Mitoloji ve Uzay Bir Arada: Gezegenlerin İsimlerinin Nereden Geldiğine Dair 22 Bilgi

Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerin, isimlerini mitolojik karakterlerden aldıkları biliniyor. Fakat bu bilinse dahi hangi mitolojik karakterlerden niye o isimleri aldıkları pek bilinmiyor. Fazla uzatmadan, Güneş Sistemi'ndeki 8 gezegenin, bir cüce gezegenin ve kimi doğal uyduların isimlerinin nereden geldiğine dair bilgilerle sizi baş başa bırakalım:

Bilgilerin derlenmesinde Evrim Ağacı, Vikipedi, ekşi kelamlık sitelerinden yararlanılmıştır.


1. Venüs, ismini Roma mitolojisinde aşkın ve hoşluğun koruyucusu olan tanrıça Venüs’ten almıştır.





Gökyüzünde bir mücevher üzere parladığı için bu ismin verildiği düşünülüyor. Yunan mitolojisindeki dengi Afrodit'tir. Efsaneye nazaran, denizin köpüklü dalgalarından doğmuştur. Kronos, kral babası Uranus'u devirirken, bir orakla babasının cinsel organını keser. Kesilen organ denize düşer ve oluşan köpüklerden Afrodit doğar.

2. Merkür, ismini Roma rabbi Merkür'den almıştır.





Merkür, yörüngesinde Dünya'dan 1.6 kat fazla süratle ilerler ve gökyüzümüzden de süratli geçer. Merkür'ün en kurnaz ve en süratli ilah olduğuna inanılırdı. Bu ismin bu özelliğinden ötürü verildiği düşünülüyor.

Yunan mitolojisindeki karşılığı Hermes'tir.

3. Kızıl gezegen Mars, ismini Roma mitolojisindeki savaş rabbi Mars'tan almıştır.





Mars'ın rengi kızıl olduğu ve kanı andırdığı için bu isim verilmiştir. Yunan mitolojisindeki karşılığı Ares'tir. Başlarda bereket ve bitki tanrısı ve çiftlik hayvanlarının, ekin alanlarının koruyucusuyken daha sonraları savaşla özdeşleştirilmiştir.

4. Neptün, ismini Roma mitolojisindeki deniz rabbinden alır.





Gezegenin renkleri, suyun renklerine emsal olduğu için bu ismi almıştır. Babası Satürn, annesi Ops(bolluğu simgeleyen tanrıça) olan Neptün, Jüpiter ve Plüton'un kardeşidir. Yunan mitolojisindeki karşılığı Poseidon'dur.

5. Öteki gezegenlerin tersine Uranüs'ün ismi Roma mitolojisinden değil, Yunan mitolojisinden gelir.





Uranüs, bilinen en eski üstün tanrılardandır ve Cennetin İlahı olarak bilinir. Yunan ilahlarının atasıdır. Kozmik bir güce sahiptir.

6. Plüton, keşfedildiği periyotta karanlık görünümünden ötürü ismini Roma yeraltı yaradanı Plüton'dan almıştır.





Yunan mitolojisindeki karşılığı Hades'tir.

7. Satürn ise ismini tekrar Roma mitolojisindeki bir öbür ilah olan tarım rabbi Satürn'den alır.





Mitolojide Satürn, Jüpiter'in babasıdır. Öbür tanrılar(krallar) üzere gökyüzünde değil yeryüzünde yaşar. Vakti denetim eder, disiplin ve ahlak kurallarını belirler, tarım ve hasat konusunda semboldür. İnsanlara ziraî faaliyetleri öğretir. İlahi kurallar yerine kendi iradesini ve maddelerini uygulamaya çalışanları şiddetli halde cezalandıran bir motiftir. Yunan mitolojisindeki karşılığı Kronos'tur.

8. Plüton'un en büyük doğal uydusu Charon, ismini ölüleri kayıkla ölüler ülkesine taşıyan Kharon'dan alır.





Kharon, Yunan mitolojisinde yeraltı dünyasının gizemli kayıkçısıdır. Meyyit ruhları, Hades'in ölüler ülkesine götürür. Irmaktan geçerken ise ölülerden hazine alır. Bu yüzden Eski Yunan'da ölülerin ağzına yahut gözüne bozuk para konulurdu.

9. Satürn'ün uydularından Tethys, ismini Yunan mitolojisinde verimli okyanusları tabir eden, okyanusların bayanından alır.





Deniz tanrıçası olan Tethys, Uranus ile Gaia'nın kızıdır. Hem kocası hem erkek kardeşi olan Okeanos'tan çocukları olmuştur. Antik Çağ'da onun dünyadaki büyük ırmakların (Nil ırmağı vb.) annesi olduğuna inanılırdı. Birebir vakitte Tethys, Okeanos'tan çok hoş 3 bin kadar peri kızı doğurmuştur. Bütün insanlığa bakıcılık yapmaktadır.

