Mevsimler ve metabolizma

Hayatımızı sağlıklı bir halde sürdürmek için gerekli koşulların başında, yerinde ve istikrarlı beslenme gelir. Kolay tarifi ile ehliyetli ve istikrarlı beslenme, vücudun gereksinimi kadar güç ve besin öğesi almak demektir. Bu gereksinimler, yaşa, cinse, vücudun yağsız doku kitlesi nispetine bağlı olarak değiştiği üzere, havanın sıcak ya da soğuk oluşuna nazaran de değişir. Zira mevsimler ve hava koşulları metabolizmamızı tesirler.

Hareket dışında, metabolik hadiseler ve organların çalışması için gerekli olan bazal kuvvet harcaması (BMR - Basal Metabolic Rate) soğuk havalarda daha yüksek, sıcak havalarda daha düşüktür. Sıcak havalarda vücut daha çok likit kaybeder. Bu nedenle sıcak havalarda az güç alınmalı lakin ziyade likit tüketilmelidir. Güç gereksinimi her yaş ve durumda değişir. Bayanlarda güç gereksinimi erkeklere nazaran daha düşüktür. Zira bayanlarda erkeklere nazaran yağsız doku kitlesi az, yağ dokusu daha ziyadedir.

Tıpkı yaş ve uzunluktaki bayan ve erkek vücudu kıyaslandığında bayanda daha az yağsız vücut kitlesi (LBM - Lean Body Mass) daha çok yağ olduğu görülür. Yağsız vücut kütlesi düşük olan vücut yağsız vücut kütlesi yüksek olan vücuda nazaran daha az güç harcar. Ama egzersiz ile yağsız vücut kütlesi arttırılıp yağ dokusu azaltılabilir. Bu durumda tıpkı yaş ve uzunlukta olduğu halde egzersiz ile LBM si arttırılmış olan bayanın erkeğe nazaran daha çok kuvvete muhtaçlığı vardır.

Hatunlarda metabolizma suratı, mensturasyon öncesi bir hafta kadar düşük seyreder. Bu periyotta tüketilen kuvvet ölçüsü daha da azaltılmalıdır. Ama, diyetin, kalsiyum, demir, çinko, magnezyum üzere mineraller ve bilhassa B6 vitamini açısından yüksek tutulması gerekir. Böylelikle vücut mensturasyon düşüncesini daha az yaşar.

Sıcak havalarda değerli olan düşük güç yanında, yerinde ölçüde likit alımıdır. Vücudun %50'den ziyadesi sudur. Vücut sıcakta terleyerek, vücuttan su atıp serinlemeye çalışır. Bu suyun konumuna konulması vücut sıhhati açısından büyük ehemmiyet taşır. Bu nedenle çok sıcak havalarda ve günün sıcak saatlerinde evlatların ve yaşlıların sokağa çıkması sahih değildir. Vücudun kaybettiği likit en âlâ formda su ile karşılanır. Ehliyetli orantıda su içilmezse kabızlık, kuru ve döküntülü deri, tekrarlayan idrar yolları iltihabı, kuru öksürük ve ödem olabilir.

Su, hücrelerin en değerli kaynağıdır. Bir yandan hücrenin gereksinimlerini karşılarken bir yandan da metabolik atıkların vücuttan atılmasını sağlar. İçilen su ehliyetli olmadığında vücut harcadığı sıvılardan tasarrufa masraf. İçilen suyun değerli bir kısmı, soluma, idrar yapma, terleme, sindirim kanalı ile kaybedilir. Sıcak havalarda ve havanın kuru olduğu mahallerde soluma yolu ile oluşan kayıp daha ziyadedir. Çalışmalar bu ölçünün günde 2-3 bardak kadar suya eşit olduğunu göstermektedir.

Gebe bayanlar günlük likit alımlarını gebe olmadıkları periyoda orantıyla en az %50 orantısında arttırmalıdırlar. Kimi insanlar zayıflama diyeti uygularken az yemek çok su içmek üzere bir formül izlemektedirler. Gerekenden ziyade su tüketmek de diüretik tesir gösterir ve vücut su muhtaçlığını karşılamadığı üzere elektrolik dengesizlik de baş gösterebilir. Sıcak havalarda bol likit yanında düşük güçlü besinler tüketmek çok değerlidir. Bu besinler daha çok zerzevat ve meyvelerdir. Sağlıklı beslenmek için günde en az 400 gram zerzevat ya da meyve tüketmek gerekir. Sıcak havalarda bu ölçü daha da arttırılabilir.

Bilindiği üzere vücudun nizamlı çalışması için besinlerin kısa aralıklarla tüketilmesi gerekmektedir, sıcak havalarda günde en az dört öğün beslenmek ve öğünlerde az kalorili besin tüketmek kalbe yükü azaltmak açısından büyük kıymet taşır.