Memlukler Devleti
(İlk İslam Turk Devleti
Kıpcak Turklerinden Aybeyln kurduğu Turk MemlUk Devleti'nin resmi adı TURKİYE DEVLETİidi
Selahaddin EyyUbi, 1171 yılında Fatımi Devleti'ni ortadan kaldırarak EyyUbi Devleti'ni kurmuştu EyyUbi Devleti'nin ordusu Kıpcak Turklerinden oluşuyordu Kıpcak bozkırlarından cocuk yaşta ve cok sayıda kole ve gonullu olarak getirilen Kıpcak Turkleri ozel bir askeri talim goruyor, EyyUbilerin hassa kuvvetlerini meydana getiriyordu Daha sonra Kafkasya'dan aynı şekilde getirilen Cerkeslerde ordunun ikinci onemli unsurunu teşkil ettiler ve burada Turkler ve Cerkesler kaynaştılar Fakat Turk kumandanlarla Cerkeş kumandanlar arasında sultanlık cekişmesi olmuştur İşte, 1250 yılında Mısır'da kurulan Turk MemlUk Devleti (Mısır Turk Sultanlığı ve Mısır Turk Devleti de denir)'nin ana dayanağı olan ordusu ile hukumdar ve kumandanları bu Turklerden idi
EyyUbilerin son hukumdarı Turanşah oldukten sonra, dul kalan eşi, Kıpcak Turku olan ordunun başkumandanı İzzeddin Aybeg ile evlenmişti Aybeg, askeri kuvvetler tarafından sultan ilan edildi Ordu kumandanlarının aralarından en nufuzlu ve kabiliyetli olanı sultan secmeleri geleneği de boylece başlamış oldu Bazı donemlerde sultanlık babadan oğula gecmişse de, sultanlar daha cok secimle iktidara gelmişlerdir
Kahıre'de, 1250'de izzeddin Aybeg tarafından kurulan bu yeni devletin resmi adı Ed Devleti Turkiyeyani TURKİYE DEVLETİ oldu Resmi konuşma dili Turkce, yazışma dili Arapca idi Sarayda ve orduda Kıpcak lehcesi konuşulurdu, ama, Oğuz lehcesi ile konuşanlar da bulunduğu icin bu iki Turk lehcesi kaynaşmıştı
Aybeg'in kurduğu Turk MemlUk Devleti' nin birinci devresi 1250'den 1382'ye kadar devam eden 132 yıllık bir suredir ve bu surede hukum suren Turk sultanlarına Bahri MemlUkleridenmiştir Aybeg yedi yıl sultanlık yaptı (12501257) Haclılara karşı unlu Mansure Savaşı'nı kazandı ve Mısır'a yonelen VII Haclı Savaşı'nı etkisiz bıraktı Bir yandan da İsmaililerle uğraştı
1257'de Aybeg olunce yerine Nureddin Ali sultan oldu, fakat tahttasadece iki yıl kaldı Ondan sonra tahta cıkarılan Seyfeddin Kutuz'un hukumdarlığı da bir yıl surdu Seyfeddin Kutuz, sadece bir yıl suren hukumdarlığı sırasında, Mısır'a doğru ilerleyen Moğol Ermeni Haclı muttefik ordusunu Eylul 1260'ta, Ayn CalUd Savaşı olarak anılan savaşta ağır bir yenilgiye uğrattı
* Baybars, Haclıları Yakındoğu'dan surup cıkarıyor:
Kutuz'dan sonra I Baybars hukumdar oldu 1260'tan 1277'ye kadar hukum suren Baybars zamanında Mısır Turk Devleti en kudretli devrine ulaştı Kıpcak Turku Baybars, Altın Ordu Hakanı ve Cengiz'in torunu Berke Han'ın damadı idi Kendi yerine gececek oğluna da Berke adını vermişti Kendisi 1223'te Kıpcak ilinde doğmuştu Kole olarak Kahire'ye gelmiş, EyyUbilerin hassa ordusuna alınmıştı Zeka ve yeteneği ile kısa zamanda kendini gosterdi AynCalUd'da Haclılarla yapılan savaşta oncu birliklerine kumanda ediyordu Sultan Kutuz ona, vaadettiği Halep valiliğini vermediği gibi, şohretinden ve kendi yerine sultan secilmesinden korkarak oldurtmek bile istemişti Baybars, Kutuz'un bu teşebbusunu boşa cıkardı ve olen Kutuz oldu Bundan sonra sultan secilen Baybars, hukumdarlığının birinci yılında (1261'de), Moğollar tarafından oldurulmuş olan Abbasi halifesinin yerine aynı aileden başka birini getirerek, Mısır Abbasi hilafetini kurdu
