Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Metal alerjisi bağışıklık sisteminin metal üzere kimyasal unsurlara vermiş olduğu geç tip alerjik reaksiyondur. 20. yüzyılda, endüstrileşme ve çağdaş hayat, metallere karşı haddinden fazla bir cilt hassasiyetine ve binaenaleyh metal alerjisinde artışa yol açmıştır. Nikel, kobalt ve krom üzerinde umum bir odaklanma vardır, zira bu metaller en yaygın olanıdır. Etrafımızda nikel, kobalt ve krom üzere metaller her konumda bulunur.
20. yüzyılın birinci yarısında, metal ve kaplama sanayisinde çalışan insanlar arasında nikel alerjisi ve kontakt dermatit daha çokça görülmeye başlamıştır. Bugün metal alerjisi denildiğinde en sık önümüze çıkan nikel alerjisi, çoğunlukla nikel içeren tüketici eserlerine maruz kalma ile açıklanmaktadır.
Metal alerjisi umumî popülasyonda yüksek olduğu bayanların % 17 sinde erkeklerin % 3'ünde nikel alerjisi olduğu iddia edilmektedir. Ayrıyeten % 1-3 arasında da kobalt ve krom alerjisi görülebilir. Titanyum üzere yeni metallere de alerjilerin olduğu yakın dönmede gösterilmiştir. Dermatit şikayeti olan hastalarda bu orantı daha yüksek görülmektedir.
METAL ALERJİSİ NASIL GELİŞİR
Metal alerjisi gelişmesinde genetik yatkınlık araştırılmıştır münhasıran nikel alerjisi olanlarda birçok gen üzerinde durulmuşsa da net bir gen saptanamamıştır.
Metal alerjisi esas olarak çevresel bir bozukluk olmasına karşın birtakım genetik komplekslerdeki mutasyonların nikel alerjisi ile deri karşılığının bozulması arasında bir alakalı olduğunu göstermektedir.
Son vakitlerde, filagrin gen kompleksindeki mutasyonların nikel alerjisi yahut metal alerjisine bağlı dermatiti bulunan hastalarda gösterilmiştir.
Metal alerjisi , metal iyonlarıyla tekrar tekrar yahut uzun vadeli cilt temasını takiben gelişir . Metal iyonları ciltte bir bağışıklık reaksiyonu ortaya çıkarmadan evvel, canlı deri tabakası olan epidermise erişmeleri gerekir. Bu nedenle, sıradanda birçok kimyasala tesirli bir mahzur oluşturan cildin üzerindeki stratum corneum'un geçişini gerçekleştirmeleri gerekir. Deride oluşabilecek hasara yol açan dış nedenleri içinde konum alan güneş ışığı UV ışınları, deri pHsı üzere nedenler yanında derinin yaşlanması ve vücuttaki deri yerlerine nazaran nikelin doku içine girmesi değişebilir. Tüm bunların neticesinde deride bir hasar oluştuğunda metal iyonları derinin alt katlarına ulaşıp derideki bağışıklık sistemini uyarabilir.
EN SIK GÖRÜLEN METAL ALERJİLERİ NELERDİR.?
Günümüzde endüstrileşme ile birlikte asrî hayatta her geçen gün artış gösteren metal eşyalar ve kimyasal hususlar yeni alerjik reaksiyonların gelişmesine yol açmaktadır.
Nikel, kobalt ve krom en yaygın kullanılan metaller oldukları için üzerinde en çok durulan metallerdir.
Son yıllarda daha çokça kullanılmaya başlanan titanyum ile ilgili alerjik şikayetler yayınlanmaya başlanmıştır. Mahsusen implantlarda titanyum kullanılması ile birlikte titanyum alerjilerinin artacağı görülmektedir.
Nikel
Nikel asrî hayatta çok çokça kullanılmaya başlanması 1960’lı yıllardır. Diş dolgularında kullanılmasına bağlı olarak ağız içinde dişe bağlı dermatit vakalarının görülmesi ile dikkatleri üzerine çekti daha sonra öteki tasarruflarına bağlı olarak çorap askıları yerlerinde dermatit vakaların görülmesinde patlama yaşanmıştır sonraki yıllarda jean düğmeler ve fermuarlardaki nikel salınımı, her iki cinste de dermatite yol açtığı görülmüştür. 1980'li yıllarda kulak delme ve nikel kaplamalı mücevher tasarrufunun popülaritesi artması hatunların büyük bir kısmında nikel alerjisi ve dermatiti görülmesine yol açmıştır.
Avrupa da bir çok memleket nikel tasarrufu kısıtlamak için yasal düzenleme yapmıştır bu formda nikel tasarrufu azalsa bile nikelin bir çok alanda tasarrufu mevcuttur. Bugün, yeni nikel alerjisi kaynakları örneğin kulaklıklar, cep telefonları ve evlat giysi eşyalarındaki irtibat elemanları içinde olabildiği görülmüştür.
İş konumlarında gerekli tedbirler alınmasına karşın mesleksel nikel maruziyeti hala sorun olmaya devam etmektedir. Son olarak, Avustralya'da yapılmış bir araştırma, dermatiti olan hatun hastalarda nikelin en yaygın mesleksel alerjen olduğunu, erkekler arasındaysa 10 sırada mesleksel alerjen olduğunu gösterdi.
Krom
Krom alerjisinin en kıymetli nedeni, mesleksel olarak çimentoya maruz kalmaktır. Birinci olarak inşaat çalışanlarında görülen krom dermatiti daha sonra çimentoya maruz kalma nedeniyle arttığı görülmüştür.
1983 yılında demir sülfatın çimentoya farz olarak eklenmesi, suda çözünür altı kıymetli kromun ölçüsünü ve Danimarka'daki inşaat emekçilerinde krom alerjisinin yaygınlığını azalttı 2005 yılında, 2 ppm'den ziyade altı değerlikli krom içeren çimento pazarlamasını ve tasarrufunu sınırlayan bir Avrupa Birliği üyesi memleketlerinde çimentoya bağlı krom dermatiti azaldığı görülmüştür.
Çimentoya maruz kalmanın yanı sıra mesleksel krom maruziyeti, boya unsurları, metal alaşımlar, çanak çömlek boyaları ve pas tedbire unsurları ile temastan kaynaklanabilir. Münhasıran çilingirlerde marangozlar ve kasiyerde krom ellerinde yaygın olarak bulunduğu saptandı. Vidalar ve ilişki kesimleri üzere kromajlı metal eserlerin temasında krom alerjisi için bir tehlike olduğunu gösterdi.