10. Satürn uydusu Dione, Afrodit'in annesinden ismini alır.





11. Satürn uydusu Calypso, ismini Homeros'un Odysseia destanında ismi geçen gizemli tanrıçadan alır.





Homeros'a nazaran, deniz perisi ve Atlas'ın kızıdır. Odysseia'da anlatılan; Tanrıça Kalypso, gemisi batan Odysseus'a aşık olur ve adasında onu 7 yıl boyunca alıkoyar. Malta olduğu sanılan bu adadaki esareti, Athena'nın Zeus'a yalvarması üzerine sona erer. Hermes, Kalypso'ya Zeus'un buyruğunu iletir ve Kalypso Odysseus'u özgür bırakır.

12. Satürn uydusu Helene, Achille ile savaşan bayan savaşçıdan ismini alır.





Yunan mitolojisine nazaran Truva savaşına neden olan dünyanın en hoş kadınıdır. Çeşitli efsanelere nazaran Zeus'un fani bir bayandan olan tek kızıdır. Sparta kraliçesi Leda ile kuğu kılığına girmiş ilah Zeus'un kaçamağından doğan bir kızdır. Ve Truva'dan kaçabilmeyi de Zeus ve Afrodit'e borçlu olduğu söylenir.

13. Satürn uydusu Titan, ismini tabiatın güçlerini ellerinde tutan devlerden alır.





Titanlar, Yunan mitolojisine göre efsanevi Altın Çağ'da dünyayı yönetmiş olan güçlü ilah ırkıdır.

Fotoğrafta Yunan ilahı Kronos'un(Roma karşılığıyla Satürn), kendi yerine geçmelerinden korktuğu çocuklarını doğumlarının çabucak akabinde yiyerek öldürmesi anlatılıyor. (Goya yapıtıdır.)

14. Satürn'ün bir öteki uydusu Phoebe ise ismini Coeus'un eşi, Leto ve Asteria'nın annesi olan bir titandan alır.





Phoebe, karanlık ve gizemi temsil eden tanrıçadır. Apollo ve Artemis'in anneannesidir. Çok güçlü bir kahindir.

15. Satürn uydularından Hyperion, ismini Güneş ilahı Helios'un babasından alır.





Işığın titanı olarak bilinir.

16. Jüpiter, ismini Roma mitolojisindeki en güçlü ilah olan Jüpiter'den almıştır.





Jüpiter, Güneş Sistemi'nin en büyük gezegeni olduğu için en güçlü yaradanın ismi verilmiştir. Saturn ile Ops'un en genç çocuğudur. Bir ilah olan Atlas'a cihanı taşıma misyonunu o vermiştir. Ayrıyeten Romalıların büyük bir sevgiyle taptıkları aziz ilahlarından biridir. Yunan mitolojisindeki karşılığı Zeus'tur.

17. Jüpiter'in en yakın uyduları Metis, Andrastea, Amalthea ve Thebe'nin isimlerinin kökeni:





Metis, Jüpiter'in bilinen en içteki uydusudur. Yunan mitolojisinde Metis, Zeus'un birinci karısı ve bilgeliğin sembolüdür.Adrastea, Jüpiter'in en yakın ikinci uydusudur. Yunan mitolojisinde Adrastea, insanların yaptığı haksızlıkları cezalandıran tanrıçadır. 
Amalthea, Jüpiter'in üçüncü uydusudur. Amalthea, Yunan efsanelerinde Zeus'u emziren kutsal keçi olarak bilinir. 
Jüpiter'in dördüncü uydusu Thebe ise ırmakların ilahı Asopus'un hoş peri kızıdır.

18. Jüpiter'in beşinci uydusu İo, Yunan mitolojisinde ırmak rabbi İnakhos'un kızıdır.





Baş tanrı Zeus, İo'dan hoşlanır. Fakat İo, Hera Tapınağı'nda bir rahibedir ve Zeus'u reddeder. Zeus bunun üzerine İo'ya uykusunda musallat olur. İo'nun babası İnakhos, bir kahine danışır ve kahin "Ya kızın ya da ülken" der. Bunun üzerine babası, İo'yu ülkesinden kovar. Zeus biçim değiştirerek, ülkesinden sürülmüş İo'ya yaklaşır. Zeus'un karısı Hera bir şeylerden şüphelenerek Zeus'un yanına gelir. Bu durum üzerine Zeus, İo'yu gizlemek emeliyle beyaz bir ineğe dönüştürür.

19. Jüpiter'in altıncı uydusu Europa, ismini Zeus tarafından Girit Adası'nda alıkonulan prensesten almıştır.





Yunan mitolojisinde Avrupa kıtasına ismini vermiş, parlak derili göz alıcı bakışı ile lisanlara destan olan Fenikeli kız. Fenike'nin Sur Hükümdarı Agenor ile Telephassa'nın kızıdır. Zeus görüp beğendiği Europa'ya ulaşmak için hoş, beyaz bir boğa kılığına girer. Europa'nın arkadaşları ile kıyıda çiçek toplayıp oynamasını fırsat bilerek kıza yaklaşır ve onu sırtına alır. Sonra yüzerek Girit Adası'na kızı kaçırır. Zeus, Europa ile birleşerek 3 çocuk sahibi olur. Zeus daha sonra formuna girdiği boğayı gökyüzüne takımyıldızı olarak yerleştirir ve burç yapar.