Cesur bir asker olan Baybars, kudretli bir hukumdar ve iyi bir idareci olduğunu da gosterdi Franklarla, Ermenilerle, Moğollarla yaptığı savaşları kazandı, ismaililerle de mucadele etti Anadolu'da Moğollara karşı direnişe gecen Turkmen beyliklerini destekledi ve ordusunun başında Kayseri'ye kadar ilerledi Ermenilerin başkent yaptıkları Sis şehrini zaptetti (1274) Sonra, kendi merkezinden daha fazla uzaklaşmamak icin Şam'a dondu Altın Ordu ve Bizans ile de siyasi munasebetler kuran Baybars, Haziran 1277'de hastalanarak, 54 yaşında iken oldu Orta cağ tarihinin en buyuk ve ornek hukumdarlarından biri olarak anılan Baybars, devlet teşkilatında buyuk bir reform yapmış, Haclıları Yakın Doğu'dan surup cıkarmıştı
Baybars'tan sonra yerine gecen oğlu Berke'nin hukumdarlığı ancak iki yıl kadar, onun yerine gecen Bedreddin Suiemiş'in hukumdarlığı daha da kısa surdu 1279'da sultan olan Seyfeddin Kalavun 11 yıl iktidarda kaldı ve Haclılara karşı başarılı mucadeleyi devam,ettirdi 1282'de FrankErmeniMoğol muttefik ordusunu yendi Kıpcak bozkırı ile de munasebetlerini kuvvetlendirdi SaintJean şovalyelerinin elindeki onemli Markab kalesini aldı 1289'da Trablus'u da zaptederek buradaki Haclı hukumetini ortadan kaldırdı
Sultan Kalavun, Kudus Krallığı'nı kuşattığı bir sırada oldu
Sultan Kalavun'dan sonra, 1382'ye kadar Mısır Turk Devleti'ne onun sulalesi hakim oldu, yani bu Turk devletinde ilk sulale (hanedan) kurucusu o oldu Kalavun olunce yerine gecen oğlu Selahaddin Halil, 3 yıl suren hukumdarlığı sırasında Akka, SUr, Sayda şehirlerini alarak Haclı hakimiyetine kesin şekilde son verdi
Fakat Halil'in olumunden sonra ulkede karışıklık, dolayısıyla gerileme başladı Valiler, kumandanlar başkaldırıyor, bağımsızlık ilan ediyorlardı Sultanlar bu isyanlarını bastırmak icin uğraşmaktan başka bir iş yapamaz oldular Bu sırada Cerkeş Kolemenlerin ordudaki sayıları ve kuvvetleri gittikce artıyordu Cerkesler Turkleşmiş olsalar da iktidar icin Kıpcak Turkleriyle devamlı bir mucadeleye giriştiler Bu durumdan yararlanan Kıbrıs korsanları da sık sık baskınlar yaparak ulkenin zayıflamasını hızlandırdılar
* Hanedanlık Cerkeslere geciyor:
Son Turk hukumdarı Nasreddin Hacı zamanında taht kavgaları şiddetini arttırdı Kumandanlardan Cerkeş Barkuk rakiplerini yendi ve kendisini sultan ilan etti Şimdi Memlukler Devleti'nde ikinci devir başlıyordu ve bu devirde (1517'ye kadar) tahtta Cerkeş Kolemenler bulundu Cerkeş aslından MemlUk sultanlarına Burci MemlUkleridenir Fakat bunlar da dil ve kultur bakımından tamamen Turkleşmiş idiler Onun icin devletin siyaset ve karakterinde hic bir değişiklik olmamıştır
Bahri MemlUkleri (Mısır Turk sultanları) devrinde olduğu gibi Burci MemlUkleri devrinde de bilim, kultur ve sanata onem verilmiştir Ama bu ikinci devirde Memlukler Devleti en buyuk islam devleti olmaktan cıkmıştır Cunku, Osmanlılar daha hızlı bir gelişme gostermiş, hele İstanbul'un fethinden sonra en buyuk islam devleti olmuştu Timur ve Şahruh devrinde Timurlular, Şah ismail devrinde de iran, Turk imparatorluğu, MemlUkleri gecmişlerdi Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim, 1517'de Ridaniye Savaşı'nda MemlUk imparatorluğu'na son verdi ve butun topraklarını Osmanlı sınırları icine aldı
* Memlukler Devleti'nde kultur ve sanat:
Memlukler Devleti'nde konuşulan dil Kıpcak Turkcesi idi MemlUk Devleti, teşkilat bakımından da yenilikler getirmişti Osmanlı teşkilatı istisna, Turklerin tarih boyunca kurdukları siyasi duzenlerin en buyuklerinden birini Mısır Turk Devleti kurmuştur