Son vakitlerde, krom maruziyeti mesleksel bir problemden çok biz tüketiciler için meseleye dönüşmüştür. Günümüzde, global deri üretiminin yaklaşık % 90'ı krom sülfatlarla oluşmaktadır. Almanya da yapılan denetimlerde 850 deri eşyanın yarısından ziyadesinin altı kıymetli krom içerdiğini ve altıda birinde 10 mg'dan ziyade krom içerdiği gösterilmiştir. Krom alerjik hastaların birçoklarının, bitmiş deri eserlerindeki krom maruziyetini takiben oluştuğu görülmektedir. Deri eserlerindeki krom nedeniyle kontakt dermatit oluştuğu kabul edildiği edilmektedir.
Kobalt
Kobalt alaşımların, mıknatısların, protezlerin, boyaların, pigmentlerin ve mücevherlerin üretiminde kullanılan bir metaldir. Bayanlarda görülen kobalt alerjisine bağlı dermatitin en sık nedeni mücevheratta nikel alaşımlarıyla karıştırılan kobalt tasarrufudur.
Nikel ve kobalta eş vakitli alerji, görülmesinin nedeni çapraz reaktivite yanına kosensitizasyon ile açıklanmaktadır.
Dental alaşımlarda artan kobalt tasarrufu, daha evvel gözden kaçmış olabilecek bir duyarlanma kaynağı olabilir.
Sert metal personellerinde, cam ve seramik sanayisinde ve ressamlar arasında izole edilmiş kobalt alerjisi gözlemlenmiştir. Kobalt mesleksel maruziyet neticesinde izole olarak görülebileceği üzere nikel alerjisi ile birlikte de görülebilir.
Titanyum
Titanyum alerjisi umumide pekiyi bilinmemekle birlikte, tüm hastaların yaklaşık % 4'ünün alerjik olacağını bildirmiştir. Titanyum alerjisi olan bireylerde semptomlar çok farklı ve değişken olabilir. Bunlar kolay deri döküntülerinden kontakt dermatite yahut kas ağrısından ve kronik yorgunluğa kadar değişebilir.
İmplantlardaki titanyuma (Ti) maruz kalma ve zatî bakım eserlerinden nanopartikül (NP) olarak kullanılan titanyuma maruz kalma en sık titanyum alerjisi nedenleridir.
Titanyum dioksit (TiO 2 ), kimi kişilerde alerjileri tetiklemesine karşın, toksik olmadığı için tüketici eserlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kağıt ve boya parlak ve beyaz hale getirdiği için "inci ajan" olarak bilinir. Titanyum dioksit için besin hususları, haplar ve kozmetik eserlerinin içeriğinde olabilir mahsusen titanyum içeren eserler
Ortopedik ve cerrahi implantlar.
Diş Hekimliği: Diş implantlarında ve kompozitlerdeki renkli pigment olarak.
Güneş kollayıcı unsurlar: ince titanyum dioksit, güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınları pürüzler.
Şekerlemeler: Şekerin daha parlak görünmesini sağlar ve örneğin çikletlerde bulunabilir.
Kozmetik: makyaj rengini aydınlatmak ve ağırlaştırmak için kullanılır. Göz farı, allık, oje, losyonlar, ruj ve tozlarda sistemli olarak bulunur.
Diş macunu: Diş Macunu'nu daha beyaz hale getirmek için bir pigment unsuru olarak kullanılır.
Boya: TiO 2 , kaplamaların dayanıklılığını geliştirir ve beyaz renk verir.
Plastik taşıyıcı torbalar: dayanıklılığı artırır ve beyaz renk verir.
Tıbbi haplar ve vitamin takviyeleri de beyaz kaplamayı titanyum dioksitten alabilir.
Piercing ve Mücevherat: saatler ve vücuda delici her türlü eserin içinde bulunabilir.
Birçok insanın Titanyuma maruz kalmasının yüklü olarak diş ve tıbbi implantlardan, şahsî bakım eserlerinden ve besinlerden geldiğine görülmektedir. Ti, gayrı metallere kıyasla hayli biyolojik olarak entegrasyonlu olduğu düşünülmesine karşın, mahsusen diş implantlarında taraf alan titanyum muhtemelen makul koşullar altında biyolojik likitler ve dokuların içinde bağımsız kalabilir.
Çalışmaların birçoğunda titanyum saf Ti, alaşım yahut Ti oksit üzere nanopartikül biçiminde cilt bariyerine nüfuz etmemektedir. Bununla birlikte, ağız mukozasında Ti penetrasyonunun belirtileri görülmüştür.
Tip IV ölçüsüz hassaslığın saptanması için mevcut Ti preparatları ile yama testinin hali hazırda Ti için zayıftır. Lenfosit uyarımı testleri de dahil olmak üzere kontakt alerjisi tespiti için birkaç diğer metot önerilmiş olmasına karşın, şimdi umum kabul görmemiştir ve Ti alerjisi tanısı öncelikle klinik değerlendirmeye dayanmaktadır.
Ti alerjisi tanısı öncelikle klinik değerlendirmeye dayanmaktadır. Klinik alerji ve advers hadiselerle ilgili raporlar nadiren yayınlanmaktadır. Bunun, nedeni bu metale mümkün reaksiyonların farkında olunmaması nedeniyle olup, saptama usullerinde zorluklar yahut metal aslında nispeten inançlı olduğu düşünülmesinden kaynaklanmaktadır.
Altın, Paladyum ve Alüminyum
Paladyum ve altın çoklukla diş restorasyonlarında ve mücevheratlarında kullanılır. Koroner stent ve romatizmal tedavi için altın da kullanılmaktadır. Mesleksel paladyum maruziyeti elektronik ve kimya sanayisinde meydana gelebilir.
Alüminyum alerjisi, daha çok mesleksel maruz kalma ile bağlantılıdır.
METAL ALERJİSİNİ YOL AÇTIĞI MARAZLAR NELERDİR?
