Montrö Boğazlar Sözleşmesi

MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ

(20 TEMMUZ 1936)

Lozan Barışma Antlaşması'nın Boğazlar konusundaki kararında; Boğazlardan bütün ticaret gemilerinin geçişinin bağımsızlık olması, Boğaz kıyılarının askerden arındırılması ve yönetimin başkanı Türk olan uluslar arası bir komisyona bırakılması kararlaştırılmıştı Bu şart Türkiye'nin bağımsızlığını zedeleyici nitelikteydi

1930'larda Avrupa devletleri arasında silahlanma yarışı başladı Silahsızlanma için 1933'te yapılan görüşmelerden bir sonuç alınamadı Aşırı silahlanma bu devletlerin savaşa girebileceklerinin işareti idi Hem bu dönemde İtalya Habeşistan'a (günümüzde Etiyopya), Japonya ise Mançurya'ya(günümüzde Çin'in kuzeydoğu bölümü) saldırdı Almanya da askersiz olması kararlaştırılan Ren Bölgesi'ne girdi Bu gelişmeler dış diplomaside Milletler Cemiyeti'nin etkisini azalttı

Dünyanın yeni bir savaşın eşiğine girdiğini anlayan Türkiye, kendi güvenliğini sağlamayı amaçlıyordu 20 Temmuz 1936'da Lozan Barıştırma Görüşmelerine katılan devletlere Boğazlar ile ilgili olarak bir nota gönderilerek bir konferans toplanmasını istedi

İsviçre'nin Montrö (Montreux) kentinde toplanan konferansta Montrö Boğazlar Sözleşmesi kabul edildi

Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ne göre;

1 Lozan Antlaşması ile yerleşmiş olan Boğazlar Komisyonu kaldırıldı Komisyonun tüm yetkileri Türkiye'ye bırakıldı

2 Lozan Antlaşması ile askersiz duruma getirilen Boğazların her iki kıyısında Türkiye'nin asker bulundurabilmesi kabul edildi

3 Barış zamanlarında ticaret gemilerinin Boğazlardan serbestçe geçebilmeleri kabul edildi

4 Savaş gemilerinin geçişlerine ise sınırlamalar getirildi

Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile,

Lozan'dan kalma, Boğazlarda Türkiye'nin hakimiyet haklarını sınırlayan maddeler kaldırıldı

Türkiye'nin uluslar arası politikada önemi arttı *