(İlk İslam Turk Devleti
Kıpcak Turklerinden Aybeyln kurduğu Turk MemlUk Devleti'nin resmi adı TURKİYE DEVLETİidi
Selahaddin EyyUbi, 1171 yılında Fatımi Devleti'ni ortadan kaldırarak EyyUbi Devleti'ni kurmuştu EyyUbi Devleti'nin ordusu Kıpcak Turklerinden oluşuyordu Kıpcak bozkırlarından cocuk yaşta ve cok sayıda kole ve gonullu olarak getirilen Kıpcak Turkleri ozel bir askeri talim goruyor, EyyUbilerin hassa kuvvetlerini meydana getiriyordu Daha sonra Kafkasya'dan aynı şekilde getirilen Cerkeslerde ordunun ikinci onemli unsurunu teşkil ettiler ve burada Turkler ve Cerkesler kaynaştılar Fakat Turk kumandanlarla Cerkeş kumandanlar arasında sultanlık cekişmesi olmuştur İşte, 1250 yılında Mısır'da kurulan Turk MemlUk Devleti (Mısır Turk Sultanlığı ve Mısır Turk Devleti de denir)'nin ana dayanağı olan ordusu ile hukumdar ve kumandanları bu Turklerden idi
EyyUbilerin son hukumdarı Turanşah oldukten sonra, dul kalan eşi, Kıpcak Turku olan ordunun başkumandanı İzzeddin Aybeg ile evlenmişti Aybeg, askeri kuvvetler tarafından sultan ilan edildi Ordu kumandanlarının aralarından en nufuzlu ve kabiliyetli olanı sultan secmeleri geleneği de boylece başlamış oldu Bazı donemlerde sultanlık babadan oğula gecmişse de, sultanlar daha cok secimle iktidara gelmişlerdir
Kahıre'de, 1250'de izzeddin Aybeg tarafından kurulan bu yeni devletin resmi adı Ed Devleti Turkiyeyani TURKİYE DEVLETİ oldu Resmi konuşma dili Turkce, yazışma dili Arapca idi Sarayda ve orduda Kıpcak lehcesi konuşulurdu, ama, Oğuz lehcesi ile konuşanlar da bulunduğu icin bu iki Turk lehcesi kaynaşmıştı
Aybeg'in kurduğu Turk MemlUk Devleti' nin birinci devresi 1250'den 1382'ye kadar devam eden 132 yıllık bir suredir ve bu surede hukum suren Turk sultanlarına Bahri MemlUkleridenmiştir Aybeg yedi yıl sultanlık yaptı (12501257) Haclılara karşı unlu Mansure Savaşı'nı kazandı ve Mısır'a yonelen VII Haclı Savaşı'nı etkisiz bıraktı Bir yandan da İsmaililerle uğraştı
1257'de Aybeg olunce yerine Nureddin Ali sultan oldu, fakat tahttasadece iki yıl kaldı Ondan sonra tahta cıkarılan Seyfeddin Kutuz'un hukumdarlığı da bir yıl surdu Seyfeddin Kutuz, sadece bir yıl suren hukumdarlığı sırasında, Mısır'a doğru ilerleyen Moğol Ermeni Haclı muttefik ordusunu Eylul 1260'ta, Ayn CalUd Savaşı olarak anılan savaşta ağır bir yenilgiye uğrattı
* Baybars, Haclıları Yakındoğu'dan surup cıkarıyor:
Kutuz'dan sonra I Baybars hukumdar oldu 1260'tan 1277'ye kadar hukum suren Baybars zamanında Mısır Turk Devleti en kudretli devrine ulaştı Kıpcak Turku Baybars, Altın Ordu Hakanı ve Cengiz'in torunu Berke Han'ın damadı idi Kendi yerine gececek oğluna da Berke adını vermişti Kendisi 1223'te Kıpcak ilinde doğmuştu Kole olarak Kahire'ye gelmiş, EyyUbilerin hassa ordusuna alınmıştı Zeka ve yeteneği ile kısa zamanda kendini gosterdi AynCalUd'da Haclılarla yapılan savaşta oncu birliklerine kumanda ediyordu Sultan Kutuz ona, vaadettiği Halep valiliğini vermediği gibi, şohretinden ve kendi yerine sultan secilmesinden korkarak oldurtmek bile istemişti Baybars, Kutuz'un bu teşebbusunu boşa cıkardı ve olen Kutuz oldu Bundan sonra sultan secilen Baybars, hukumdarlığının birinci yılında (1261'de), Moğollar tarafından oldurulmuş olan Abbasi halifesinin yerine aynı aileden başka birini getirerek, Mısır Abbasi hilafetini kurdu