Metal alerjileri alerjenin temas ettiği konumda kontakt dermatit olarak görülebileceği üzere yaygın sistemik alerjik kontakt dermatite olarak da görülebilir. Metal alerjilerinde görülen en değerli sorun ortopedik, diş yahut kalp damar hastalıklarında kullanılan implant ve stenlerin reddine yol açıp implant başarısızlığı yol açmasıdır.
1.Metal alerjisine bağlı alerjik kontak dermatit
Alerjik kontakt dermatitin ortaya çıkması için gereken mekanizma iki farklı fazdan oluşmaktadır. Bir numara faz indüksiyon fazı ve gayri faz ortaya çıkma fazıdır. İndüksiyon evresi ekseriyetle birkaç günden birkaç haftaya kadar gelişir ve metal ile birinci cilt temasını takiben bağışıklık sisteminde ortaya çıkan vakaları içerir. Bu safha, antijen spesifik T hücreleri gelişir ve kişi hassas hale gelir.
Antijen spesifik T hücrelerinin aktivasyonu alerjenin temas ettiği cilt kesiminde dermatit ile sonuçlanır.
Klinik seviyede indüksiyon fazı kontakt hassaslık yahut temas alerjisi olarak isimlendirilirken devamında ki faz ise alerjik kontakt dermatit olarak isimlendirilir. Kontak alerjisi , kronik ve ömür uzunluğu devam eden bir durum olarak kabul edilmektedir.
Alerjik kontakt dermatit tüm vücudun rastgele bir mahallinde ortaya çıkabilir. Nikel ve kobalta bağlı dermatit tipik olarak yüz (kulak kepçeleri), vücut (takı ve piercing bölgelerinde) ve ellerde görülürken, krom dermatiti ellerde ve ayaklarda bulunur. Klinik tablo devamlı temasa bağlı olarak değişir.
Akut dermatit, eritem, ödem, papüller, veziküller ve akıntılı yaralarla karakterize olurken, kronik dermatit pul pul, döküntü ve kuru ve fissürler deride yarıklar ile karakterizedir.
Çalışmalar, krom alerjik hastalarda dermatit prognozunun bilhassa daha az olduğunu göstermiştir meğer, nikel temasının sonlu olduğu yahut engellendiği hastalarda nikel dermatitin prognozu daha uygundur.
2.Metal alerjisine bağlı sistemik alerjik dermatit
Sistemik alerjik dermatit, alerjiye yol açan alerjenlerin sistemik yolla yani ağızdan yahut damar yoluyla maruz kalmanın akabinde oluşan cilt döküntüsü olarak tanımlar.
Sistemik alerjik dermatitin mümkün mekanizmalarına bakıldığında örneğin sistemik nikel alerjisi üzerine yapılan bir araştırmalarda nikelin sindirim sisteminden alınması ile dermatit alevlenmesi arasında bir ilgi olduğu gösterilmiştir. Nikelin ölçüsü ile sistemik alerjik dermatite arasında bir doz ilgisi olduğu gösterilmiştir. Düşük nikel içeren diyetler yahut nikel bağlayan ilaçlar, nikel alerjisi olan hastalarda dermatitin düzelmesine yahut güzelleştirilmesine neden olabilir.
Sistemik olarak krom, kobalt ve altın maruziyeti sistemik alerjik dermatite neden olabilir.
3. Metal alerjisine bağlı İmplantların yol açtığı alerjik dermatit ve illetler
Günümüzde ağır olarak kullanılan metal implantlar ile ilgili olarak hala, metal salınımı, metal alerjisi ve metal cihazlarda oluşan cihaz arızası arasındaki alaka ile ilgili çok az şey biliniyor.
Vücut içinde kullanılan implantlar vücut sıvılarıyla temas ettiklerinde bu metallerin birden fazla paslanır ve ortama salınan metal iyonları vücuttaki proteinlere bağlanabilir ve T hücrelerini aktive edebilir ve bu biçimde bağışıklık sistemi üzerinde geç tip alerjik reaksiyonların ortaya çıkmasına yol açar.
Geç tip oluşan bu alerjik reaksiyonlar bazen kendilerini implantların üstündeki deride alerjik kontak dermatit formunda gösterebilir yahut takılan implantın başarısız olmasına yol açabilir.
Kalp hastalıklarında kullanılan İntrakoroner stentlerin çoğunluğu, nikel, krom ve molibden içeren paslanmaz çelikten yapılır. Birtakım çalışmalarda koroner stent içi restenoz, nikel alerjisi ile bağlantılı olduğunu göstermiştir münhasıran tekrarlayan restenozlarda nikel alerjisin damarda tıkanıklığı yol açan bir faktör olabileceği gösterilmiştir
Altın alerjisi, altın kaplama stentleri olan hastalarda restenoz ile de ilişkilendirilmiştir ve bu nedenle altın tasarrufu büyük nispette terk edilmiştir.
Ortopedinin kullanmış olduğu protezler tipik olarak kobalt-krom-molibden içeren materyaller kullanılarak gerçekleştirilir. Son yıllarda süratle artış gösteren metal alerjisi ile implant başarısızlığı arasında mümkün bir alaka olduğunu gösteren çalışmalar bu hususta tasaların artmasına yol açmaktadır. Kalça artroplastisi hastalarında metal alerjisi üzerine yapılan yayınlarda metal alerjisi prevalansının başarısız yahut beğenilmeyen çalışan implantlar bulunan hastalar arasında % 60 civarında olduğunu göstermektedir.
Alerjik reaksiyonlar esas olarak kobalt, krom, nikel ve molibden karşı olduğu gözlenmiştir. Alerjik reaksiyona bağlı olan implant fonksiyon bozukluğu üzere komplikasyonlar dışında bazen sayısı azda olsa aseptik lenfositik vaskülitik lezyonlarına yahut psödotümörler üzere önemli klinik reaksiyonları yol açtığı gösterilmiştir. Bu üzere durumlarda, implantlar titanyum esaslı endoprotezlerle değiştirilebilir. Bununla birlikte titanyum implantlarının yerleştirilmesinden sonra şiddetli hassaslık reaksiyonları da tanım edilmiştir, lakin titanyum alerjisi son aşama nadir olarak görülmektedir.
Umum olarak, titanyum hususunun alerjik riski öteki metal malzemelerinkinden daha düşüktür. Bununla birlikte, implant öncesi hastalara, metallere karşı şiddetli hassaslık reaksiyonları hikayesi sorulması ve bu reaksiyonları yaşamış hastalara yama testi yapılması önerilmelidir.
