Minyatür nasıl yapılır

minyatürün yapılışı,
minyatür nasıl çizilir,
minyatürün yapılış yöntemleri




İslam dünyasında resim sanatının temsilcisi olagelen minyatür, süsleyiciliği yanına kaslı bir anlatım gücüne ve kendisine has estetik bir yapıya sahip olarak, asırlar boyu değişik ve çok dağıtılmış üsluplar altında defalarca gelişimini sürdürmüştür Başlıca bir kitap resimleme sanatı olarak kabul edilerek, metni açıklayıcı ve destekleyici olarak yapılmaktadır

Minyatürün en büyük özelliği konuyu bütün olarak göstermesidir Bu fotoğraf tekniğinin tek boyutlu olması, yapılan eserlerde genellikle derinlik kavramının bulunmaması, minyatür sanatının estetik yapısına uygun olmasındandır Minyatür sanatındaki düzenlemelerde kullanılan bakış açısı, yığın ve cephe noktalarının bütün orta kısmına rastlar Bunun gereği olarak da bütün figürler birbirlerini hepsi ile kapatmayacak bir şekilde yerleştirilir Uzaklık görünümü ne boylar, ne de renk ve gölgelerle belirtilir Fakat insan figürlerinde zirve oranları bazen kişinin önemine kadar artar ya da eksilir Yapılan eserlerde mesafe farkı gözetmeksizin bütün detaylar en ince ayrıntısına dek işlenir

Rengin çoğu kez bir soyutlama arabulucu olarak, gerçeğe yan olmaksızın kullanıldığı görülmektedir Minyatürlerde, atların mavi veya pembeye, dağların, tepelerin sarı, eflatun, mercan gibi doğa üstü renklerle bezendiği böylece çok eser vardır Doğa düzenlemelerinde, tepeler birbirleri ardındaki çıkar ve genel olarak farklı paftalar halinde, farklı renklerde boyanır

Osmanlı minyatürlerinde ufuk hattının da oldukça yüksek olarak tutulduğu gözlenmektedir Ilk bakışta resmin konusundan da evvel canlı ve sıcak renklerin çarpıcı hakimiyeti dikkati çeker Çoğunlukla mimarî unsurların yer aldığı düzenlemelerde, benzer çerçeve içinde üç ya da dört bambaşka yönden bakılarak çizilmiş örneklere de oldukça sık rastlanmaktadır

Minyatürde, doğa düzenlemelerinde genel olarak iki öbür amaç vardır Birincisi topografik tarzda, aslına olduğunca uygun şekilde yapılanlardır Burada esas unsurlar yani ağaç, bitki, çay ya da tepelerin tüm detayları ön plana çıkar ve epeyce gerçeği yansıtır Diğeri ise kompozisyona asistan bir öğe olarak yapılır Örneğin hükümdar ve çevresindekileri gösteren bir merasim sahnesinde doğa ikinci planda olduğu için burada bir iki ağaç veya bitkinin kullanılması ile yetinilmiştir Zira konunun ana unsuru hükümdar ve onun yanına olan şahısların giyim ve kuşamları olduğu kadar, sahnenin içeriğidir Kompozisyonda vurgulanacak olan belli başlı nokta bir olayın anlatımıdır böylece doğa ikinci planda
kalır

16 yüzyıl nakkaşı Matrakçı Nasuh ’ta ilk kez olarak görünüm resminin başka bir konunun yardımcısı olarak kullanılmadığını görürüz Doğa ön plandadır ve minyatürün belli başlı konusudur Şehirlerin ve doğanın en çarpıcı yanları büyük bir gözlemcilikle belirtilmiştir Renkler tasvir ettiği görüntü ile büyük bir ahenk sağlar Çoğu Osmanlı minyatürlerinde, zemin renklerinin öbür tonlarda kullanıldığını görürüz Bunlar doğadan epeyce uzakta olarak pembe, mavi, eflatun ve altın kullanılarak yapılmıştır

