden yoksa operasyon önerilebilir.
Lipom/hamartom/radial skar/intraduktal papillom:
– Lipomlar(yağ bezesi) düzgün huyludur, kuşku uyandırmıyorsa biyopsi yapılması ya da çıkartılması gerekmez.
– Hamartomlar göğsün nadir görülen güzel huylu tümörleridir. Kitle oluştururlar. İçinde göğüs dokusu bulunduğu için bu lezyonlarda berbata
dönüşüm olabilir. Tedavi lezyon bütün olarak çıkartılmasıdır.
– Radial skar, göğsün klinik ve radyolojik olarak göğüs kanseri ile karışabilen lezyonlarıdır. Göğüs kanseri ile birlikte görülebilir, Cerrahi olarak
çıkartılması önerilir.
– İntraduktal papillom göğüsteki süt kanalları içinde oluşan ve birden fazla devir göğüs başından kanlı akıntı ile karakterize lezyonlardır. Ekseriyetle uygun
huyludur, fakat göğüste bilhassa çevresel yerleşimli ve çok sayıda olanlarda eşlik eden beğenilmeyen huylu lezyonlar olabilir. Klinik/radyolojik kuşku
halinde ve göğüs başı kanamaları can sıkıcı bir hal aldığında cerrahi olarak çıkartılmalıdır.