METAL ALERJİSİNİN TANISI NASIL YAPILIR ?
Metal hassasiyet karşılıklarını klinik olarak belirlemek mümkün yönetici?
Metal alerjisi için tanısı için kullanılan onaylanmış prosedürler cilt testi (yama testi) ve lenfosit transformasyon testi ( LTT ) içeren vitro kan testlerdir.
Yama test ( patch test ) için kullanılan ticari kitler çeşitli yaygın metaller için var olmakla birlikte ortopedik implantların bağışıklık cevaplarını oluşturmakta meseleleri olduğu için teşhis için deri testi uygulanabilirliği ile ilgili sorular bulunmaktadır.
Metal alerjisi için en değerli testlerden biri kandan bakılan lenfosit transformasyon testidir. Bu testle hastanın hassas olduğu kimyasal unsurlar kandaki bağışıklık sistemi hücreleri ile temas ettikten sonra lenfositlerde ortaya çıkan değişimin ölçülmesine dayanır. Kanda yapılan bu testlerde yama testlerini doğrulamak emelli olarak kullanılabilir.
Kandan uygulan öbür testler lenfosit migration inhibisyon testi ve LTT yeni geliştirilen formu olan lenfosit immunostimulation assay (MELISA®) kullanılabilir tüm bunların dışında flow sitometrik ölçümler kullanılabilir. Ancak tüm bunlara karşın alerjik kontakt dermatitin tanısını koymak için tek bir test yoktur.
Bu testlerin alerji bilirkişileri tarafından yapılması ve gerekirse kuşkulu durumlarda kan testleri ile doğrulanması müsait olur.
METAL ALERJİSİNİN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR. ?
Metal alerjileri birçok farklı klinik ile önümüze çıkabildiği görülmektedir. Bilhassa dermatit şikayetleri olan hastalarda metal alerjisi araştırılması kıymetlidir. Metal alerjileri bilhassa protez ve implantların başarısızlığı yol açabildiği için bu cins süreçlerden evvel şikayetleri olan hastaların tanısın konulması münasebetli olur protez ve implantların alerjik olmayan unsurlardan seçilmesi gereklidir.
Metal Alerjilerine yol açan alerjenler ve reaksiyonlar insandan bireye çok farklı olabileceğinden, metal ölçüsüz hassaslığın tedavisi hastanın temas ettiği alerjenlere nazaran ferdî olarak yapılmalıdır.
Metal alerjilerinde temel tedavi formu cilt şiddetli hassaslığına yol açan unsurun kullanılmamasıyla çözülebilir. Metal alerjisinde oluşan reaksiyonda dermatit ön plandaysa lokal inflamasyonu azaltmak için kortikosteroid kremler ve merhemler de önerebilir. Başkaca alerjik reaksiyonu azaltmak için oral antihistaminikler reçete edebilir.
Metal alerjisinde reaksiyonlar daha fazlaysa Oral kortikosteroidler de kullanılabilir, gelgelelim uzun vade kullanılması yan tesirlere neden olabilirler.
Sistemik reaksiyonların tedavi edilmesi daha çetin olabilir. Zira umumiyetle implantlardan kaynaklanmaktadır. İmplantın çıkarılması, bazen metal olmayan başa bir implant kullanılması gerekebilir. Bununla birlikte, alerjiye suni diz ya da kalçada uygulanan protez neden oluyorsa değiştirme zorluğu var olmasına karşın nadiren metal olmayan bir seçenekle değiştirilir. Bu durumlar için, tedavi ekseriyetle alerjik reaksiyonu azaltmak için topikal ve oral ilaçlar verilebilir. Sistemik şikayetleri olan hastalarda reaksiyonlar durdurulamıyorsa çıkarmak kesin gereklidir.
Nikel bağlı olarak sistemik nikel alerjisi varsa nikel ile duyarsızlaştırma tedavileri yapılmaktadır. Bu tedavi ile başarılı sonuçlar alınmasına karşın tam bir prosedür oluşturulamamıştır.
Sistemik metal alerjilerinin tedavisinin güç olması nedeniyle, hekimler bazen bir implant seçilmeden evvel bir ölçüsüz hassaslık testi yapılmasını önermektedir. Seçilecek implant yahut protezin testler sonrasında kararlaştırılması hasta için son kademe yararlıdır.
SONUÇ OLARAK
Metal alerjisi bağışıklık sisteminin metal üzere kimyasal hususlara vermiş olduğu geç tip alerjik reaksiyondur. 20. yüzyılda, endüstrileşme ve çağdaş ömür, metallere karşı ölçüsüz bir cilt hassasiyetine ve münasebetiyle metal alerjisinde artışa yol açmıştır.
Bugün metal alerjisi denildiğinde en sık önümüze çıkan nikel alerjisi, çoğunlukla nikel içeren tüketici eserlerine maruz kalma ile açıklanmaktadır.
Metal alerjisi umumi popülasyonda yüksek olduğu hatunların % 17’ sinde erkeklerin % 3'ünde nikel alerjisi olduğu kestirim edilmektedir.
Titanyum alerjisi umumide pekiyi bilinmemekle birlikte, tüm hastaların yaklaşık % 4'ünün alerjik olacağını bildirmiştir.
Umum olarak, titanyum unsurunun alerjik riski gayri metal malzemelerinkinden daha düşüktür. Bununla birlikte, implant öncesi hastalara, metallere karşı haddinden fazla hassaslık reaksiyonları hikayesi sorulması ve bu reaksiyonları yaşamış hastalara yama testi yapılması önerilmelidir.
Metal alerjileri alerjenin temas ettiği tarafta kontakt dermatit olarak görülebileceği üzere yaygın sistemik alerjik kontakt dermatite olarak da görülebilir. Metal alerjilerinde görülen en değerli sorun ortopedik, diş yahut kalp damar hastalıklarında kullanılan implant ve stenlerin reddine yol açıp implant başarısızlığı yol açmasıdır.
Metal alerjisi için tanısı için kullanılan onaylanmış teknikler cilt testi (yama testi) ve lenfosit transformasyon testi ( LTT ) içeren vitro kan testlerdir.
