Merkür gezegeni

merkür,merkür gezegeni nedir,merkür gezegeninin kütlesi,merkür gezegeninin özellikleri,merkür gezegeni hakkında bilgiler

Merkür Gezegen


Merkür hakkında Genel Data

Güneş ’e 58 milyon km uzaklıkta, yarıçapı 2420 km, hacmi dünyanınkinin 18 i değin, sıradan yoğunluğu 55 grcm3, çekim gücü dünyanınkinin 13 ü değin, %30 u silikatlardan, %70 i metallerden oluşmuş ve güneşe bakan yüzü 300400 0C , gece ise 50 0C sıcaklıktadır Üzerinde irili ufaklı kraterler, uçurumlar ve yarıklar vardır Dünyadakinin %1 kuvvetinde bir manyetik alanı vardır Ağır metallerden oluşmuş çekirdeği , çapının ¾ nü kapsar Kendi civarda 58 günde, güneş çevresinde ise 88 günde bir döner Yörünge üzerindeki hızı 35 kms olup Güneş ’cilt aldığı enerji dünyadakinin 510 katıdır Oysa berrak havalarda dünyadan görülebilir Mariner 10 uydusu, 1974 yılında bu gezegen hakkında detaylı bilgiyi edinmiştir

Merkür, (Utarit) Güneş sistemi'nin Güneş'e en yakın gezegenidir Büyüklük açısından 8 gezegen arasında sekizinci sırayı alır Adını Roma mitolojisinde ticaret ve gezi tanrısı ve tanrıların habercisi olarak tanıdık Merkür'den alır Çıplak gözle izlenebilen 5 gezegenden biri (diğerleri Venüs, Mars,Jüpiter ve Satürn, ) olarak eski çağlardan beri insanoğlunun dikkatini çekmiştir Yer güya ya da 'kaya' yapılı gezegenler sınıfına girmektedir Güneş'e yakınlığı sebebiyle yeryüzünden izlenmesi güçtür ve hakkında bilinenler sınırlıdır Uydusu bulunmamaktadır

Yörünge

Merkür, Güneş'e uzaklığı yaklaşık 46 milyon ile 70 milyon kilometre arasında değişen epeyce eliptik bir yörünge izler Plüton'dan daha sonra Güneş sistemi'nin gezegenleri arasında gözlenen en yüksek dışmerkezlik değerine sahip bu yörüngenin milyonlarca takvim bir çevrim içinde zaman zaman daha da basıklaşarak dışmerkezlik derecesinin günümüzdeki 0,21'den 0,5 düzeyine değin yükselebildiği sanılmaktadır

Tüm gezegenlerin yörüngelerinde gözlenen günberi noktasının yer değiştirme hareketinin, Merkür yörüngesi sözkonusu olduğunda herzamanki mekanik kuramının öngördüğünden daha seri olduğu farkedilmiştir Bu çeşitlilik Einstein'ın görelilik kuramı ile açıklanabilmiş ve bu kuramı destekleyen bulgulardan biri chg olarak kabul edilmiştir

Fiziki özellikler

Merkür ile Dünya'nın boyutlarının karşılaştırılmasıMerkür, Güneş sistemi'nin iço gezegenler olarak adlandırılan diğer dört üyesi gibi katı bir yapıya sahiptir 5,43 gcm3 olan yoğunluğu Yer ile karşılaştırılabilecek denli yüksektir ve Yer'den sonra Güneş Sistemi'nde karşılaşılan en büyük değerdedir Merkür Güneş'e yakınlığı sebebiyle güneş ışınlarının dinç etkisi altındadır ve sıcak bir gezegendir Yüzey ısısı uzun süren Merkür günü sırasında 450oC üzerindeki düzeylere çıkabilirken, etkin bir atmosferin yokluğu nedeniyle gece 170oC'ye değin düşmektedir Gezegenin koyu bir yüzeyi vardır Yüzeyin 0,11 albedo değeri vardır, yani üzerine düşen güneş ışınlarının ama yaklaşık onda birini yansıtır

