Merkez Bankası: Enflasyonu Türk Lirası'ndaki değer kaybı yükseltti

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) mayıs ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) yüzde 1.36 arttığını ve yıllık enflasyonun 0.45 puan yükselerek yüzde 11.39 olduğunu açıklamasının akabinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Mayıs Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı. 

Rapora nazaran, mayıs ayı Para Siyaseti Heyeti (PPK) karar metninde dikkat çekildiği üzere besin enflasyonu, bu periyotta işlenmemiş besin kümesinin tesiriyle yükseldi. Güç enflasyonu, memleketler arası petrol fiyatları ve döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak artarken, tüketici enflasyonunu sınırlamaya devam etti.

Türk Lirası'ndaki kıymet kaybının tesirleri

Temel mal kümesi enflasyonu üzerinde Türk Lirası'ndaki paha kaybının tesirleri gözlendi. Hizmet enflasyonu ise salgın hastalığa bağlı olarak faaliyetin kesintiye uğradığı kalemler öncülüğünde yavaşlama eğilimini sürdürdü. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin eğilimi bir ölçü yükseldi.



Bu devirde B endeksinin yıllık değişim oranı 0.06 puan azalarak yüzde 11.21, C endeksinin yıllık değişim oranı ise 0.39 puan artarak yüzde 10.32 olarak gerçekleşti. Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran temel mal, besin ve güç kümelerinin katkıları sırasıyla 0.36, 0.33 ve 0.22 arttı, alkol-tütün ve hizmet kümelerinin katkıları ise sırasıyla 0.35 ve 0.12 puan azaldı.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle 3 aylık ortalamalara nazaran B ve C göstergelerinin eğilimleri bir ölçü artış gösterdi. Bu devirde, hizmet kümesi eğilimindeki yavaşlama devam ederken, temel mal kümesi eğilimi yükseldi.

Enflasyon, ulaştırma ve haberleşme dışındaki alt kümelerde geriledi

Hizmet fiyatları mayıs ayında yüzde 0.73 oranında arttı, yıllık enflasyon 0.48 puan düşerek yüzde 11.28 oldu. Bu devirde yıllık enflasyon, ulaştırma ve haberleşme dışındaki alt kümelerde geriledi. En bariz yavaşlama, faaliyeti kıymetli oranda kesintiye uğrayan lokanta-otel hizmetlerinde kaydedildi.



Kira yıllık enflasyonundaki gerileme, nisan ayının akabinde bu periyot de sürdü. Diğer taraftan, ulaştırma hizmetleri enflasyonunda kaydedilen yükselişte yolcu kısıtlamasına bağlı olarak ünite maliyetlerin yükseldiği kentler ortası otobüs fiyatlarındaki artış (yüzde 11.56) tesirli oldu. Öbür hizmetler kümesinde berber ve kuaför hizmetleri fiyatlarında da misal nedenlerle aylık bazda yüksek artışlar (sırasıyla yüzde 9.78 ve yüzde 4.70) gözlendi. Ayrıyeten, bu kümede döviz kuruna hassaslığı yüksek olan bakım-onarım hizmetlerinde bu devirde de yüksek bir aylık artış kaydedildi. Haberleşme hizmetlerindeki aylık artışta internet fiyatının tesiri gözlendi.

'Enerji fiyatları tüketici enflasyonunu sınırlamaya devam etti'

Temel mal kümesi yıllık enflasyonu, mayıs ayında 1.38 puan artışla yüzde 9.26’ya yükseldi. Bu gelişmede sağlam tüketim malları ile giysi ve ayakkabı kümesi tesirli oldu. Güçlü mal kümesi fiyatları (altın hariç), araba, beyaz eşya ile öbür elektrikli ve elektriksiz aletlerin fiyatlarındaki yükselişlerle yüzde 2.27 oranında arttı. Bir evvelki ay tarihi ortalamalara kıyasla hayli düşük gerçekleşen giysi ve ayakkabı kümesinde aylık fiyat artışı bu periyotta yüksek seyretti. Özetle, mayıs ayında temel mal kümesi yıllık enflasyonu, Türk Lirası'ndaki kıymet kaybının yansımaları ve salgına bağlı tesirlerle yükseldi.



