Milli Mücadele Dönemi Türk Edebiyatı

Milli Çaba Dönemi Türk Edebiyatının özellikleri
Milli Çaba Dönemi Türk Edebiyatının şairleri
Milli Uğraş Dönemi Türk Edebiyatı yazarları
Ulusal Mücadele Dönemi Türk Edebiyatı hakkında bilgi


Milli Uğraş Dönemi Türk Edebiyatı 19191923 yılları arasındaki dönemdir

Dönemin kayda değer şairleri: Faruk Nafiz, Halide Nusret, Mehmet Belli, Kemalettin Kamu

Dönemin manâlı romancıları: Halide Edip, Yakup Kadri, Reşat Nuri, Refik Halit

Dönemin önemli hikâyecileri: Halide Edip, Yakup Kadri

Dönemin önemli makale, fıkra ve test yazarları, söylevcileri: Yakup Kadri Ruşen Eşref, Yahya Kemal, Falih Rıfkı, Halide Edip, Hamdullah Suphi, Mehmet Akif



15 Mayıs 1919'da Yunanlıların İzmir'i işgaliyle başlayan ve sürekli üç sene süren Millî Uğraş'yi tüm boyutlarıyla ele alır Trablusgarb'da, Balkanlar'da, Birinci Dünya Savaşı'nda art arda gelen yenilgiler Koca Osmanlı imparatorluğu'nu Anadolu'ya sıkıştırmıştı Çok geçmeden Mütareke dönemi başlayacak, Sevr antlaşmasıyla Anadolu, Yunanlıların ve müttefiklerin işgaline uğrayacaktır Anadolu insanı top yekûn bir savaşa girişir ve düşmanları topraklarından atar Bu tanrısal bir mücadeledir; şair ve yazarlar kalemleriyle bu mücadeleye katılırlar Askeri yüreklendiren, toplumu heyecanlandıran, geçmişi yargılayan ve nurlu ufuklarçizen yüzlerce, binlerce şiir, hikâye, makale, test, roman yazarlar Ama roman diğer dallar değin bereketli değildir; Halide Edib'in Ateşlen Gömlek'i istiklal Savaşı'nı işleyen tek romandır Savaşı konu alan romanlar daha sonra yazılmıştır
Millî Mücadele Dönemi Edebiyatı bir var olma mücadelesinin edebiyatıdır Onun için yaşanılan olayların birer yansıması gibidir Halkın duygularına hitap edilerek millî coşku uyandırılmak istenmiştir
Millî Mücadele döneminde eser verenler, çokluk Servetifünun, Fecriati topluluklarında, Millî Edebiyat akımında yer almış şair ve yazarlardır Belirlenmiş başlılarını şöyle sıralayabiliriz: Mehmed Belirlenmiş (Yurdakul), Süleyman Nazif, Mehmed Akif, Yahya Kemal (Beyatlı), Ziya Gökalp, Midhat Cemal (Kuntay), Halide Edib (Adıvar), Yakub Kadri (Karaosmanoğlu), Hamdullah Subhi (Tanrıöver), Samih Rıfat, Müftüoğlu Ahmed Hikmet, Ali Ekrem (Bolayır), Celal Sahir (Erozan), İzzet Ulvi, Enis Behiç (Koryürek), Celal Nuri (İleri), Ahmed Ağaoğlu, Ruşen Eşref (Ünaydın), Halid Fahri (Ozansoy), Yusuf Ziya (Ortaç), Falih Rıfkı (Atay), Faruk Nafiz (Çamlıbel), ibrahim Alâeddin (Gövsa), Halil Nihad (Boztepe), Orhan Seyfi (Orhon), İsmail Sevük), Müfide Ferid (Tek), Şukufe Nihal (Başar), Halide Nusret (Zorlutuna)

Millî Uğraş devrini işleyen sanatkârlar şu dergi ve gazetelerde yazdılar:

İleri, Tanımlamai Efkâr, Tevhidi Efkâr, Hâkimiyeti Milliye, Vakit, Akşam, Tanin, Renin, Hâdisât, Açık Söz, Yeni Gün, İzmir'e Doğru, Yeni Adana, Babalık, İstikbal, Ağlayan, Büyük Mecmua, Genç Yolcular, Sebilürreşd, Servetifünun, Dergah, Sehâ, Yarın, Ayine, Millî Mecmua, Yeni Mecmua, Küçük Mecmua

Millî Çaba Dönemi Edebiyatı'nı şiir, deneme, hikâye ve roman elde etmek üzere dört dala ayırabiliriz:


Şiir: Bu dönemin şiirlerinde tarih şuuruna fazla siklet verilmiştir Felaket günlerinde tarihimizin şanlı sayfalan açılarak millete o günlerin özlemi çektirilir Şiirlerin temi geçmişteki cömertlik, şöhret, fetihler, kurtarıcılardır Bunların yanına milletin içine düştüğü hüzün de dile getirilir Süleyman Nazif'in Nerede Osmanlılar?ve Son Nefesimle Hasbihalşiirleri bu duygularla yazılmıştır

İzmirin İşgali bütün yurtta infial uyandırır; şairlerimiz duyulan öfkeyle karışık ıstırabı şiirlerinde dile getirirler Faruk Nafiz Ah İzmir!, Bu gün, Avni Şadi Ey Sevgiliye, Hüseyin Suad vermeyiz İzmiri, Yusuf Ziya Eğil Dağlar, İzmir'in işgalinin gerisinde yazılmışlardır