İç inşa

Yüzey şekilleri ve Merkür yerbilimi

Merkür (Mariner 10 dan çekilmiş)Merkür yüzeyinin en dikkat çeken özelliği tüm gezegen üstüne dağılmış irili ufaklı çarpma kraterleridir Birincil bakışta Ay yüzeyine benzetilebilecek bu görünümün, daha dikkatli bir incelemede çoğu farklılıklar içerdiği anlaşılır Ay'da olduğu gibi kraterlerin yoğun bir şekilde iç içe geçtiği alanlar aralarında, yanardağ ağzı yoğunluğunun çok düşük olduğu, yumuşak zorlu geniş düzlükler yer alır Bu bölgeler kraterlerin sık olduğu bölgelere kadar daha alçakta yer alırlar ve Ay'daki 'deniz'lere benzer şekilde, büyük çarpmalar sonucunda gezegen içinden yüzeye çıkan lav akıntıları ile oluştukları sanılır Lüzum bu oluşumların, gerekse büyük kraterlerin çoğunun, Güneş Sistemi içinde büyük çarpışmaların sürdüğü 4,5 ile 3,8 milyar sene öncesini kapsayan dönemde meydana geldiği düşünülür 3,8 milyar sene öncesinden günümüze kadar, Güneş Sistemi büyük çarpışmaların sıklığının azaldığı, nisbeten sakin bir döneme girmiştir Merkür üzerindeki en büyük çarpışma izi, 1300 km çapındaki Caloris Havzasıdır Bu dev lav denizi 100 km çapında bir gökcisminin çarpması ile gezegenin manto tabakasından yüzeye çıkan sıvılaşmış materyel ile oluşmuş, bu vesileyle şok dalgalarının gezegen her tarafında yayılarak öteki yüzünde odaklanması sonucunda Caloris Havzasının bütün karşısında kutbunda 500000 km2 lik bir bölge son derece zorlu bir hal almıştır Hem düzlükler üzerinde yüzlerce kilometre uzunluğunda ve yüksekliği 23 kmyi bulan kırıklar dikkati çeker Bunlara, gezegenin soğuması esnasında küçülen hacminin niçin olduğu sanılmaktadır Kırıkların bir takım kraterlerin içinden de geçmeleri krater oluşum döneminden sonradan meydana geldiklerini düşündürür

Gezegen yüzeyinin en dışta kalan birkaç metre kalınlığındaki kısmının, Ay yüzeyindekine benzer biçimde fazla minik göktaşlarının milyarlarca yıldır süren bombardımanı sonucunda ince bir toz haline gelmiş regolit tabakası olduğu varsayılır Benzer Ay 'da gözlendiği gibi eksik sayıdaki genç kraterin, ışınsal olarak kendilerini çevreleyen parlak beyaz çizgilerin ortasında yer aldığı görülür Bu çizgiler, çarpma sırasında 'kirli' regolitin üstüne sıçrayan taze materyel ile ilişkilidir

Atmosfer

Merkür'ün yüzeydeki kurtulma hızı gezegenin düşük kütlesi nedeniyle Yer'in oysa % 40'ı kadardır Bu düzeydeki bir çekim gücü, gezegen yüzeyindeki 400oC yi aşan sıcaklıklar aleyhinde gazların uzaya kaçmasına engel olamayacak denli güçsüzdür böylece Merkür'ün genelde orta ağırlıktaki elementler içeren (oksijen, sodyum, potasyum) son derece seyrek bir atmosferi bulunmaktadır Bu atmosfer dingin olmaktan fazla, Merkür'ün konumunda etkisi zinde olan güneş rüzgarı ve yüksek yüzey ısıları nedeniyle gezegen yüzeyinden koparılan ve kısa sürede uzay boşluğuna kaybedilen atomlardan oluşmuş, aralıksız yenilenen bir yapıdadır Bu şekliyle, Merkür atmosferini Yer'in egzosferi ile karşılaştırmak olasıdır

Manyetosfer

Merkür'ün ufak boyutuna oranla manâlı sayılabilecek bir manyetik alanı bulunmaktadır Ekseni Merkür'ün dönüş eksenine 11o eğimli, kutupları Yer'in manyetik kutuplarına tarafından ters yerleşmiş durumda, yani kuzey manyetik kutbu gezegenin coğrafi güney kutbuna komşu olan ve gezegen yüzeyinde Yer manyetik alanının % 1'i kadar kuvvetli bu alan, Merkür çevresinde minik bir manyetosfer oluşturmaya yeterlidir Manyetosfer, Güneş rüzgarı adı bahşedilen ve güneş kökenli çabuk parçacıkların oluşturduğu plazma akımının, gezegenin manyetik alanın etkisi ile saptırılarak engellendiği bölgedir Manyetosferin en dıştan, plazma akımının yavaşlayarak hızının ses hızının altına indiği ve yön değiştirdiği bir şok dalgası gözlenir Merkür'ün manyetik alanı güneş rüzgarı ile gelen parçacıkları yakalayıp gezegen çevresinde tutacak dek zinde olmadığı için, Van Allen kuşakları yoktur

Minik bir gezegen olan Merkür'ün çekirdek sıcaklığının bir manyetik alan meydana getirmek için zorunlu olan akışkan demir kütlesini barındırmaya izin vermeyecek kadar düşük olduğu düşünülmektedir böylece, bugün gözlenen manyetik alanın gezegen içindeki aktif bir manyetik dinamo kadar sağlanmak yerine, çok önceleri mıknatıslanmış olan katı haldeki çekirdek kadar sürdürüldüğü görüşü ortaya atılmıştır *