20. Jüpiter'in yedinci uydusu Ganymede, ismini sonradan Zeus'un isteğiyle ilahlara içki dağıtmakla sorumlu tutulan güzel bir Truva prensinden alır.





Yunan mitolojisinde, Truva hükümdarı Tros'un oğludur. Harikulâde hoşluğu nedeniyle, ilahlar ya da kartal biçimine bürünen Zeus, şarap sunucusu olarak hizmet etmek üzere Ganymedes'i kaçırır. Zeus, Ganymedes'in babasının acısını gidermek için, ona ölümsüz atlar armağan eder. Zeus aşık olduğu bu delikanlıya, hiçbir ölümlü bayana yapmadığı bir halde onu ölümsüz yapar ve ona duyduğu sevgiyi göstermiş olur.

21. Jüpiter'in sekizinci uydusu Callisto, ismini bir peri kızından alır.





Callisto, mitolojide Arkadya Hükümdarı Lykaon'un kızı ve Artemis'in arkadaşıdır. Bakire tanrıça kılığına giren Zeus tarafından tecavüze uğramıştır. Hamile olduğu anlaşılınca Artemis tarafından kovulur, Hera tarafından intikam hırsıyla bir ayıya dönüştürülür. Callisto'nun oğlu Arkas on beş yaşına geldiğinde, av esnasında hayvana dönüştürülmüş olan annesiyle karşılaşır ve yayını gerer; o anda Zeus her ikisini de göğe yerleştirir, Callisto Büyük Ayı, Arkas ise Arkturos yani ayı çobanı olur. Hera buna da öfkelenir ve deniz ilahları Okeanos ile Tethys'ten, yıldıza dönüşmüş olan ayının bir daha asla deniz sularında yıkanamamasını ister. Bu yüzden Büyük Ayı asla batmaz.

22. Ve geldik üzerinde yaşadığımız biricik gezegenimize. Carl Sagan'ın deyişiyle "soluk mavi nokta"mız Dünya...



Dünya, ismini Roma ya da Yunan mitolojisinden almayan tek gezegendir. İngilizcedeki "Dünya" manasına gelen "Earth" sözcüğünün tam olarak nereden geldiği bilinmemektedir; fakat kökenlerinin Eski İngilizce ve Germenceye dayandığı düşünülmektedir. Earth, İngilizcede tıpkı vakitte toprak manasına da gelmektedir. Ancak Roma Mitolojisi'nde toprak rabbi Tellus'tur. Yunan mitolojisinde ise Gaia. Bu nedenle, Roma mitolojisinden türetilen birtakım sözcüklerde Dünya "terra" olarak da anılmaktadır. Keza kimi lisanlarda ve inanışlarda Dünya'dan Gaia olarak da bahsedilmektedir. Örneğin "toprak ana" olarak lisanımıza geçen kalıbın özgünü terra mater olarak bilinir. Bu karmaşıklıktan dolayı Dünya'nın ismi birçok lisanda birçok farklı biçimde anılmaktadır.

Lisanımızdaki karşılığının kökenine gelirsek: Dünya sözcüğünün etimolojik kökenleri Farçadaki donyâ (دنیا), Arapçadaki dunyā (دنيا) sözcüklerine dayanır. Yepyenisi Arapça olanıdır; lakin yalnızca Persçe ve Türkçede değil, Dari, Paşto, Bengalce, Punjabi, Ürdü, Hintçe, Yunanca, Kürtçe, Aramice ve hatta Malezya lisanı, Endonezya lisanı ve Nepal lisanında de bu halde (ama kimi vakit diğer anlamlarda) kullanılmaktadır. 

İslam dinine nazaran de, birçok öbür dini inanışta olduğu üzere, insanın iki hayatı vardır. Biri ölmeden evvelki hayat, yani şu anda yaşadığımız hayattır. Başkası ise öldükten sonraki hayattır. Şu anda yaşadığımız hayat bize daha yakındır. Bu yüzden Arapçadaki "daha yakın" yahut "daha alçak" manasına gelen "dena" fiili lisanımıza Dünya olarak geçmiştir. İslam'a inananların kutsal olarak kabul ettiği kitap Kuran'da da "dunyā" ve "ākhira" sözcükleri zamansal (şimdi ve sonra gibi), konumsal (aşağı ve üst gibi) ve ahlaki (kötü ve uygun gibi) zıtlıklardan bahsederken kullanılmaktadır. Bize yakın olan Dünya, başka uzak cisimlerden ayırt edilebilmesi için bu ismi almıştır.