Muslumanların bilim ve medeniyete katkısı nelerdir?
İslam'da ilk doğan ve gelişen bilim dalları şuphesiz ki “islami Bilimler adı altında toplanan tefsir, hadis, fıkıh ve kelamdır Tefsir, Kur'an'ın acıklanması ve yorumlanmasını konu edinir Hadis, Hz Muhammed'in (sav) sozleri ve uygulamalarının bir araya getirilmesi, sınıflandırılması, acıklanmasıdır Fıkıh, İslam'ın insanlar arası ilişkileri duzenleyen kurallarını, ibadetleri ve ahlak konuları gibi hususları icerir Kelam ise Kur'an, hadis ve fıkha dayanarak inanc ve duşunce alanını ile ilgili problemlere cozum arayan bilim dalıdır Yine felsefe ve tasavvufunun da islami bilim dalları arasın da onemli bir yeri vardır Ebu Hanife, Buhari, Farabi, İbni Sina, İbni Ruşt, Gazali, bilim Haldun gibi ilim adamları İslami ilimlere, İslam kultur ve medeniyetine onemli katkılarda bulunmuşlardır
Tıp; Muslumanların en cok ilgi duydukları bilim dallarından biridir Bu alandaki calışmayı bir ilahi emir kabul eden Muslumanlar, erken donemlerden itibaren tıp bilimiyle uğraşmışlardır Bu bağlamda Peygamberimizin (sav) tıpla ilgili soz ve uygulamalarını iceren ve “Tıbbı Nebeviadı verilen sistemli bir calışma yapmışlardır
islam dunyasının evrensel captaki ilk buyuk doktoru, Ebu Bekir Razi'dir (ol 925) En buyuk eseri yirmi cildi bulan “Havidir Tıpla ilgili elliye yakın eser kaleme alan Ebu Bekir Razi, cicek hastalığı ve kızamıkla ilgili bulgular da yapmıştır Tıp tarihi, tıp dili ve klinik buluşları iceren Havi adlı eseri ise sık sık Latinceye tercume edilmiştir
Ebu! Hasan etTaberi, Hipokrat'ın eserlerini Arapcaya cekilmiş ve insan vucudunun hangi bolumlerinde hangi hastalıkların ortaya cıktığını duzenli bir bicimde sınıflandırarak tedavi tedavi şekillerini gostermiştir
Meşhur filozof ibni Sina (ol1037), dunya capında bir bilgindi Onun asırlar boyunca tıp dunyasına ışık tutmuş buyuk eserleri vardır Bunlardan en meşhuru “ElKanun FitTıb adlı eseridir ki Batılı bir tarihcinin deyimi ile bu eser, “Orta Cağ tıp dunyasının incil’i olmuştur Bu eser Latinceye cevrilmiş ve 19 yuzyılın başlarına kadar tıp oğretiminde kullanılmıştır
İslam dunyasında matematik ve astronomi ile ilgili de bircok gelişme olmuştur Cunku matematik, cok geniş bir kullanım alanına sahiptir Bu alanda yetişmiş buyuk matematikcilerden Harezmi (o|846), gercek anlamda bir dahi olarak bilimsel bilgiyi ilk kez bir sisteme oturtan kişidir Harezmi'nin matematik yanında astronomi, coğrafya ve takvim konularında da ciddi buluşları vardır Dunya, Harezmi sayesinde Roma rakamlarından kurtulup sıfırlı ondalık sisteme kavuşmuştur Cebir diye isimlendirdiğimiz matematik dalı da Harezmi'nin yazdığı bir eserin başlığında ki elcebr kelimesinden gelmektedir Harezmi’nin yetiştirdiği buyuk matematikciler de vardır Neyrizi (ol922) ve ibni Heysem (ol1039), bunlardan ikisidir 12 yuzyılın başlarında yaşamış olan Omer Hayyam da tanınmış bir matematik bilginidir
Matematik gibi astronomi de uygulama alanı geniş bir bilim dalıdır Kur'an'da anlatılmasından oturu; evrenin yaratılışı, guneşin konumu, uzay ve yıldızların varlığı Muslumanların bu konudaki calışmalarını hızlandırmıştır Bu konuda, calışmalarıyla un yapmış ve bircok araştırmaya imza atmış olan Battani (ol929), Zerkali (o|1087), Nasreddin Tusi (611274) ve Uluğ Bey (o|1449) gibi astronomi bilginlerini sayabiliriz