Metal alerjilerine yol açan metal saptandıktan sonra hastanın alerjik reaksiyona yol açan metalde uzaklaştırılması gereklidir. Bu yüzden metal alerjisi olan hastalarda protez ve implant öncesinde alerji eksperleri tarafından görülmesi ve testlerinin yapılıp alerjisi saptandıktan sonra en tutarlı protez yahut implantın seçilmesi hasta için yararlı olacaktır.
20. yüzyılın birinci yarısında, metal ve kaplama sanayisinde çalışan insanlar arasında nikel alerjisi ve kontakt dermatit daha çokça görülmeye başlamıştır. Bugün metal alerjisi denildiğinde en sık önümüze çıkan nikel alerjisi, çoğunlukla nikel içeren tüketici eserlerine maruz kalma ile açıklanmaktadır.
Metal alerjisi umumî popülasyonda yüksek olduğu bayanların % 17 sinde erkeklerin % 3'ünde nikel alerjisi olduğu iddia edilmektedir. Ayrıyeten % 1-3 arasında da kobalt ve krom alerjisi görülebilir. Titanyum üzere yeni metallere de alerjilerin olduğu yakın dönmede gösterilmiştir. Dermatit şikayeti olan hastalarda bu orantı daha yüksek görülmektedir.
METAL ALERJİSİ NASIL GELİŞİR
Metal alerjisi gelişmesinde genetik yatkınlık araştırılmıştır münhasıran nikel alerjisi olanlarda birçok gen üzerinde durulmuşsa da net bir gen saptanamamıştır.
Metal alerjisi esas olarak çevresel bir bozukluk olmasına karşın birtakım genetik komplekslerdeki mutasyonların nikel alerjisi ile deri karşılığının bozulması arasında bir alakalı olduğunu göstermektedir.
Son vakitlerde, filagrin gen kompleksindeki mutasyonların nikel alerjisi yahut metal alerjisine bağlı dermatiti bulunan hastalarda gösterilmiştir.
Metal alerjisi , metal iyonlarıyla tekrar tekrar yahut uzun vadeli cilt temasını takiben gelişir . Metal iyonları ciltte bir bağışıklık reaksiyonu ortaya çıkarmadan evvel, canlı deri tabakası olan epidermise erişmeleri gerekir. Bu nedenle, sıradanda birçok kimyasala tesirli bir mahzur oluşturan cildin üzerindeki stratum corneum'un geçişini gerçekleştirmeleri gerekir. Deride oluşabilecek hasara yol açan dış nedenleri içinde konum alan güneş ışığı UV ışınları, deri pHsı üzere nedenler yanında derinin yaşlanması ve vücuttaki deri yerlerine nazaran nikelin doku içine girmesi değişebilir. Tüm bunların neticesinde deride bir hasar oluştuğunda metal iyonları derinin alt katlarına ulaşıp derideki bağışıklık sistemini uyarabilir.
EN SIK GÖRÜLEN METAL ALERJİLERİ NELERDİR.?
Günümüzde endüstrileşme ile birlikte asrî hayatta her geçen gün artış gösteren metal eşyalar ve kimyasal hususlar yeni alerjik reaksiyonların gelişmesine yol açmaktadır.
Nikel, kobalt ve krom en yaygın kullanılan metaller oldukları için üzerinde en çok durulan metallerdir.
Son yıllarda daha çokça kullanılmaya başlanan titanyum ile ilgili alerjik şikayetler yayınlanmaya başlanmıştır. Mahsusen implantlarda titanyum kullanılması ile birlikte titanyum alerjilerinin artacağı görülmektedir.
Nikel
Nikel asrî hayatta çok çokça kullanılmaya başlanması 1960’lı yıllardır. Diş dolgularında kullanılmasına bağlı olarak ağız içinde dişe bağlı dermatit vakalarının görülmesi ile dikkatleri üzerine çekti daha sonra öteki tasarruflarına bağlı olarak çorap askıları yerlerinde dermatit vakaların görülmesinde patlama yaşanmıştır sonraki yıllarda jean düğmeler ve fermuarlardaki nikel salınımı, her iki cinste de dermatite yol açtığı görülmüştür. 1980'li yıllarda kulak delme ve nikel kaplamalı mücevher tasarrufunun popülaritesi artması hatunların büyük bir kısmında nikel alerjisi ve dermatiti görülmesine yol açmıştır.
Avrupa da bir çok memleket nikel tasarrufu kısıtlamak için yasal düzenleme yapmıştır bu formda nikel tasarrufu azalsa bile nikelin bir çok alanda tasarrufu mevcuttur. Bugün, yeni nikel alerjisi kaynakları örneğin kulaklıklar, cep telefonları ve evlat giysi eşyalarındaki irtibat elemanları içinde olabildiği görülmüştür.
İş konumlarında gerekli tedbirler alınmasına karşın mesleksel nikel maruziyeti hala sorun olmaya devam etmektedir. Son olarak, Avustralya'da yapılmış bir araştırma, dermatiti olan hatun hastalarda nikelin en yaygın mesleksel alerjen olduğunu, erkekler arasındaysa 10 sırada mesleksel alerjen olduğunu gösterdi.
Krom
Krom alerjisinin en kıymetli nedeni, mesleksel olarak çimentoya maruz kalmaktır. Birinci olarak inşaat çalışanlarında görülen krom dermatiti daha sonra çimentoya maruz kalma nedeniyle arttığı görülmüştür.
1983 yılında demir sülfatın çimentoya farz olarak eklenmesi, suda çözünür altı kıymetli kromun ölçüsünü ve Danimarka'daki inşaat emekçilerinde krom alerjisinin yaygınlığını azalttı 2005 yılında, 2 ppm'den ziyade altı değerlikli krom içeren çimento pazarlamasını ve tasarrufunu sınırlayan bir Avrupa Birliği üyesi memleketlerinde çimentoya bağlı krom dermatiti azaldığı görülmüştür.
Çimentoya maruz kalmanın yanı sıra mesleksel krom maruziyeti, boya unsurları, metal alaşımlar, çanak çömlek boyaları ve pas tedbire unsurları ile temastan kaynaklanabilir. Münhasıran çilingirlerde marangozlar ve kasiyerde krom ellerinde yaygın olarak bulunduğu saptandı. Vidalar ve ilişki kesimleri üzere kromajlı metal eserlerin temasında krom alerjisi için bir tehlike olduğunu gösterdi.