Devletin çöküşü milletin yok olacağı anlamına gelmez Şanlı tarihimiz dirilişin, mücadelelerin, zaferlerinşanlı sayfalarıyla doludur Özellikle Osmanlıların şanlı günleri birer ilham kaynağıdır Yahya Kemal'in 1919'da yayınladığı Akıncıları, Abdülhalim Hadi'nin Tunası, Kemaleddin Turgut'un Zafer Günleri, Muhakkak Receb'in Meriçi, Necmeddin Halil'in 'Ninemin Hatıralarından ı ve Dedemin Hatıralarından! Balkan fütuhatını hasretle dile getirir
Fütuhatı gerçekleştiren padişahlar ve devirleri de şiire konu olmuştur Midhat Cemal Selimi Ziyaret'! yazar Ali Muhakkak Yavuz Selim'in şiirlerini tesdis ve tahmis ederek, bu hakanı yeni mücadelenin liderlerine örnek gösterir Faik Ali, Vedat Örfi gibi daha çoğu şair Yavuz üstüne şiirler kaleme alırlar

Fatih Sultan Mehmed İstanbul'la birlikte şiirlerin konusudur Bilhassa İstanbulun işgali şairlerimizi eski günlere götürmüştür O günlerin hasretiyle yanıp tutuşurlar Ali Ekrem, Yusuf Ziya, Halid Fahri, Akil Koyuncu, Arif Dündar fetihli, Fatih'li, İstanbullu şiirler yazar şairlerden bir kaçıdır

Türk milletinin başına çöken yıkım Osmanlı Devleti'nin kuruluşunu akla getiriyor: Ne idik, ne olduk? Osman Gazi ve Bursa bu tayin şiirinin motifleridir Halid Fahri Bursa'da Akşamı, Mehmed Akif Bülbülü yazarlar Yine Akif in yazdığı istiklâl Marşı, Ahali Meclisi'nde, 12 Mart 1921'de Millî Marşımız olarak kabul edilir
Mücadelenin lideri Mustafa Kemal için de çok şiirler kaleme alınmıştır Millî Mücadele ile ilgili şiirler sadece döneminde yazılmamıştır Savaştan daha sonra da mücadelenin heyecanını yansıtan şiirlerin yazıldığını görüyoruz
Millî Uğraş ile ilgili şiirler yalnızca döneminde yazılmamıştır Savaştan daha sonra da mücadelenin heyecanını yansıtan şiirlerin yazıldığını görüyoruz

Deneme: Denemeler ferdi duyguları işleyen yazılar olmakla beraber, Millî Uğraş'de milletin iki taraflı duygularını dile getirmiştir Bu nesil yazılarda savaşın bütün safhalarını adım adım takip, ederiz: Bekleyiş endişe, ümitsizlik ümit başarı Denemeler olayları yaşayanların kalemlerinden çıktığı için bir vesika niteliğindedirler
Yahya Kemal mücadelenin fikri zeminini hazırlayan bir yazardır İşgal altındaki İstanbulda Kuvayı Milliye ruhunu ayakta tutmaya çalışır Tarihi değerlendirmeleriyle yapılması gerekenlerin işaretlerini verir
Ruşen Eşref, I9l8'de Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakatyazısıyla Millî Mücadele'nin liderini birincil kez kamuoyuna duyurmuştu Millî Mücadele başlarında, onu Türk halkına yeniden Ruşen Eşref tanıtır Yazar Sivas Kongresi esnasında Anadolu'dadır; Mustafa Kemal'i, arkadaşlarını, Anadolu'yu, sosyal ve kültürel yapıyı, savaşların millet üstünde yaptığı tahribatı anlatır Yazar İstanbulu da ele alarak işgal altındaki şehrin geçmişten süzülüp gelen güzelliklerini işler ve bu güzellikte eserler meydana getiren bir milletin yok olamayacağını vurgular Ruşen Eşref, az daha bir şehit monografisi yazmıştır

Sultanahmet Mitingi'nin hatibesi Halide Edib, Millî Çaba'yi cepheden yazan Kastamonu'da meydana çıkan Açık Laf gazetesinde İsmail Habib Millî Uğraş'nin gerekliliğini ve kutsiyetini halka benimsetmek için çırpınır Hamdullah Suphi'nin, Mustafa Necati'nin ve daha nicelerinin yazıları Millî Mücadele'de kıvılcımlar yakmıştır

Hikâye: Bu sahada aklımıza hemen Halide Edib ve Yakup Kadri gelir Halide Edib kanlı mücadelenin canlı şahididir; olayları bana kalırsa yerinde görmüş ve o ruh durumu içinde yazmıştır Dağa Meydana Çıkan Kurt, Efenin Hikâyesi, Üzeyr'in Karısı, Kırmızı Tepecik, Dua Tepe, Seyit Onbaşı bu dönemin ürünleridir
Yakup Kadri hikâyelerini daha çok tenkit edici bir gözle yazmıştır Anadolu insanının var oluş mücadelesinde sosyal hayattan kesitler verir
Bu dönemde hikâye yazanlar aralarında izzet Ulvi'nin, Müfide Ferid'in, Akıllı Alyanak'ın, Aka Gühdüz'ün, Mehmed Sıtkı'nın, Enver Behnan'ın adlarını da sayabiliriz

Roman: Millî Mücadele dönemi içinde tek bir roman yazılmıştır: Halide Edib'in Zorlu Sınama! Millî Mücadele'yi işleyen romanların sonradan yazıldığını görüyoruz Çaba'yle ilgili yazılı romanlar:
1922: Ateşten Gömlek (Halide Edip Adıvar); Iddiaya Göre Kızlar (Peyami Safa)*