Muslumanlar; fizik, kimya ve optik alanlarında da buyuk bilginler yetiştirmiştir Bunlardan Kindi (o|872)'nin cisimlerin duşmesi, ışığın kırılmasıyla ilgili araştırmaları vardır Buyuk bir Turk bilgini olan Biruni (1051), ozgul ağırlıkların hesaplanması konusunda calıştı Işığın sesten daha hızlı hareket ettiğini ortaya koydu Optik alanında İbni Heysem (ol1039), onemli araştırmalar yaptı Fotoğraf makinelerinin temelini oluşturan kara kutuyu keşfetti Mercek ve aynalar uzerinde calışmalar yaptı
Fen bilimlerinin yanı sıra İslam dunyasında tarih ve coğrafya gibi sosyal bilimlerde de cok ciddi calışmalar yapıldı İslam dunyasında hızla gelişen tarihcilik, modern tarihciliğin gelişmesine yardım etmiştir Musluman tarihciler, bilimsel tarihciliğin kurucuları sayılırlar Bunlardan Taberi (ol 923), “Taberi Tarihi olarak bilinen eserinde Hz Adem'den'i bir bicimde anlatmıştır
Coğrafya alanında tanınmış bir Turk coğrafyacısı olan Ahmet Serahsi (o|899), “Ulkelerin Yolları adlı bir kitap yazmıştır Ebu Zeyd Belhi (ol934) de bir Turk bilginidir Coğrafyanın bir bilim dalı olduğu onun araştırmaları ile ortaya cıkmıştır Daha sonraki donemlerde ise Piri Reis, calışmaları ve cizdiği harita ile bugun bile onemini korumaktadır Seyid Ali Reis’in yazdığı “Miratul Memalik (Memleketlerin Aynası) adlı eser, coğrafya alanında oldukca onemlidir
Ayrıca, lslam bilginleri arasında, gezdiği gorduğu yerle ri, gozlem ve deneyimlerini kaleme alarak seyahatname turu eserler verenler de olmuştur İbni Batuta (ol1369) ve Evliya Celebi (ol1682), bunların en meşhurlarındandır
Muslumanlar, edebiyat ve guzel sanatlar alanında da değerli eserler vermişlerdir Mimar Sinan, Ali Şir Nevai, Fuzuli, Baki, Sadi Şirazi bunlardan bazılarıdır Edebiyatımızda onemli yere sahip olan Mevlana ve Yunus Emre gibi şairlerimiz de vardır Bu şairler, eserlerinde dinin inanc ve ahlak yonunu başarılı bir bicimde işlemişlerdir
İslam'da ilk doğan ve gelişen bilim dalları şuphesiz ki “islami Bilimler adı altında toplanan tefsir, hadis, fıkıh ve kelamdır Tefsir, Kur'an'ın acıklanması ve yorumlanmasını konu edinir Hadis, Hz Muhammed'in (sav) sozleri ve uygulamalarının bir araya getirilmesi, sınıflandırılması, acıklanmasıdır Fıkıh, İslam'ın insanlar arası ilişkileri duzenleyen kurallarını, ibadetleri ve ahlak konuları gibi hususları icerir Kelam ise Kur'an, hadis ve fıkha dayanarak inanc ve duşunce alanını ile ilgili problemlere cozum arayan bilim dalıdır Yine felsefe ve tasavvufunun da islami bilim dalları arasın da onemli bir yeri vardır Ebu Hanife, Buhari, Farabi, İbni Sina, İbni Ruşt, Gazali, bilim Haldun gibi ilim adamları İslami ilimlere, İslam kultur ve medeniyetine onemli katkılarda bulunmuşlardır
Tıp; Muslumanların en cok ilgi duydukları bilim dallarından biridir Bu alandaki calışmayı bir ilahi emir kabul eden Muslumanlar, erken donemlerden itibaren tıp bilimiyle uğraşmışlardır Bu bağlamda Peygamberimizin (sav) tıpla ilgili soz ve uygulamalarını iceren ve “Tıbbı Nebeviadı verilen sistemli bir calışma yapmışlardır
islam dunyasının evrensel captaki ilk buyuk doktoru, Ebu Bekir Razi'dir (ol 925) En buyuk eseri yirmi cildi bulan “Havidir Tıpla ilgili elliye yakın eser kaleme alan Ebu Bekir Razi, cicek hastalığı ve kızamıkla ilgili bulgular da yapmıştır Tıp tarihi, tıp dili ve klinik buluşları iceren Havi adlı eseri ise sık sık Latinceye tercume edilmiştir
Ebu! Hasan etTaberi, Hipokrat'ın eserlerini Arapcaya cekilmiş ve insan vucudunun hangi bolumlerinde hangi hastalıkların ortaya cıktığını duzenli bir bicimde sınıflandırarak tedavi tedavi şekillerini gostermiştir