Son vakitlerde, krom maruziyeti mesleksel bir problemden çok biz tüketiciler için meseleye dönüşmüştür. Günümüzde, global deri üretiminin yaklaşık % 90'ı krom sülfatlarla oluşmaktadır. Almanya da yapılan denetimlerde 850 deri eşyanın yarısından ziyadesinin altı kıymetli krom içerdiğini ve altıda birinde 10 mg'dan ziyade krom içerdiği gösterilmiştir. Krom alerjik hastaların birçoklarının, bitmiş deri eserlerindeki krom maruziyetini takiben oluştuğu görülmektedir. Deri eserlerindeki krom nedeniyle kontakt dermatit oluştuğu kabul edildiği edilmektedir.
Kobalt
Kobalt alaşımların, mıknatısların, protezlerin, boyaların, pigmentlerin ve mücevherlerin üretiminde kullanılan bir metaldir. Bayanlarda görülen kobalt alerjisine bağlı dermatitin en sık nedeni mücevheratta nikel alaşımlarıyla karıştırılan kobalt tasarrufudur.
Nikel ve kobalta eş vakitli alerji, görülmesinin nedeni çapraz reaktivite yanına kosensitizasyon ile açıklanmaktadır.
Dental alaşımlarda artan kobalt tasarrufu, daha evvel gözden kaçmış olabilecek bir duyarlanma kaynağı olabilir.
Sert metal personellerinde, cam ve seramik sanayisinde ve ressamlar arasında izole edilmiş kobalt alerjisi gözlemlenmiştir. Kobalt mesleksel maruziyet neticesinde izole olarak görülebileceği üzere nikel alerjisi ile birlikte de görülebilir.
Titanyum
Titanyum alerjisi umumide pekiyi bilinmemekle birlikte, tüm hastaların yaklaşık % 4'ünün alerjik olacağını bildirmiştir. Titanyum alerjisi olan bireylerde semptomlar çok farklı ve değişken olabilir. Bunlar kolay deri döküntülerinden kontakt dermatite yahut kas ağrısından ve kronik yorgunluğa kadar değişebilir.
İmplantlardaki titanyuma (Ti) maruz kalma ve zatî bakım eserlerinden nanopartikül (NP) olarak kullanılan titanyuma maruz kalma en sık titanyum alerjisi nedenleridir.
Titanyum dioksit (TiO 2 ), kimi kişilerde alerjileri tetiklemesine karşın, toksik olmadığı için tüketici eserlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Kağıt ve boya parlak ve beyaz hale getirdiği için "inci ajan" olarak bilinir. Titanyum dioksit için besin hususları, haplar ve kozmetik eserlerinin içeriğinde olabilir mahsusen titanyum içeren eserler
Ortopedik ve cerrahi implantlar.
Diş Hekimliği: Diş implantlarında ve kompozitlerdeki renkli pigment olarak.
Güneş kollayıcı unsurlar: ince titanyum dioksit, güneşten gelen zararlı ultraviyole ışınları pürüzler.
Şekerlemeler: Şekerin daha parlak görünmesini sağlar ve örneğin çikletlerde bulunabilir.
Kozmetik: makyaj rengini aydınlatmak ve ağırlaştırmak için kullanılır. Göz farı, allık, oje, losyonlar, ruj ve tozlarda sistemli olarak bulunur.
Diş macunu: Diş Macunu'nu daha beyaz hale getirmek için bir pigment unsuru olarak kullanılır.
Boya: TiO 2 , kaplamaların dayanıklılığını geliştirir ve beyaz renk verir.
Plastik taşıyıcı torbalar: dayanıklılığı artırır ve beyaz renk verir.
Tıbbi haplar ve vitamin takviyeleri de beyaz kaplamayı titanyum dioksitten alabilir.
Piercing ve Mücevherat: saatler ve vücuda delici her türlü eserin içinde bulunabilir.
Birçok insanın Titanyuma maruz kalmasının yüklü olarak diş ve tıbbi implantlardan, şahsî bakım eserlerinden ve besinlerden geldiğine görülmektedir. Ti, gayrı metallere kıyasla hayli biyolojik olarak entegrasyonlu olduğu düşünülmesine karşın, mahsusen diş implantlarında taraf alan titanyum muhtemelen makul koşullar altında biyolojik likitler ve dokuların içinde bağımsız kalabilir.
Çalışmaların birçoğunda titanyum saf Ti, alaşım yahut Ti oksit üzere nanopartikül biçiminde cilt bariyerine nüfuz etmemektedir. Bununla birlikte, ağız mukozasında Ti penetrasyonunun belirtileri görülmüştür.
Tip IV ölçüsüz hassaslığın saptanması için mevcut Ti preparatları ile yama testinin hali hazırda Ti için zayıftır. Lenfosit uyarımı testleri de dahil olmak üzere kontakt alerjisi tespiti için birkaç diğer metot önerilmiş olmasına karşın, şimdi umum kabul görmemiştir ve Ti alerjisi tanısı öncelikle klinik değerlendirmeye dayanmaktadır.
Ti alerjisi tanısı öncelikle klinik değerlendirmeye dayanmaktadır. Klinik alerji ve advers hadiselerle ilgili raporlar nadiren yayınlanmaktadır. Bunun, nedeni bu metale mümkün reaksiyonların farkında olunmaması nedeniyle olup, saptama usullerinde zorluklar yahut metal aslında nispeten inançlı olduğu düşünülmesinden kaynaklanmaktadır.
Altın, Paladyum ve Alüminyum
Paladyum ve altın çoklukla diş restorasyonlarında ve mücevheratlarında kullanılır. Koroner stent ve romatizmal tedavi için altın da kullanılmaktadır. Mesleksel paladyum maruziyeti elektronik ve kimya sanayisinde meydana gelebilir.
Alüminyum alerjisi, daha çok mesleksel maruz kalma ile bağlantılıdır.
METAL ALERJİSİNİ YOL AÇTIĞI MARAZLAR NELERDİR?
Metal alerjileri alerjenin temas ettiği konumda kontakt dermatit olarak görülebileceği üzere yaygın sistemik alerjik kontakt dermatite olarak da görülebilir. Metal alerjilerinde görülen en değerli sorun ortopedik, diş yahut kalp damar hastalıklarında kullanılan implant ve stenlerin reddine yol açıp implant başarısızlığı yol açmasıdır.