Son 2 ayda bariz bir oranda gerileyen güç kümesi fiyatları, mayıs ayında yüzde 2.13 arttı. Türk lirasındaki kıymet kaybı ve milletlerarası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak sırasıyla yüzde 6.32 ve yüzde 3.79 oranında artan akaryakıt ve tüp gaz fiyatları, bu periyotta güç fiyatlarındaki artışın sürükleyicileri oldu. Bu gelişmeler ile güç yıllık enflasyonu 1.93 puan artış kaydederek yüzde 5.23'e yükselmekle birlikte tüketici enflasyonunu sınırlamaya devam etti.

Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu

Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu, mayıs ayında 1.59 puan artarak yüzde 12.87 oldu. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde yüzde 10.14'e yükseldi, işlenmiş besinde ise büyük ölçüde baz tesiriyle yüzde 15.50’ye geriledi. Mevsimsellikten arındırılmış datalar, işlenmemiş besin fiyatlarında hem taze meyve ve zerzevat hem de öbür işlenmemiş besin kümelerinde artışa işaret etti.

Öteki işlenmemiş besin kümesinde yumurta ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar dikkati çekti. Bu periyotta, işlenmiş besin fiyatlarının aylık artış suratı (yüzde 0.76) evvelki aylara kıyasla yavaşladı. Bu kümede en besbelli artış, mart ayı sonunda kolalı içeceklere uygulanan ÖTV artışının da tesiriyle alkolsüz içecek fiyatlarında görüldü. Bu gelişmelerle birlikte taze meyve ve zerzevat dışı besin kümesinde yıllık enflasyon bir ölçü geriledi.

Mayıs ayında tütün eserleri fiyatları, taban maktu özel tüketim vergisinin yükseltilmesi nedeniyle yüzde 0.70 ile sonlu bir oranda artsa da alkol-tütün kümesinde yıllık enflasyon baz tesiriyle düşüşünü sürdürdü.

Yurt içi üretici fiyatları mayıs ayında yüzde 1.54 arttı



Yurt içi üretici fiyatları mayıs ayında yüzde 1.54 arttı, yıllık enflasyon bir evvelki yılın tıpkı periyodundaki yüksek bazın tesiriyle 1.18 puan azalışla yüzde 5.53'e geriledi. Bu periyotta döviz kuru gelişmelerine de bağlı olarak petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi yükselmeye devam etti.

Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon sağlam tüketim malları hariç başka kümelerde geriledi. Öte yandan, aylık bazda güçlü tüketim mallarında besbelli olmak üzere tüm kümelerde fiyatlar yükseldi.

Güç fiyatlarındaki artışta rafine edilmiş petrol eserleri tesiri

Orta malı fiyatlarındaki artışta kağıt eserleri, tekstil ile ilgili alt kalemler, plastik eserler ve demir-çelik; sermaye mallarında ise motorlu kara taşıtları ile kesim ve aksesuarları ve makineler öne çıktı. Bu devirde sağlam tüketim malları kümesinde mobilya hariç alt kalemlerde yüksek fiyat artışları izlenirken, dayanıksız tüketim malı fiyatları et eserleri, işlenmiş taze meyve ve sebzeler ile katı-sıvı yağlar üzere besin kalemleri ile basım hizmetleri öncülüğünde yükseldi.



Güç fiyatlarındaki artışta ise rafine edilmiş petrol eserleri ve elektrik gücü üretimi kalemleri tesirli oldu. Özetle, üretici fiyatlarının yıllık enflasyonu bu periyotta baz tesiriyle gerilerken, ana eğilimi
üst istikametli seyrini sürdürdü.