Meşhur filozof ibni Sina (ol1037), dunya capında bir bilgindi Onun asırlar boyunca tıp dunyasına ışık tutmuş buyuk eserleri vardır Bunlardan en meşhuru “ElKanun FitTıb adlı eseridir ki Batılı bir tarihcinin deyimi ile bu eser, “Orta Cağ tıp dunyasının incil’i olmuştur Bu eser Latinceye cevrilmiş ve 19 yuzyılın başlarına kadar tıp oğretiminde kullanılmıştır
İslam dunyasında matematik ve astronomi ile ilgili de bircok gelişme olmuştur Cunku matematik, cok geniş bir kullanım alanına sahiptir Bu alanda yetişmiş buyuk matematikcilerden Harezmi (o|846), gercek anlamda bir dahi olarak bilimsel bilgiyi ilk kez bir sisteme oturtan kişidir Harezmi'nin matematik yanında astronomi, coğrafya ve takvim konularında da ciddi buluşları vardır Dunya, Harezmi sayesinde Roma rakamlarından kurtulup sıfırlı ondalık sisteme kavuşmuştur Cebir diye isimlendirdiğimiz matematik dalı da Harezmi'nin yazdığı bir eserin başlığında ki elcebr kelimesinden gelmektedir Harezmi’nin yetiştirdiği buyuk matematikciler de vardır Neyrizi (ol922) ve ibni Heysem (ol1039), bunlardan ikisidir 12 yuzyılın başlarında yaşamış olan Omer Hayyam da tanınmış bir matematik bilginidir
Matematik gibi astronomi de uygulama alanı geniş bir bilim dalıdır Kur'an'da anlatılmasından oturu; evrenin yaratılışı, guneşin konumu, uzay ve yıldızların varlığı Muslumanların bu konudaki calışmalarını hızlandırmıştır Bu konuda, calışmalarıyla un yapmış ve bircok araştırmaya imza atmış olan Battani (ol929), Zerkali (o|1087), Nasreddin Tusi (611274) ve Uluğ Bey (o|1449) gibi astronomi bilginlerini sayabiliriz
Muslumanlar; fizik, kimya ve optik alanlarında da buyuk bilginler yetiştirmiştir Bunlardan Kindi (o|872)'nin cisimlerin duşmesi, ışığın kırılmasıyla ilgili araştırmaları vardır Buyuk bir Turk bilgini olan Biruni (1051), ozgul ağırlıkların hesaplanması konusunda calıştı Işığın sesten daha hızlı hareket ettiğini ortaya koydu Optik alanında İbni Heysem (ol1039), onemli araştırmalar yaptı Fotoğraf makinelerinin temelini oluşturan kara kutuyu keşfetti Mercek ve aynalar uzerinde calışmalar yaptı
Fen bilimlerinin yanı sıra İslam dunyasında tarih ve coğrafya gibi sosyal bilimlerde de cok ciddi calışmalar yapıldı İslam dunyasında hızla gelişen tarihcilik, modern tarihciliğin gelişmesine yardım etmiştir Musluman tarihciler, bilimsel tarihciliğin kurucuları sayılırlar Bunlardan Taberi (ol 923), “Taberi Tarihi olarak bilinen eserinde Hz Adem'den'i bir bicimde anlatmıştır
Coğrafya alanında tanınmış bir Turk coğrafyacısı olan Ahmet Serahsi (o|899), “Ulkelerin Yolları adlı bir kitap yazmıştır Ebu Zeyd Belhi (ol934) de bir Turk bilginidir Coğrafyanın bir bilim dalı olduğu onun araştırmaları ile ortaya cıkmıştır Daha sonraki donemlerde ise Piri Reis, calışmaları ve cizdiği harita ile bugun bile onemini korumaktadır Seyid Ali Reis’in yazdığı “Miratul Memalik (Memleketlerin Aynası) adlı eser, coğrafya alanında oldukca onemlidir
Ayrıca, lslam bilginleri arasında, gezdiği gorduğu yerle ri, gozlem ve deneyimlerini kaleme alarak seyahatname turu eserler verenler de olmuştur İbni Batuta (ol1369) ve Evliya Celebi (ol1682), bunların en meşhurlarındandır
Muslumanlar, edebiyat ve guzel sanatlar alanında da değerli eserler vermişlerdir Mimar Sinan, Ali Şir Nevai, Fuzuli, Baki, Sadi Şirazi bunlardan bazılarıdır Edebiyatımızda onemli yere sahip olan Mevlana ve Yunus Emre gibi şairlerimiz de vardır Bu şairler, eserlerinde dinin inanc ve ahlak yonunu başarılı bir bicimde işlemişlerdir