Merkez Bankası: Enerji yıllık enflasyonu mayıs ayında bir miktar artabilir

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Konseyi 21 Mayıs'ta gerçekleştirdiği toplantıya ait yayımlanan özette, nisan ayında tüketici fiyatlarının yüzde 0.85 arttığı, yıllık enflasyon 0.92 puan azalarak yüzde 10.94'e gerilediği hatırlatıldı.

Güç kümesinin tüketici enflasyonundaki yavaşlamayı sürükleyen temel öge olduğu ve besin kümesinin daha olumlu bir görünümü sınırladığı vurgulanan özette, "Enerji fiyatları milletlerarası petrol fiyatlarını takiben gerilemeye devam ederken, besin fiyatları mevsimsel eğilimlerin üzerinde bir artış kaydetmiştir. Hizmet enflasyonundaki gerileme alt kalemler geneline yayılırken, temel mal kümesi yıllık enflasyonu döviz kuru gelişmelerine karşın yavaşlamıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimi düşüş sergilemiştir" ifadeleri kullanıldı.

Besin ve alkolsüz içecekler enflasyonu

Özette, besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun nisan ayında 1.23 puan artarak yüzde 11.28'e ulaştığı belirtildi.



İşlenmemiş gıda fiyatlarında genele yayılan artışlar gözlendiği, kırmızı et ve dış ticarete bağımlılığı yüksek olan bakliyatların öne çıktığı bildirilen özette, şunlar kaydedildi:

"İşlenmiş besin fiyatlarında gözlenen yükseliş eğilimi nisan ayında da devam etmiştir. Ekmek ve tahıllar kümesi enflasyonu yüksek seyrini korurken, katı ve sıvı yağlar ile alkolsüz içecekler kalemleri işlenmiş besin enflasyonunu üst çeken öteki kümeler olmuştur. Besin enflasyonundaki görünümde salgına bağlı tesirler ve dönemsel talep artışının yanı sıra vergi ayarlamaları ve döviz kuru gelişmeleri üzere bir dizi ögenin tesirli olduğu bedellendirilmektedir. Öncü göstergeler besin yıllık enflasyonundaki yükselişin, işlenmemiş besin fiyatları kaynaklı olarak, mayıs ayında da süreceğine işaret etmektedir."

'Enerji yıllık enflasyonu mayıs ayında bir ölçü artabilir'

Özette, güç fiyatlarının nisan ayında yüzde 4.99 düştüğünü, grup yıllık enflasyonunun 6.51 puan azalarak yüzde 3.30'a gerilediği belirtildi.



Türk lirasındaki kıymet kaybına rağmen, memleketler arası petrol fiyatlarındaki düşüş bu gelişmede belirleyici olmaya devam ettiği vurgulana özette, "Öncü göstergeler, güç yıllık enflasyonunun mayıs ayında bir ölçü artacağı istikametinde sinyal vermektedir. Öteki taraftan, minimum maktu özel tüketim vergisinin yükseltilmesi nedeniyle sigara fiyatlarının mayıs ayında sonlu bir oranda artacağı, lakin bu kümede yıllık enflasyonun baz tesiriyle düşüşünü sürdüreceği öngörülmektedir" ifadelerine yer verildi.

Özette, temel mal kümesi yıllık enflasyonunun nisan ayında 0.30 puan düşerek yüzde 7.88 olduğu hatırlatıldı.

Türk lirasındaki paha kaybı

Bu devirde yıllık enflasyonun güçlü mallarda nispeten yatay seyrederken, öteki alt kümelerde gerilediği belirtilen özette, şu değerlendirmeler yapıldı:

"Dayanıklı mal kümesinde, Türk lirasındaki paha kaybını takiben otomobil ve mobilyada güçlü aylık fiyat artışları dikkat çekerken, giysi ve ayakkabı kümesinde mevsimsel fiyat artışı geçmiş yıllara kıyasla epey hudutlu gerçekleşmiştir. Hizmet fiyatları nisan ayında yüzde 0.22 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 0.66 puan düşerek yüzde 11.76 olmuştur. Bu devirde hizmet fiyatları üzerinde salgın hastalığın tesirleri değerli ölçüde hissedilmiştir. Yıllık enflasyon tüm alt kalemlerde gerilerken, en besbelli düşüş faaliyetleri kesintiye uğrayan lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde gözlenmiştir. Nisan ayında haberleşme hizmetleri fiyatları azalırken, kira artışlarındaki yavaşlama devam etmiştir. Öbür yandan, bakım-onarım hizmetleri fiyatları döviz kuru gelişmeleri sonucunda yüksek bir oranda artmıştır. Mayıs ayında enflasyon beklentilerindeki güzelleşme sürmüş, beklentiler tüm vadelerde düşüş kaydetmiştir."

