Mezopotamya Uygarlıkları, Mezopotamya Medeniyetleri

Mezopotamya Uygarlıkları

SÜMERLER

' MÖ 4000 yıllarında doğudan (Ön Asya'dan) Aşağıda Mezopotamya'ya gelerek yerleşmişlerdir
Sümer (Sinear), Kengi gibi adlarla anılan bu topraklara yerleşen Sümerler şehir halkı devletleri kurmuşlardır
En kayda değer şehir halkı devletleri: Ur,Uruk, Lagaş, Eridu, Kiş, Nippur gibi ikâmetgâh merkezleridir
Bataklıklar kurutularak oluşturulan şehirler, şehir ilahı namına yapılan tapınakların (ziggurat) etrafında evlerin kümelenmesiyle oluşurdu
Şehirlerin başında Ensi veya Patesi adı verilen rahipkrallar bulunurdu
Sümer kralları sonradan Lugal unvanını kullandılar (Ensi unvanını ise Lugal'a yan ufak krallar taşımaya başladı)
Bu kent site devletleri sürekli birbirleriyle savaş halindedir
Sümer ülkesine tek başına baskın olan krala ise Lugal Kalama denirdi
ORDU:

Eli silah tutan her erkek askerdi ve savaşlara yeralma zorundaydı
Ordu ve arabalılardan oluşurdu
Erlereà Erin, komutanlaraà Ukus denirdi
Mezopotamya'da Babillere değin ahenkli orduya rastlanmaz
DİL

Bilinen birincil yazıyı Sümerler kullanmışlardır
Sümerlerin dili Asya kökenlidir ve Türkçe'ye benzer
Sümerler tırnak yazısını buluş ederek kullanmışlardır
Sümerlerde tapınaklar birer okuldu ve rahipler öğrencilere ders verirdi
Gılgamış, Tufan ve Yaradılış destanı Sümerler edebiyatının en hoş örnekleridir
HUKUK

Dünyanın ilk yazılı kanunu MÖ 2375 yılında başa geçen Sümer Lağaş Kralı Urukagina tarafından yapılmıştır Bu kanunlar ile özel sahiplik ve aile hukuku düzenlenmiş, kimsesizler ve güçsüzler korunmuştur
Lagaş Kralı Urukagina, rahiplerin artan baskısını canını yakmak, ticaret,evlenme ,boşanma ve miras ile özel sahiplik gibi konularda adaleti sağlamaya yönelik kanunlar yapmıştır
Sümer kanunlarında para cezası ağırlıktadır Vefat cezaları azdır(kanunları) yapan öteki krallar Gudean,Urnamu Şulgel,Nema cezaları azdır
Sümerlerin bu kanunları Önasya ve Yunanistan'ı etkilemiş ve hukuk devletinin kurulmasına öncülük etmiştir
DİN

Sümerlerde dini inanış fazla tanrılı bir inanıştır Her de ayrıca kendine ait bir ilahı vardır Ülke genelindeki en büyük ilah ise gök ilahı Anu yer ilahı Enlil ve su ilahı Enki'dir
Sümerler Öbür Dünya hayatına inanmazlardı
Tapınaklarına Ziggurat denirdi Bununla Beraber okul ve gözlem evi olarak kullanılırdı (Soğuk hava deposu)
SOSYAL YAŞAM

Sosyal yaşam baba hakimiyetine dayanırdı Erkek birden artı kadınla evlenebilirdi
Ahali hürler, benzeri hürler (korunanlar), ve köleler olmak üzere üç sınıfa ayrılıyordu
Hürler tüm haklara sahip kimselerden oluşuyordu (rahipler,soylular, memurlar, askerler ve tüccarlar)
Mezopotamya'da, Anadolu'dakinin tersine kölelerin hiçbir hakkı yoktu Köle gibi alınıp satılırlardı
EKONOMİ

Ekonominin temeli tarım, hayvancılık ve ticarete dayanıyordu
Toprak, tanrıların malı sayılıyor ve rahiplerin gözetiminde işletiliyordu (Urukagina reformuyla özel mülkiyet başlamıştır)
Mezopotamya'da dokumacılık ileriydi, yün ve keten dokumacılığı renkli olarak dokunur ve ihraç edilirdi
Tekerleği icad eden Sümerler bunu ticarette ve savaşlarda kullanmışlardır
Birincil kez borç senetlerini de Sümerler kullanmışlardır(ticarette)
Ticarette değiş tokuş ve para birimi olarak da gümüş külçelerini kullanmışlardır
BİLİM

Burçları bulmuşlardır Yılı 30 günlük 12 aya bölmüşlerdir (gecegündüzü 12'şer saat hesaplamışlardır)
Ay ve güneş tutulmalarını hesaplamış, ay yılına kadar takvimi kullanmışlardır
Çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamışlardır
Yüzey ve hacim ölçülerini, daireyi 360 dereceye bölmesini biliyorlardı
Sümerler sayıları 2 ve 3 Dereceden denklemleri biliyorlardı
MİMARİ

Sütün, kubbe ve kemer usulünü Sümerler bulmuşlardır
Sümerler süs eşyaları,kabartmalar,hayvan ve bitki resimleri yapmışlardır
Uruk şehrinde yer alan tapınak en ünlü mimari eserlerdir
Galibiyet Anıtı Akbabalar Sütunu''(Lağaş sitesinin başarısı)

NOT: Ayrıca bu özelliğinden keza de sıkça istilalara uğradığından bu yapılar günümüze dek ulaşmamıştır
* Günümüz Uygarlığının temeli olan yazıyı (ÇIVI YAZISI) ilk olarak Sümerler bulmuştur(MÖ 3500)
* Tarihte Ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur Bu özellikleri ile Sümerlere dünyadaki birincil Hukuk devleti diyebiliriz

NOT: Lagaş Kralı URUKAGİNE göre oluşturulan ilk yazılı kanunlar ''fidye ve bedel'' sistemine dayanıyordu
* Sümerlerin en manâlı edebiyat eserleri, Gılgamış Destanı, Oluşum Destanı ve Tufan Hikayesi'dir
* Sümerler Matematik ve Geometrinin temellerini atnışlardır (Dört işlemi bulmuşlar, dairenin alanını hesaplamışlar, çarpma ve bölme cetvelleri hazırlamışlardır)
* Sümerler astronomide de gelişmişlerdir (Burçları bulmuşlar, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır

ANEKDOT: Dünyada öncelikle AY YILI hesabına dayanan takvimi Sümerler bulmuşlardır
* Son araştırmalara tarafından örf, adet,geleneklerine ve dil yapılarına, kullandıkları aletlere bakılarak Sümerlerin Mezopotamya'ya Orta Asya'dan geldikleri Türk olabilecekleri varsayım edilmektedir
* Akkadlar kadar yıkılmışlardır *