Türk minyatür sanatında gözlem ön plandadır Fantezi ve soyutlamanın büyük bir ahenk içinde kullanıldığı dikkati çeker Usta genelde doğayı tıpkı resmetmekten kaçınmış, bu nedenle de Türk İslam minyatürleri kendine özgü bir üsluba sahip olmuştur

Her ne dek renkler doğanın özgün renk dengesine ahenk sağlayacak bir tarzda kullanılsa da, sanatçının engin hayal gücüne paralel bir açıklama getirilmiştir Örneğin belirli formlar içinde çizilmiş olan ağaçların zemin nakışları geometrik bir düzende olabilmektedir

Doğada kullanılan bitkiler, konturlu olduğu kadar kontursuz olarak da yapılmış, vurgulama, renklerin tonu ya da boyanın kıvamı ile gösterilmiştir Bilhassa ağaçlarda ilk kez zemin renginin atıldığını, daha sonra degrade, tarama veya noktalama ile koyudan açığa gidecek tarzda tonlanmasının yapıldığını görmekteyiz Oysa bu daha alçak yapı işleminden sonra üst detaylar işlenmektedir

İç ve dış mekanların bir arada gösterildiği çizimler, günümüzde yapılan mimarî kesitlerin yöntem ve kaidelerine oldukça uygun bir benzerlik taşımaktadır Türk minyatürlerinde, çoğunlukla hayal ürünü şekil ve manzaralar yoktur Bu ince sanatımızın en büyük özelliklerinden biri de sayfa kenarlarında, İran minyatürlerinde olduğu gibi, ağır bir tezhibe yer verilmemesidir Türk sanatkârı gerektiğinde minyatürün açık havada kalan sayfa boşluklarına yalnızca halkâri denilen sade ve zarif bir dekor tarzını uygulamakla yetinmiştir Bunun yanına varak altın ile yapılan zerefşan tekniğinin de oldukça sık kullanıldığı görülür

Çoğunlukla tarihî, edebî ve ilmî konuların işlendiği Türk minyatür sanatında, Türkler çoğu kez tarihi yansıtmayı seçim etmişlerdir Yapılan eserler aralarında Osmanlıların savaşlarını, seferlerini ve sosyal hayatını gösteren düğün ve şenliklerini anlatan resimli yazmalar, öteki İslam ülkelerinde yapılan örneklerinden apayrı bir realist üslubun meydana getirilmesine niçin olmuştur

Minyatürlü yazma eserlerimizin öyle birçok bugün değerli birer tarihî belge özelliği taşır Zamanın örf ve âdetlerini, giyim ve kuşamını, gelenek ve göreneklerini olduğu değin, Osmanlı Türk tarihini de bu eserlere bakarak peşine düşüp takip etmemiz mümkün olmaktadır

Minyatür yapımında kullanılan boyalar, tezhip sanatında olduğu gibi, madeni oksitler, renk verici taşlar, kök ve toprak boyalardan hazırlanarak elde edilmektedir Bu renklerin yanında ana madde olarak altın ve gümüş varakların da ezilerek oldukça çok kullanıldığı görülür

İnsan figürlerinin giyim ve kuşamında olduğu dek, kap kacak gibi her türlü eşyanın, altın veya gümüşle işlenmesi, minyatür sanatının özelliklerinin başında gelmektedir Altın ve gümüş, zemin rengi olarak da oldukça sık kullanılmıştır O Kadar fazla minyatürde, gökyüzü en ince ayrıntısına kadar altın olduğu gibi, deniz ve akarsular gümüştendir

Yazmaların resimlendirilmesinde, olayların ve gösterilen sahnelerin gerçeğe yerinde olmaları için, yazar ve başnakkaşın sık sık konuyu iyi bilen kişilerle müşterek bir çalışmayı sürdürdüğü, onlardan tekrar tekrar gerekli bilgileri alarak en dürüst ve gerçekçi bir şekilde eserlerini tamamladıkları bilinmektedir Bunun yanında benzer amaçla pek çok nakkaş ve şahnâmecinin de hünkar ile birlikte seferlere katıldığı görülür

Kaynak: minyatursanaticom *