Cesur bir asker olan Baybars, kudretli bir hukumdar ve iyi bir idareci olduğunu da gosterdi Franklarla, Ermenilerle, Moğollarla yaptığı savaşları kazandı, ismaililerle de mucadele etti Anadolu'da Moğollara karşı direnişe gecen Turkmen beyliklerini destekledi ve ordusunun başında Kayseri'ye kadar ilerledi Ermenilerin başkent yaptıkları Sis şehrini zaptetti (1274) Sonra, kendi merkezinden daha fazla uzaklaşmamak icin Şam'a dondu Altın Ordu ve Bizans ile de siyasi munasebetler kuran Baybars, Haziran 1277'de hastalanarak, 54 yaşında iken oldu Orta cağ tarihinin en buyuk ve ornek hukumdarlarından biri olarak anılan Baybars, devlet teşkilatında buyuk bir reform yapmış, Haclıları Yakın Doğu'dan surup cıkarmıştı
Baybars'tan sonra yerine gecen oğlu Berke'nin hukumdarlığı ancak iki yıl kadar, onun yerine gecen Bedreddin Suiemiş'in hukumdarlığı daha da kısa surdu 1279'da sultan olan Seyfeddin Kalavun 11 yıl iktidarda kaldı ve Haclılara karşı başarılı mucadeleyi devam,ettirdi 1282'de FrankErmeniMoğol muttefik ordusunu yendi Kıpcak bozkırı ile de munasebetlerini kuvvetlendirdi SaintJean şovalyelerinin elindeki onemli Markab kalesini aldı 1289'da Trablus'u da zaptederek buradaki Haclı hukumetini ortadan kaldırdı
Sultan Kalavun, Kudus Krallığı'nı kuşattığı bir sırada oldu
Sultan Kalavun'dan sonra, 1382'ye kadar Mısır Turk Devleti'ne onun sulalesi hakim oldu, yani bu Turk devletinde ilk sulale (hanedan) kurucusu o oldu Kalavun olunce yerine gecen oğlu Selahaddin Halil, 3 yıl suren hukumdarlığı sırasında Akka, SUr, Sayda şehirlerini alarak Haclı hakimiyetine kesin şekilde son verdi
Fakat Halil'in olumunden sonra ulkede karışıklık, dolayısıyla gerileme başladı Valiler, kumandanlar başkaldırıyor, bağımsızlık ilan ediyorlardı Sultanlar bu isyanlarını bastırmak icin uğraşmaktan başka bir iş yapamaz oldular Bu sırada Cerkeş Kolemenlerin ordudaki sayıları ve kuvvetleri gittikce artıyordu Cerkesler Turkleşmiş olsalar da iktidar icin Kıpcak Turkleriyle devamlı bir mucadeleye giriştiler Bu durumdan yararlanan Kıbrıs korsanları da sık sık baskınlar yaparak ulkenin zayıflamasını hızlandırdılar
* Hanedanlık Cerkeslere geciyor:
Son Turk hukumdarı Nasreddin Hacı zamanında taht kavgaları şiddetini arttırdı Kumandanlardan Cerkeş Barkuk rakiplerini yendi ve kendisini sultan ilan etti Şimdi Memlukler Devleti'nde ikinci devir başlıyordu ve bu devirde (1517'ye kadar) tahtta Cerkeş Kolemenler bulundu Cerkeş aslından MemlUk sultanlarına Burci MemlUkleridenir Fakat bunlar da dil ve kultur bakımından tamamen Turkleşmiş idiler Onun icin devletin siyaset ve karakterinde hic bir değişiklik olmamıştır
Bahri MemlUkleri (Mısır Turk sultanları) devrinde olduğu gibi Burci MemlUkleri devrinde de bilim, kultur ve sanata onem verilmiştir Ama bu ikinci devirde Memlukler Devleti en buyuk islam devleti olmaktan cıkmıştır Cunku, Osmanlılar daha hızlı bir gelişme gostermiş, hele İstanbul'un fethinden sonra en buyuk islam devleti olmuştu Timur ve Şahruh devrinde Timurlular, Şah ismail devrinde de iran, Turk imparatorluğu, MemlUkleri gecmişlerdi Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim, 1517'de Ridaniye Savaşı'nda MemlUk imparatorluğu'na son verdi ve butun topraklarını Osmanlı sınırları icine aldı
* Memlukler Devleti'nde kultur ve sanat:
Memlukler Devleti'nde konuşulan dil Kıpcak Turkcesi idi MemlUk Devleti, teşkilat bakımından da yenilikler getirmişti Osmanlı teşkilatı istisna, Turklerin tarih boyunca kurdukları siyasi duzenlerin en buyuklerinden birini Mısır Turk Devleti kurmuştur