Mini Beyinler, Kendi Kendine Göz Yapısı Oluşturmayı Başardı

Alman bilim insanları, laboratuvarda kök hücrelerden yetiştirdikleri küçük beyinlerde, bugüne kadar bilim topluluğunun hiç görmediği yeni bir gelişmeye tanıklık etti. Petri ismi verilen özel bir bakteri üreme tabağında yetişen bu küçük beyinler, kendi kendilerine ilkel göz yapıları geliştirmeyi başardı.

Tarihte birinci kez beyin dokusuna sinyaller gönderebilen küçük beyinler, bilim insanlarının yapmış olduğu açıklamaya nazaran ilerleyen vakitlerde göz hastalıklarının, gözlerin gelişim ve farklılık süreçlerinin daha düzgün anlaşılıp tahlil edilmesine imkan sağlayacak.

Küçük beyinler, lens ve kornea dokusu içeren hudut ağlarına sahip


Beyin organoidleri ismi verilen bu küçük beyinler, bilim insanları tarafından uzun müddettir ilaç yansımaları ve hücre gelişimini gözlemleme üzere birçok farklı çalışma için laboratuvar ortamında yetiştirilen bir doku. Görünüşleri her ne kadar bir insan beynini anımsatsa da beyin organoidleri, gerçek bir beyin olmaktan son derece uzaktır. Bunlar, yetişkin insanlardan toplanan ve kök hücrelere uygulanan bilakis mühendislik sayesinde birçok farklı doku tipine dönüşme potansiyeline sahip 3 boyutlu dokulardır.

İnsan beyni üzere niyet, his ve şuur üzere hiçbir özelliği taşımayan, yalnızca beyin dokusu kabarcıklarını taklit edebilen bu orgaonidler, Düsseldorf Üniversite Hastanesi'nde vazifeli bilim insanları tarafından bu sefer göz gelişimini gözlemlemek üzere yetiştirildi. Bilim insanları daha evvel de beyin organoidleri üzerinde birçok çalışma gerçekleştirmişti,

Lakin tarihte birinci kere bir beyin organoidi, ilkel derecede de olsa kendi kendine göz yapıları geliştirmeyi başardı:


Bilim insanları, göz gelişimini gözlemek ismine küçük beyinlerin oluşmasında iki farklı hücre kullandı. Bu hücrelerden biri, embriyo gelişimi sırasında tüm göz küresini oluşturmaya yardımcı olan bir kök hücreden oluşuyordu. Dikkatli bir formda yetiştirilen beyin organoidleri, tıpkı insan gelişiminde de olduğu üzere 30 gün üzere kısa bir mühlet içerisinde optik küre oluşturmaya başladı ve bu yapılar, 50. günün sonunda açık açık görülebiliyordu. Organoidlerin oluşturduğu bu optik küre, ışığa reaksiyon verebilen ve hatta lens ve kornea dokusunu içeren hudut ağlarından oluşuyordu.

Bilim dünyasında bu türlü bir şeyin birinci kez gerçekleştiğini belirten bilim insanları, Cell Stem Cell isimli bilim mecmuasında yayınlanan makaleleri hakkında şu kelamları lisana getirdi; "Göz gelişimi karmaşık bir süreçtir ve bunun anlaşılması, erken retina hastalıklarında moleküler temelin anlaşılmasına müsaade verebilir. Bu yüzden, uygun göz oluşumu için gerekli olan, gözün primordiumu olarak isimlendirdiğimiz optik vezikülleri incelemek çok değerlidir."

Araştırmanın başındaki isimlerden hudut bilimci Jay Gopalakrishnan'ın açıklamarında ise şu tabirler yer aldı; "Çalışmamız, beyin organoidlerinin ışığa hassas ve bedende bulunanlara emsal hücre tiplerini barındıran ilkel duyusal yapılar üretme konusundaki harika yeteneğini gösteriyor. Bu organoidler, embriyo gelişimi sırasında beyin-göz etkileşimlerini incelemeye, konjenital retina bozukluklarını modellemeye ve şahsileştirilmiş ilaç testi ve transplantasyon tedavileri için hastaya özel retina hücre tipleri oluşturmaya yardımcı olabilir."