1.Metal alerjisine bağlı alerjik kontak dermatit
Alerjik kontakt dermatitin ortaya çıkması için gereken mekanizma iki farklı fazdan oluşmaktadır. Bir numara faz indüksiyon fazı ve gayri faz ortaya çıkma fazıdır. İndüksiyon evresi ekseriyetle birkaç günden birkaç haftaya kadar gelişir ve metal ile birinci cilt temasını takiben bağışıklık sisteminde ortaya çıkan vakaları içerir. Bu safha, antijen spesifik T hücreleri gelişir ve kişi hassas hale gelir.
Antijen spesifik T hücrelerinin aktivasyonu alerjenin temas ettiği cilt kesiminde dermatit ile sonuçlanır.
Klinik seviyede indüksiyon fazı kontakt hassaslık yahut temas alerjisi olarak isimlendirilirken devamında ki faz ise alerjik kontakt dermatit olarak isimlendirilir. Kontak alerjisi , kronik ve ömür uzunluğu devam eden bir durum olarak kabul edilmektedir.
Alerjik kontakt dermatit tüm vücudun rastgele bir mahallinde ortaya çıkabilir. Nikel ve kobalta bağlı dermatit tipik olarak yüz (kulak kepçeleri), vücut (takı ve piercing bölgelerinde) ve ellerde görülürken, krom dermatiti ellerde ve ayaklarda bulunur. Klinik tablo devamlı temasa bağlı olarak değişir.
Akut dermatit, eritem, ödem, papüller, veziküller ve akıntılı yaralarla karakterize olurken, kronik dermatit pul pul, döküntü ve kuru ve fissürler deride yarıklar ile karakterizedir.
Çalışmalar, krom alerjik hastalarda dermatit prognozunun bilhassa daha az olduğunu göstermiştir meğer, nikel temasının sonlu olduğu yahut engellendiği hastalarda nikel dermatitin prognozu daha uygundur.
2.Metal alerjisine bağlı sistemik alerjik dermatit
Sistemik alerjik dermatit, alerjiye yol açan alerjenlerin sistemik yolla yani ağızdan yahut damar yoluyla maruz kalmanın akabinde oluşan cilt döküntüsü olarak tanımlar.
Sistemik alerjik dermatitin mümkün mekanizmalarına bakıldığında örneğin sistemik nikel alerjisi üzerine yapılan bir araştırmalarda nikelin sindirim sisteminden alınması ile dermatit alevlenmesi arasında bir ilgi olduğu gösterilmiştir. Nikelin ölçüsü ile sistemik alerjik dermatite arasında bir doz ilgisi olduğu gösterilmiştir. Düşük nikel içeren diyetler yahut nikel bağlayan ilaçlar, nikel alerjisi olan hastalarda dermatitin düzelmesine yahut güzelleştirilmesine neden olabilir.
Sistemik olarak krom, kobalt ve altın maruziyeti sistemik alerjik dermatite neden olabilir.
3. Metal alerjisine bağlı İmplantların yol açtığı alerjik dermatit ve illetler
Günümüzde ağır olarak kullanılan metal implantlar ile ilgili olarak hala, metal salınımı, metal alerjisi ve metal cihazlarda oluşan cihaz arızası arasındaki alaka ile ilgili çok az şey biliniyor.
Vücut içinde kullanılan implantlar vücut sıvılarıyla temas ettiklerinde bu metallerin birden fazla paslanır ve ortama salınan metal iyonları vücuttaki proteinlere bağlanabilir ve T hücrelerini aktive edebilir ve bu biçimde bağışıklık sistemi üzerinde geç tip alerjik reaksiyonların ortaya çıkmasına yol açar.
Geç tip oluşan bu alerjik reaksiyonlar bazen kendilerini implantların üstündeki deride alerjik kontak dermatit formunda gösterebilir yahut takılan implantın başarısız olmasına yol açabilir.
Kalp hastalıklarında kullanılan İntrakoroner stentlerin çoğunluğu, nikel, krom ve molibden içeren paslanmaz çelikten yapılır. Birtakım çalışmalarda koroner stent içi restenoz, nikel alerjisi ile bağlantılı olduğunu göstermiştir münhasıran tekrarlayan restenozlarda nikel alerjisin damarda tıkanıklığı yol açan bir faktör olabileceği gösterilmiştir
Altın alerjisi, altın kaplama stentleri olan hastalarda restenoz ile de ilişkilendirilmiştir ve bu nedenle altın tasarrufu büyük nispette terk edilmiştir.
Ortopedinin kullanmış olduğu protezler tipik olarak kobalt-krom-molibden içeren materyaller kullanılarak gerçekleştirilir. Son yıllarda süratle artış gösteren metal alerjisi ile implant başarısızlığı arasında mümkün bir alaka olduğunu gösteren çalışmalar bu hususta tasaların artmasına yol açmaktadır. Kalça artroplastisi hastalarında metal alerjisi üzerine yapılan yayınlarda metal alerjisi prevalansının başarısız yahut beğenilmeyen çalışan implantlar bulunan hastalar arasında % 60 civarında olduğunu göstermektedir.
Alerjik reaksiyonlar esas olarak kobalt, krom, nikel ve molibden karşı olduğu gözlenmiştir. Alerjik reaksiyona bağlı olan implant fonksiyon bozukluğu üzere komplikasyonlar dışında bazen sayısı azda olsa aseptik lenfositik vaskülitik lezyonlarına yahut psödotümörler üzere önemli klinik reaksiyonları yol açtığı gösterilmiştir. Bu üzere durumlarda, implantlar titanyum esaslı endoprotezlerle değiştirilebilir. Bununla birlikte titanyum implantlarının yerleştirilmesinden sonra şiddetli hassaslık reaksiyonları da tanım edilmiştir, lakin titanyum alerjisi son aşama nadir olarak görülmektedir.
Umum olarak, titanyum hususunun alerjik riski öteki metal malzemelerinkinden daha düşüktür. Bununla birlikte, implant öncesi hastalara, metallere karşı şiddetli hassaslık reaksiyonları hikayesi sorulması ve bu reaksiyonları yaşamış hastalara yama testi yapılması önerilmelidir.
METAL ALERJİSİNİN TANISI NASIL YAPILIR ?
Metal hassasiyet karşılıklarını klinik olarak belirlemek mümkün yönetici?
