Eski Merkez Bankası Lideri Murat Çetinkaya’nın AKP Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın talimatı ile misyondan alınmasının akabinde başlayan ‘Merkez Bankası’nın bağımsızlığı’ tartışmaları devam ediyor.
AKP küme toplantısında Ekim ayı enflasyon sayılarını pahalandıran Erdoğan “Hep ne diyordum? Bu faizi düşürmekten öbür deva yok. ‘Bunu düşürdükçe enflasyon düşer’ dedim. Demedim mi? Bakın artık, sistem değişince Merkez Bankası Liderini da misyondan aldık. Zira laf dinlemiyor adam. Ve yeni arkadaşımızla yola devam ettik. Dedik, ‘Bak bu türlü böyle, bunu düşüreceğiz.’ Artık enflasyonda tek haneye düştük, buyurun” formunda konuştu. Erdoğan’ın bu kelamları Merkez Bankası’nın siyasal bağımsızlığının kalmadığını gözler önüne seriyor.
Lakin liberal ekonomilerde Merkez Bankası’nın temel prensiplerinden biri olan ‘bağımsızlık’ bankanın resmi sitesinde yer alan makalede şu biçimde anlatılıyor:
“Merkez Bankası bağımsızlığı, para otoritelerinin kurumsal, yönetimsel, finansal ve para siyasetine ait kararlarını rastgele bir baskı ögesinden bağımsız bir biçimde alabilme kabiliyetini söz etmektedir.
Merkez bankası bağımsızlığı kavramının bir başka boyutunu ise kurumsal bağımsızlık oluşturmaktadır. Kurumsal bağımsızlık, karar alma organlarındaki üyelerin fonksiyonlarının ve bağımsızlıklarının sürekliliğini ve toplumla irtibat yollarının siyasi baskıdan uzak olmasını da tabir etmektedir.”
‘Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ve Bağımsızlık’ isimli makalede 2001 yılının Merkez Bankası’nın bağımsızlığı açısından dönüm noktası olarak belirtiliyor:
"Kurumsallaşmanın merkez bankası bağımsızlığının güçlendirilmesi konusundaki kıymeti dikkate alınarak kelam konusu Kanun değişikliği ile para siyaseti karar alma sürecinin de kurumsallaşması hedeflenmiş ve para siyaseti unsur, strateji ve gayelerinin belirlenmesinden sorumlu Para Siyaseti Şurası (PPK) kurulmuştur.
2001 tarihinde kabul edilen 4651 sayılı kanunda ise Merkez Bankası hakkında şöyle bir yasal karar yer alıyor; “Banka, bu Kanun ile kendisine verilen misyon ve yetkileri, kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine getirir ve kullanır.”
Havva Gümüşkaya/Birgün