Montro boğazlar sozleşmesinin şartları
Lozan Antlaşması yeni Turkiye icin siyasi bir zafer olmasına rağmen acık bıraktığı bir nokta vardı Antlaşmanın Boğazlara ait kısmındaki şartlara gore Boğazlar, Turkiye Cumhuriyetinin hukumranlığından ayrılarak askersiz bir bolge olarak kabul ediliyordu Barış ve savaş zamanlarında ticaret ve savaş gemilerinin Boğazlardan gecmesi serbest bırakılmıştı Boğazların guveni İngiltere, Japonya, Fransa ve İtalya'ya verilmişti
1936 yılına kadar Boğazların uluslararası yonetimi Turkiye icin bir tehlike teşkil etmiyordu Fakat İkinci Dunya Savaşı arifesinde Avrupa'da bircok siyasi değişiklikler oldu Boğazların herhangi bir saldırıya karşı korunmasını uzerine alan devletlerden İtalya, Habeşistan'a saldırdı Japonya ise kendiliğinden Milletler Cemiyetinden cekildi Bundan başka dunya barışının korunması icin toplanan konferanslar da bir sonuca varmadan dağılmış, butun devletler yeniden silahlanmağa başlamıştı
Siyasi havanın bozulduğunu goren Ataturk, Boğazlar sorununu kesin olarak cozmeğe karar verdi Turk Hukumeti, Milletler Cemiyetine başvurarak Lozan Antlaşmasındaki Boğazlara ait hukumlerin değiştirilmesini istedi Bunun uzerine İsvicre'nin Montro şehrinde bir konferans toplandı Ve 20 Temmuz 1936'da Montro Antlaşması imza edildi Montro Antlaşmasının esas maddeleri şunlardır:
1Boğazlar kayıtsız şartsız Turk hukumranlığına bırakılacak, tahkimat yapmak hakkı tanınacaktır
2Barış zamanında her devletin ticaret gemileri serbestce gecebilecek, buna mukabil savaşta ve barışta asker ve sivil hava kuvvetlerinin gecmesine musaade edilmeyecektir
3Savaş zamanında eğer Turkiye tarafsız kalmışsa ticaret gemileri gecebilecektir
4Barış zamanında denizaltı gemileri mustesna olmak şartıyla savaş gemileri on beş gun evvel Turkiye Hukumetine haber verecek, gidecekleri yer, isim, tip ve adetleri bildirilecek ve ucak kullanmamak şartıyla Boğazlardan gecebileceklerdir
5Eğer Turkiye savaşa girmişse yalnız tarafsız devletlere mensup ticaret gemileri, duşmana hic bir surette yardımda bulunmamak şartıyla gunduzun serbestce gecebileceklerdir
Not : Montro Antlaşması yirmi yıl sureyle yururlukte kalacak, beş yılda bir gozden gecirilecektir
Montro Konferansında Turk tezinin iyi savunulmuş olması ve Turk isteklerinin meşruluğu, Boğazlar uzerinde kayıtsız şartsız Turk egemenliğinin kurulmasını sağlamıştır
Lozan Antlaşması yeni Turkiye icin siyasi bir zafer olmasına rağmen acık bıraktığı bir nokta vardı Antlaşmanın Boğazlara ait kısmındaki şartlara gore Boğazlar, Turkiye Cumhuriyetinin hukumranlığından ayrılarak askersiz bir bolge olarak kabul ediliyordu Barış ve savaş zamanlarında ticaret ve savaş gemilerinin Boğazlardan gecmesi serbest bırakılmıştı Boğazların guveni İngiltere, Japonya, Fransa ve İtalya'ya verilmişti
1936 yılına kadar Boğazların uluslararası yonetimi Turkiye icin bir tehlike teşkil etmiyordu Fakat İkinci Dunya Savaşı arifesinde Avrupa'da bircok siyasi değişiklikler oldu Boğazların herhangi bir saldırıya karşı korunmasını uzerine alan devletlerden İtalya, Habeşistan'a saldırdı Japonya ise kendiliğinden Milletler Cemiyetinden cekildi Bundan başka dunya barışının korunması icin toplanan konferanslar da bir sonuca varmadan dağılmış, butun devletler yeniden silahlanmağa başlamıştı
Siyasi havanın bozulduğunu goren Ataturk, Boğazlar sorununu kesin olarak cozmeğe karar verdi Turk Hukumeti, Milletler Cemiyetine başvurarak Lozan Antlaşmasındaki Boğazlara ait hukumlerin değiştirilmesini istedi Bunun uzerine İsvicre'nin Montro şehrinde bir konferans toplandı Ve 20 Temmuz 1936'da Montro Antlaşması imza edildi Montro Antlaşmasının esas maddeleri şunlardır:
1Boğazlar kayıtsız şartsız Turk hukumranlığına bırakılacak, tahkimat yapmak hakkı tanınacaktır
2Barış zamanında her devletin ticaret gemileri serbestce gecebilecek, buna mukabil savaşta ve barışta asker ve sivil hava kuvvetlerinin gecmesine musaade edilmeyecektir
3Savaş zamanında eğer Turkiye tarafsız kalmışsa ticaret gemileri gecebilecektir
4Barış zamanında denizaltı gemileri mustesna olmak şartıyla savaş gemileri on beş gun evvel Turkiye Hukumetine haber verecek, gidecekleri yer, isim, tip ve adetleri bildirilecek ve ucak kullanmamak şartıyla Boğazlardan gecebileceklerdir
5Eğer Turkiye savaşa girmişse yalnız tarafsız devletlere mensup ticaret gemileri, duşmana hic bir surette yardımda bulunmamak şartıyla gunduzun serbestce gecebileceklerdir
Not : Montro Antlaşması yirmi yıl sureyle yururlukte kalacak, beş yılda bir gozden gecirilecektir
Montro Konferansında Turk tezinin iyi savunulmuş olması ve Turk isteklerinin meşruluğu, Boğazlar uzerinde kayıtsız şartsız Turk egemenliğinin kurulmasını sağlamıştır