Moskova’daki mutabakat ne anlama geliyor?

Suriye iç savaşının birinci günlerinden itibaren Esad rejiminin elinden çıkan ve cihatçı teröristlerin denetimine geçen, Şam’ı iki kıymetli kente yani Halep ve Lazkiye’ye bağlayan M-4 ve M-5 karayolları “rejim muhalifi” ögelerden büsbütün temizlenmiş oldu. İki karayolu da ulaşıma açıldı.

Görüşmeden sonra ayrıyeten, Erdoğan ve AKP hükümetinin son devirde daima gündemde tuttukları “Esad rejimi Soçi mutabakatı hudutlarına geri dönsün” daveti ve ültimatomu da boşa düştü.

Yeni mutabakat uyarınca, Esad rejim ögelerinin son periyotta Soçi hudutlarını aşacak formda kazandığı bölgelere dokunulmuyor. Bilakis, Esad rejimi geri çekilmeyeceği için, Soçi mutabakatı, Moskova'da açıklanan yeni mutabakat ile “yenileniyor.”

TÜRKİYE, “GARANTÖR” HALİNE GELDİ

M-5 karayolu esasen Esad'ın ordusunu son birkaç ayda gerçekleştirdiği Rusya takviyeli taarruzlar sonucunda, tam olarak rejimin denetimi altına girmişti. Moskova'daki ateşkes mutabakatı ile, M-5 üzerindeki rejim denetimi katılık kazanmış oldu.



Türk Silahlı Kuvvetleri’nin de müdahil olduğu, M-4 karayolunun denetimi konusundaki son birkaç haftada yaşanan çatışmalar için ise “ateşkes” ilan edildi. Karayolunun en çok çatışmanın yaşandığı Serakib yakınlarındaki Trumba ile Ayn El Havra ortasındaki bölgede Rus ve Türk askerlerinin “ortak devriye atması” üzerinde uzlaşıldı.

Mutabakat metninde yer alan bu “ortak devriye” ile Türk Silahlı Kuvvetleri ögeleri da, karayolunun tekrar cihatçıların denetimine geçmemesi için “garantör” haline getirilmiş oldu. Şayet cihatçılar karayolunu geri almaya kalkarlarsa, Moskova'da bugün imzalanan mutabakat yeterince yalnızca Rus değil, Türk askerleri de onlara müdahalede bulunacak.

ESAD GERİ ÇEKİLMİYOR

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İdlib'de çatışmaların arttığı ve Esad rejimine bağlı güçlerin büyük ilerleme kaydettikleri son devirde yaptığı çabucak hemen her konuşmada “rejimin, Soçi mutabakat sonlarına geri dönmesini” istemiş, aksi halde TSK ögelerinin şahsen rejime karşı harekete geçeceği ültimatomunu vermişti.

Moskova mutabakatında Esad'ın ordusunun son devirde aldığı yerlerden geri çekilmesine ait rastgele bir öge yer almıyor.

TÜRK MÜŞAHEDE NOKTALARI KALACAK AMA…

Moskova mutabakatı ile, daha evvel Soçi'de kararlaştırılan ve kurulan 12 Türk müşahede noktasının ise misyona devam etmesi kararlaştırıldı.



Lakin Soçi mutabakatı sırasında külliyen muhalif ögeler ve cihatçı teröristlerin denetimindeki bölgede olan Türk müşahede noktalarının yarısı, Esad ordusunun ilerlemesiyle, rejim denetimindeki bölge içinde kalmıştı.

Moskova mutabakatında bu müşahede noktalarının vazifelerine devam etmesi yer alıyor. Fakat vazifenin yalnızca “ateşkesi izleme” olarak belirlendiği de başkanların yaptıkları açıklamalarda kayda girilmiş oldu. Erdoğan, müşahede noktalarının “sadece ateşkesi izleyeceklerini” açıkladı.

Yani rejimin geri çekilmesi için bu noktalardan karşı harekat yapılmayacağını da diplomatik bir üslupla lisana getirmiş oldu.

“SURİYE ARAP CUMHURİYETİ” VURGUSU

Ortak metnin Türkçesi Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tarafından okundu. Suriye'den bahsederken “Suriye Arap Cumhuriyeti” isminin kullanılması dikkat çekti.

Suriye Arap Cumhuriyeti ismi, birebir vakitte Esad rejiminin BM'de temsil edildiği isim olması açısından kritik değerde.

Zeynep Gürcanlı/Sözcü