'Cari süreçler istikrarının yıl genelinde ölçülü bir seyir izleyeceği öngörülmekte'

Toplantı özetinde ocak ve şubat aylarında finansal koşullardaki iyileşmenin de katkısıyla güçlü bir eğilim sergileyen iktisadi faaliyetin, koronavirüs salgınının dış ticaret, turizm ve iç talep üzerindeki tesirlerine bağlı olarak mart ayı ortalarından itibaren zayıflamaya başladığı belirtildi.



Sanayi üretim endeksinin, mart ayında mevsim ve takvim tesirinden arındırılmış olarak bir evvelki aya nazaran yüzde 7.1 oranında azaldığı, çeyreklik bazda ise yatay seyrettiği hatırlatılan özette, sektörel kırılım incelendiğinde, dokuma, giysi eşyası, bilgisayar-elektronik-optik aletler, taşıt ve öteki ulaşım üzere ihracatçı bölümlerin üretiminde besbelli düşüşlerin gözlendiği, besin, tütün, kâğıt, kimyasal, temel eczacılık, öbür metalik olmayan mineral eserler ve ana metal bölümlerinin nispeten olumlu ayrıştığı bildirildi.

Özette, iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın nisan ayında belirginleştiği ve kesimler geneline yayıldığı vurgulandı.

Turizm ve alakalı bölümlerde faaliyetin durma noktasına geldiği tabir edilen özette, şunlar kaydedildi:

"Perakende ticarette besin ve market alışverişi dışındaki kalemlerdeki yavaşlama derinleşmiş, imalat sanayiinde dış talepteki sert düşüşün tesiriyle ana ihracatçı kesimlerin sipariş ve kapasite kullanım oranları hayli düşük düzeylere gerilemiştir. Mayıs ayının birinci yarısına ait yüksek frekanslı göstergeler kısmi olağanlaşma adımlarıyla birlikte tabandan dönüş sinyalleri içermektedir. Bu kapsamda ihracat, ithalat ve kapasite kullanım oranlarında sonlu artışlar görülmektedir. Küresel büyüme görünümündeki bozulma ve seyahat kısıtlamaları nedeniyle ihracat ve turizm gelirleri azalmıştır. Ana pazarı Avrupa bölgesi olan taşıt, giysi, dokuma, deri, makine-ekipman, elektrikli teçhizat bölümlerinde ihracat imkanları kıymetli ölçüde daralmıştır. Öteki taraftan, iktisadi faaliyetteki yavaşlamayla ithalat talebi süratle gerilerken, emtia fiyatlarındaki düşük seviyeler de ithalat faturasını sınırlamaktadır. Bu çerçevede, ihracat ve turizm gelirlerinde salgın hastalığa bağlı olarak gözlenen düşüşe rağmen, emtia fiyatları ve ithalatın sınırlayıcı tesiriyle cari süreçler istikrarının yıl genelinde ölçülü bir seyir izleyeceği öngörülmektedir."

'Kısa çalışma ödeneği, işsizlik sigorta fonu ve cari transferler kritik rol oynadı'

Özette, salgın hastalığa bağlı olumsuz tesirlerin süreksiz olduğu ve yılın ikinci yarısıyla birlikte yurt içi talepte daha güçlü ve daha erken olmak üzere, iktisadın toparlanma eğilimine gireceğinin değerlendirildiği belirtildi.