Metal alerjisi için tanısı için kullanılan onaylanmış prosedürler cilt testi (yama testi) ve lenfosit transformasyon testi ( LTT ) içeren vitro kan testlerdir.
Yama test ( patch test ) için kullanılan ticari kitler çeşitli yaygın metaller için var olmakla birlikte ortopedik implantların bağışıklık cevaplarını oluşturmakta meseleleri olduğu için teşhis için deri testi uygulanabilirliği ile ilgili sorular bulunmaktadır.
Metal alerjisi için en değerli testlerden biri kandan bakılan lenfosit transformasyon testidir. Bu testle hastanın hassas olduğu kimyasal unsurlar kandaki bağışıklık sistemi hücreleri ile temas ettikten sonra lenfositlerde ortaya çıkan değişimin ölçülmesine dayanır. Kanda yapılan bu testlerde yama testlerini doğrulamak emelli olarak kullanılabilir.
Kandan uygulan öbür testler lenfosit migration inhibisyon testi ve LTT yeni geliştirilen formu olan lenfosit immunostimulation assay (MELISA®) kullanılabilir tüm bunların dışında flow sitometrik ölçümler kullanılabilir. Ancak tüm bunlara karşın alerjik kontakt dermatitin tanısını koymak için tek bir test yoktur.
Bu testlerin alerji bilirkişileri tarafından yapılması ve gerekirse kuşkulu durumlarda kan testleri ile doğrulanması müsait olur.
METAL ALERJİSİNİN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR. ?
Metal alerjileri birçok farklı klinik ile önümüze çıkabildiği görülmektedir. Bilhassa dermatit şikayetleri olan hastalarda metal alerjisi araştırılması kıymetlidir. Metal alerjileri bilhassa protez ve implantların başarısızlığı yol açabildiği için bu cins süreçlerden evvel şikayetleri olan hastaların tanısın konulması münasebetli olur protez ve implantların alerjik olmayan unsurlardan seçilmesi gereklidir.
Metal Alerjilerine yol açan alerjenler ve reaksiyonlar insandan bireye çok farklı olabileceğinden, metal ölçüsüz hassaslığın tedavisi hastanın temas ettiği alerjenlere nazaran ferdî olarak yapılmalıdır.
Metal alerjilerinde temel tedavi formu cilt şiddetli hassaslığına yol açan unsurun kullanılmamasıyla çözülebilir. Metal alerjisinde oluşan reaksiyonda dermatit ön plandaysa lokal inflamasyonu azaltmak için kortikosteroid kremler ve merhemler de önerebilir. Başkaca alerjik reaksiyonu azaltmak için oral antihistaminikler reçete edebilir.
Metal alerjisinde reaksiyonlar daha fazlaysa Oral kortikosteroidler de kullanılabilir, gelgelelim uzun vade kullanılması yan tesirlere neden olabilirler.
Sistemik reaksiyonların tedavi edilmesi daha çetin olabilir. Zira umumiyetle implantlardan kaynaklanmaktadır. İmplantın çıkarılması, bazen metal olmayan başa bir implant kullanılması gerekebilir. Bununla birlikte, alerjiye suni diz ya da kalçada uygulanan protez neden oluyorsa değiştirme zorluğu var olmasına karşın nadiren metal olmayan bir seçenekle değiştirilir. Bu durumlar için, tedavi ekseriyetle alerjik reaksiyonu azaltmak için topikal ve oral ilaçlar verilebilir. Sistemik şikayetleri olan hastalarda reaksiyonlar durdurulamıyorsa çıkarmak kesin gereklidir.
Nikel bağlı olarak sistemik nikel alerjisi varsa nikel ile duyarsızlaştırma tedavileri yapılmaktadır. Bu tedavi ile başarılı sonuçlar alınmasına karşın tam bir prosedür oluşturulamamıştır.
Sistemik metal alerjilerinin tedavisinin güç olması nedeniyle, hekimler bazen bir implant seçilmeden evvel bir ölçüsüz hassaslık testi yapılmasını önermektedir. Seçilecek implant yahut protezin testler sonrasında kararlaştırılması hasta için son kademe yararlıdır.
SONUÇ OLARAK
Metal alerjisi bağışıklık sisteminin metal üzere kimyasal hususlara vermiş olduğu geç tip alerjik reaksiyondur. 20. yüzyılda, endüstrileşme ve çağdaş ömür, metallere karşı ölçüsüz bir cilt hassasiyetine ve münasebetiyle metal alerjisinde artışa yol açmıştır.
Bugün metal alerjisi denildiğinde en sık önümüze çıkan nikel alerjisi, çoğunlukla nikel içeren tüketici eserlerine maruz kalma ile açıklanmaktadır.
Metal alerjisi umumi popülasyonda yüksek olduğu hatunların % 17’ sinde erkeklerin % 3'ünde nikel alerjisi olduğu kestirim edilmektedir.
Titanyum alerjisi umumide pekiyi bilinmemekle birlikte, tüm hastaların yaklaşık % 4'ünün alerjik olacağını bildirmiştir.
Umum olarak, titanyum unsurunun alerjik riski gayri metal malzemelerinkinden daha düşüktür. Bununla birlikte, implant öncesi hastalara, metallere karşı haddinden fazla hassaslık reaksiyonları hikayesi sorulması ve bu reaksiyonları yaşamış hastalara yama testi yapılması önerilmelidir.
Metal alerjileri alerjenin temas ettiği tarafta kontakt dermatit olarak görülebileceği üzere yaygın sistemik alerjik kontakt dermatite olarak da görülebilir. Metal alerjilerinde görülen en değerli sorun ortopedik, diş yahut kalp damar hastalıklarında kullanılan implant ve stenlerin reddine yol açıp implant başarısızlığı yol açmasıdır.
Metal alerjisi için tanısı için kullanılan onaylanmış teknikler cilt testi (yama testi) ve lenfosit transformasyon testi ( LTT ) içeren vitro kan testlerdir.
Metal alerjilerine yol açan metal saptandıktan sonra hastanın alerjik reaksiyona yol açan metalde uzaklaştırılması gereklidir. Bu yüzden metal alerjisi olan hastalarda protez ve implant öncesinde alerji eksperleri tarafından görülmesi ve testlerinin yapılıp alerjisi saptandıktan sonra en tutarlı protez yahut implantın seçilmesi hasta için yararlı olacaktır.
