Metaverse nedir? Ne için kullanılacak?

Facebook, yıl boyunca Metaverse projesinden bahsedip durdu. Hatta şirket amaçlarını yerine getirmek için yüksek miktarda bir parayı kaybetmeyi göze aldığını bile açıkladı. Bildiğiniz üzere sosyal medya devi, dün bu sözlerinin bir güvencesi olarak kurumsal ismini Meta olarak değiştirdiğini açıkladı.

Yeni kimliği ile Meta, Metaverse için ”Sanal Gerçeklik (VR) ve Artırılmış Gerçeklik (AR) teknolojilerini kullanarak birbirine bağlı sanal deneyimlerin birleşeceği yeni bir evren” olarak tanımlıyor. Birçok şirket çoktan bu konu hakkında konuşmaya ve yorumlamaya başladı. Peki Metaverse tam olarak nedir? Ne amaçla kullanılacak?

Metaverse tam olarak nedir?

Metaverse, sanal dünyanın daha sosyal bir ortam olabilmesi için olanak sunuyor. Gerçek hayatta yapılabilecek tüm eylemlerin sanal alemde de yapılabileceği söyleniyor. On yıl kadar sonra eğer Metaverse gerçekleştirilebilirse, geliştiricilerin şu an düşündüğünden çok daha farklı olacak olması muhtemel.
CEO Mark Zuckerberg yazdığı Founder’s Letter‘da Metaverse‘i, sadece bakmakla kalmayacağınız deneyimleyenebilen bir somutlaşmış internet alemi olarak nitelendiriyor. Sonrasında bunu, işe gitmeden ofiste olabileceğiniz, arkadaşlarınızla planladığınız bir etkinlik ya da ailenizle bulunacağınız bir aile etkinliğine sizi anında ışınlayacak bir hologram olarak örneklendiriyor.

Buna benzer bir teknolojinin konu olduğu birçok film gördük. Terimin ilham kaynağı olan Neal Stephenson‘un Snow Crash, Ernest Cline‘ın Ready Player One ve Wachowskis‘in The Matrix filmleri bu sanal dijital dünyalara örnek gösterilebilir. Ayrıca geniş bir internet tarihi bilgisine sahip olanlar, 18 yıl önce aynı teknolojinin sözünü veren Second Life‘ı da hatırlayacaktır.

Metaverse bize neler sunacak?

Oculus‘u da satın alarak Meta, bu adımla sanal alandaki çalışmalarını ilerletmenin yolunu açtı. Metaverse‘in Zoom‘dan bir tık fazlası olduğunu ancak kullanımı için bazı pahalı VR ekipmanlarına sahip olunması gerektirdiğini söyleyebiliriz.
Meta‘nın Avrupa‘daki Teknoloji İletişim Müdürü Alexandru Voica, şu anki görüntülü aramayı Metaverse‘in geliştirebileceği umulan bir versiyonuna örnek olarak kullandı. Bu 2 boyutlu görüşmenin telefonda konuşmaktan daha iyi olduğunu fakat yan yana olmakla kıyaslanamayacağını söyledi. Metaverse‘in gerçek dünya bağlantılarını desteklemek olmadığını, ancak sanal deneyimleri daha gerçekçi hale getireceğini de ekledi.

Pandemi döneminin etkisiyle milyonlarca insan uzaktan çalışmayı bir gereklilik haline getirdi. Mark Zuckerberg, 2020 başlarından itibaren ”Gelecek On Yıl” projesinde amaçladığı VR ve AR teknolojilerinin gelişmeleriyle uzaktan çalışmayı kolaylaştırdı. Bu çalışmalar pandeminin etkilerinden önce başlamıştı.

İş insanlarının konu hakkındaki düşünceleri

Epyllion Co firmasının CEO‘su Matthew Ball, 2020‘den itibaren Metaverse‘in ne olduğu hakkında makale yazıyor. Başlarda Ball, Metaverse‘in potansiyel emekçilerin, sanal dünyadan para kazanan kişilerin ekonomiye katılmaları yönünde önlerini açacağını belirtti. Özellikle MMO oyunlarındaki gelişmiş hesapların gerçek dünya parası ile satılmasını örnek olarak gösterdi.
Şimdiki gelişmelerle birlikte Ball, Meteverse‘in benzersiz bir veri birlikteliği sunacağını söylüyor. Mesela Counter Strike‘ta elde edilen bir silahın Fortnite‘ta bir kostüme dönüştürmek gibi serbest bir veri transferi imkanı sunacağını iddia ediyor. Fakat bu, taraf oyun firmalarının elde edeceği zararları göz önünde bulundurunca pek de mümkün gözükmüyor.

Epic Games‘in CEO‘su Tim Sweeney ise bir şekilde yapılacak bu çapraz veri transferi fikrine olumlu bakıyor. Sweeney, bu Temmuz ayında New York Times‘a verdiği bir söyleşide, Roblox ve Fortnite arasında bir veri tüneli oluşturulabileceğini örnek gösterdi. Voica, bu çapraz veri paylaşımı sırasında IP adreslerinin Metaverse‘in başarısı konusunda çok büyük önem taşıdığını belirtti.

Geçtiğimiz Eylül ayında Washington Post, Houseparty‘nin kurucu ortağı olup şu anda Epic Games için çalışan Sima Sistani ile röportaj yaptı. Metaverse‘in, boş zamanlarımızı tamamıyla kaplayan sosyal medyanın yerini alacağını söyledi. Sistani, insanların fotoğraf ve gönderi paylaşıp durum güncellemeleri yaptığı şimdinin aksine, gelecek neslin sanal ortamda birbirleriyle tamamen işbirliği halinde olabileceğine inanıyor.

Metaverse kime ait olacak?

Metaverse üzerinde çalışan geliştiricilerin açıkça belirttiği üzere, bu platform yalnızca bir kişiye ya da şirkete ait olmayacak. Bunun yerine, herkesin kullanabileceği bir sanal ağ altyapı bütünü oluşturarak, şu anda internetin sağladığı görevi üstleneceğini umuyoruz.
Kendi sanal ortamı olan Decentraland gibi projeler, ekonomisi zaten Ethereum‘un blok zincirinde çalıştığından bu prensip üzerinde çalışıyor. The New York Times‘ın bu yılın başlarında açıkladığı üzere, Decentraland pazarı, şimdiden gerçek dünya komisyoncularının sanal gayrimenkul paketleri satın aldığını duyurdu.

Decentraland‘in şimdi bile faaliyet gösterdiği sanat gösterileri ve kumarhaneleri bulunuyor. Bunların hepsi dijital bir ticarete bağlanabilme potansiyeline sahip. Bu da Metaverse‘in destekleyebileceği dijital dünya potansiyeli ile çelişen bir durum. Metaverse‘in popüler kültür tanımları sosyallik açısından pek de olumlu nitelendirilemez. Daha çok yaklaşmakta olan bir çöküntünün belirtisi olarak gözüküyor.

Şimdi Meta, Meteverse için önümüzdeki birkaç yıl boyunca servetini harcayacağından çok emin. Decentraland gibi projeler de, sanal bir ekonominin nasıl işleyeceğine dair bir ipucu sunuyor. Ancak bunların hiçbiri, Meteverse‘in bize sunacağı imkanlar hakkında elle tutulur kesin sonuçlar vermiyor. Meta gibi diğer şirketler de, sonucun ne olduğunu henüz bilmeden bu konuda katkı sağlamaya çalışıyorlar.