İktisadi faaliyetteki toparlanma suratının ise olağanlaşma sürecinin yurt içindeki seyri kadar bu sürecin, başta dış ticaret ortakları olmak üzere, global iktisattaki gidişatına da bağlı olacağı vurgulanan özette, şu sözlere yer verildi:



"Bu görünüm altında, salgın hastalığa bağlı gelişmelerin Türkiye iktisadı üzerindeki olumsuz tesirlerinin sonlandırılması açısından finansal piyasaların, kredi kanalının ve firmaların nakit akışının sağlıklı işleyişinin devamı büyük değer arz etmektedir. Bu çerçevede, yakın periyotta uygulamaya konulan nakdî ve mali önlemlerin iktisadın üretim potansiyelini destekleyerek finansal istikrara ve salgın sonrası toparlanmaya katkı yapacağı kıymetlendirilmektedir. Şubat periyodunda işsizlik oranları yatay seyrederken, tarım dışı istihdam dallar geneline yayılarak gerilemiştir. Bu devirde istihdam kayıpları büyük ölçüde kayıt dışı çalışanlar kaynaklı olurken, iş gücüne iştirak oranındaki düşüş işsizlik oranlarının artmasını engellemiştir. Öncü göstergeler, iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın iş gücü piyasasına yansımalarının nisan ayında belirginleştiğine işaret etmektedir. Kurul, kısa çalışma ödeneği başta olmak üzere işsizlik sigorta fonu ve cari transferler aracılığıyla sağlanan takviyelerin, hanehalkı gelir kayıplarının sınırlanması ve istihdamın korunması açısından kritik rol oynadığı değerlendirmesinde bulunmuştur."

'Enflasyon görünümü yıl sonu varsayımıyla uyumlu'

Özette, enflasyon beklentileri ve iç talep şartlarındaki gelişmelere bağlı olarak çekirdek enflasyon göstergelerinin eğilimlerinin ölçülü seyrettiği tabir edildi.



Global gelişmeler paralelinde Türk lirasında gözlenen bedel kaybına rağmen, başta ham petrol ve metal fiyatları olmak üzere memleketler arası emtia fiyatları enflasyon görünümünü olumlu etkilediği değerlendirmesinde bulunulan özette, "Üretim ve satışlardaki düşüşe bağlı ünite maliyet artışları takip edilmekle birlikte toplam talep şartlarının enflasyonu sınırlayıcı tesirinin arttığı kestirim edilmektedir. Besin fiyatlarındaki dönemsel ve salgına bağlı tesirler nedeniyle tüketici enflasyonunun kısa vadede bir ölçü yüksek seyredebileceği, fakat yılın ikinci yarısında talep istikametli dezenflasyonist tesirlerin daha besbelli hale geleceği kıymetlendirilmektedir. Bu çerçevede Konsey, enflasyon görünümünü etkileyen tüm ögeleri dikkate alarak, siyaset faizinde ölçülü bir indirim yapılmasına karar vermiştir. Mevcut para siyaseti duruşu altında enflasyon görünümünün yıl sonu iddiasıyla uyumlu olduğu değerlendirilmektedir" sözü kullanıldı.

Özette, şuranın enflasyondaki düşüş sürecinin devamlılığının, ülke risk priminin gerilemesi, uzun vadeli faizlerin aşağı gelmesi ve iktisattaki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük değer taşıdığını değerlendirdiği aktarılarak, şu görüşlere yer verildi:



"Enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu formda gerçekleşmesi için para politikasındaki temkinli duruşun sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, nakdî duruş ana eğilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düşüşün sürekliliğini sağlayacak biçimde belirlenecektir. Merkez Bankası fiyat istikrarı ve finansal istikrar maksatları doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir. Heyet, salgın hastalığa bağlı iktisadi risklerin en aza indirilmesi açısından para ve maliye siyasetleri ortasındaki eşgüdümün sürdürülmesinin büyük değer arz ettiği değerlendirmesinde bulunmuştur. Salgın hastalığın ekonomiyi birçok farklı kanaldan etkilemesi, başta nakit akışının düzenlenmesi ve istihdamın korunmasına yönelik önlemler olmak üzere şirketler ve hanehalkı üzerindeki tesirlerin minimum seviyede tutulabilmesi için koordineli siyaset uygulamaları gerektirmektedir. Hasebiyle, makro ölçekteki para ve maliye siyasetlerinin yanı sıra en çok etkilenen iktisadi üniteleri hedefleyen ve sektörel etkileşimleri dikkate alan siyaset uygulamalarının kritik ehemmiyette olduğu bedellendirilmektedir. Bu süreçte atılacak siyaset adımlarının maksatlı ve süreksiz nitelikte olması siyaset aktifliğini destekleyecektir."

Özette ayrıyeten, açıklanacak her türlü yeni bilginin ve haberin şuranın geleceğe yönelik siyaset duruşunu değiştirmesine neden olabileceği vurgulandı.