Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Mustafa Çelebi İsyanı nedir
Mustafa Çelebi İsyanı sonuçları
osmanlı Mustafa Çelebi İsyanı
MUSTAFA ÇELEBI'NIN ISYANI
Yildirim Bâyezid'in ogullarindan biri olan ve saltanat iddiasinda bulundugu için tarihlerde Düzme Mustafa denilen Mustafa Çelebi, Seyh Bedreddin'den daha sonra devletin ikinci defa sarsilmasina sebep olmustu Onun, bu sarsintida oynadigi rol, Çelebi Sultan Mehmed'in vefatindan daha sonra oglu II Murad'i da mesgul edecektir
Babasi ile birlikte Ankara savasina katilan Mustafa Çelebi (öl 1422), Hamideli ve Teke sancagi askerlerinin basinda bulunuyordu Ankara savasindan sonra Musa Çelebi ile birlikte kayb oldugu söylenmis, Yildirim Bayezid'in ricasi üstüne arattirilarak bulunmustu Kaynaklarin verdigi bilgiye takriben Timur onu Semerkand'a götürmüstü Timur'un ölümü üstüne sehzade Mustafa da diger hükümdarlarin ogullari gibi özgürlük birakilmisti Sıkıcı ve zahmetli bir yolculuktan sonradan Anadolu'ya gelebilen Sehzade Mustafa, Karamanoglu Ali Bey'e ait Nigde'de bir müddet kaldiktan sonradan kardesi Musa Çelebi gibi Isfendiyar Bey'in yanina gider Onun tesviki üzerine Eflâk Bey'i Mirçe ile baglanti kurup o tarafa geçer Ama, küçük yasta vefat ettigine dair çikarilan sayia ve Çelebi Sultan Mehmed'in siyasî tesebbüsü üstüne orada barinamayarak Bizans Imparatoru Manuel'e iltica edip ve ondan yardim ister Kendi menfaatini gözönünde bulunduran Imparator, görünüste Çelebi Mehmed'in dostu idi Hatta ona bir evlad gözü ile baktigini bile söyleyerek ona bu yönde güvence vermisti Lakin tüm bunlar, menfaat karsiligi idi Aslında Manuel, Musa Çelebi'ye karsi, Çelebi Sultan Mehmed'e yardim etmisti Çünkü o siralarda Musa Çelebi Istanbul'u kusatma altina almisti
Bu defa onun karsisina Yildirim Bâyezid'in yasça kendisinden daha büyük olan (bazi kaynaklarda ufak) ve saltanat iddiasinda yer alan Mustafa Çelebi'yi çikarmisti Mustafa, Manuel'e Osmanli ülkesinden daha çok fayda tedarik edecegi garantisini veriyordu Bu sebeple Imparator Manuel bu kere Mustafa'mn tarafini tutmaya baslamisti Ulahlar'dan ve iki kez ayaklanma edip iki kere da affetme edilen Nigbolu Sancak beyi Izmiroglu Cüneyd Bey'den yardim görebilen Mustafa Çelebi, Teselya ve Selanik taraflarinda faaliyete geçer Burada faaliyette bulunmalarinin sebebi de herhangi bir muvaffakiyetsizlik halinde anında Selanik kalesine siginabilmeleri içindi
Çelebi Sultan Mehmed, Mustafa ve Cüneyd Bey'in giristikleri hareketleri haber alir almaz hemen harekete geçer Selanik mintikasinda iki ordu karsi karsiya gelir Yapilan muharebede Çelebi Sultan Mehmed şampiyon geldiyse de Mustafa ve Cüneyd'i yakalayip ortadan kaldiramaz Çünkü magluplar Selanik kalesine siginmislardi Selanik valisi Dimitrios Laskaris Leondarios, bunlara izaz ve ikramlarda bulunarak onlari teselli eder Talihlerinin degismis olmalarindan müteessir olmamalarini, cesaretlerini kayb etmemelerini ve Selanik'in Türklere teslimi tehlikesi olsa bile, kendilerini Mehmed'e teslim etmeyecegini bu bakimdan müsterih olmalari gerektigini söyler Onlar da Dimitrios'un avuntu veren bu sözlerinden yiğitlik alarak kuytu bir nefes aldilar
Selanik valisi Dimitrios'un, kaçaklari, korumasi altina almasi üzerine Çelebi Sultan Mehmed, maiyeti erkanindan birisini Selanik valisi Dimitrios Laskaris'e göndererek:
Bizans imparatoru ile aramizda mevcut olan bozulmaz dostluk ve sevgiyi öyle iyi bilirsin Bu dostlugu bozmaya ve Bizanslilara büyük zararlar yapilmasina sebep olma Bizimle Bizanslilar arasinda nifak ve düsmanlik sokmaya çalisma Bunun için avlamakta oldugum avi bana teslim et Bunu yapmayacak olursan, dostlugu birakarak düsmanligi ele alacagim Kisa bir süre içinde sehri zapt edip halkini tutsak edecegim, senin hayatina da son verip düsmanlarimi avucumun içine alacagimdedi Bu açik tehdide karsilik Selanik valisi Dimitnos Leondarios su yumusak cevabi verir:
Ey padisah, pekâla bilirsin ki, ben zorba degil bir kulum Yalniz Bizans Imparatorunun kulu degil, ayni zamanda senin de kulunum Zira sen, onun evladi makamindasin Tarafinizdan sadir olan bu emrin icrasi ve neticeye erdirilmesi size ait bir keyfiyettir Halbuki benim de vazifem cereyan eden hali imparatoruma haber vermektir Sunu da biliniz fakat, imparatorun himayesine siginan ve bir atmacanin peşine düşüp takip ettigi keklik gibi, hayatini kurtarmak isteyen zât, alelâde Türklerden biri degildir Haber aldigima tarafından o senin kardesindir Zaten alelâde biri olsa dahi yeniden imparatorun izni olmadikça onu size veremezdim Bu sebeplerden dolayi âbidane istirham ediyorum, azıcık sabr ediniz Ben, su dakikada eğilim eden vak'alari imparatora yaziyorum Bu hususta emir vermek ona aittir Ben ise verilecek emri ifa edecegimdiyerek padisahtan özür diler
Validen bu sekilde bir cevap bölge Çelebi Sultan Mehmed, imparatora başvuru ile Mustafa Çelebi'nin kendisine teslim edilmesini ister Bu açlık karsisinda Bizans Imparatoru Manuel, Çelebi Mehmed'e gönderdigi mektubunda:
Sen benim evladim, ben de baban makaminda olmayi kabul ederek ahd ettik Eger ettigin yemini yetişmek istemiyorsan haksiz olani Allah'in adaleti cezalandirir Bana iltica edenleri teslim hakkindaki teklifini yerine getirmek degil, kulak vermek bile istemem aynı zamanda, biz Hiristiyanlarin itikad ettigimiz ekanimi selâse (Hiristiyanlik'taki üçlü ilâh sistemi)'ye ant ederim ancak, hükümdarligin devam ettikçe ve sen hayatta bulundukça sığınmacı Mustafa ile arkadasi Cüneyd hapishaneden çikmayacaklardir Sen bu dünyadan göç ettikten sonra talihleri ne ise o olsun Eger isin bu nedenle halline razi degilsen istedigin gibi hareket etsözleri ile Mustafa ve Cüneyd'in teslim edilmesi teklifini red eder bu arada, Selanik valisinden de Mustafa ile Cüneyd'in kendisine gönderilmesini ister
Mektuptaki ifadelerden anlasildigina göre Imparator, lüzum Sultan Mehmed, gerekse ondan daha sonra gelecek olan Osmanli hükümdarlarina karsi bunlari, hem bir koz, ayrıca de bir güvenlik subabi olarak kullanmak arzusunu tasimaktadir O, bu arzusunu açikça dile getirmese bile hükümdarligin devam ettikçearamak suretiyle zimnen buna isaret etmektedir
Sultan Mehmed, daha ileri gitmeyerek imparatorun teklifini kabul eder görünür Selanik kusatmasini da kaldirarak Edirne'ye döner Imparator, Istanbul'a getirilen Mustafa ile Cüneyd'i ve maiyetlerindeki otuz üç kisiyi Limni adasina gönderir
Bu mültecilerin masraflari için Osmanli Devleti, her yıl üç yüz bin akça vermeyi, buna karsilik imparator da Çelebi Mehmed hayatta kaldigi müddetçe Mustafa'yi bağımsızlık birakmamayi ve Mehmed'in haleflerinin Bizans'a karsi takinacaklari tavra tarafından hareket etmeyi taahhüd ediyorlardi
Bu hadiselerden sonra Çelebi Mehmed, Mustafa Çelebi'ye yardim edip asker veren Eflâk topraklarina akinlar yaptirmak suretiyle intikamini almis oluyordu
Çelebi Sultan Mehmed, 1420 yilinda Istanbul yolu ile Anadolu'ya vermek üzere gelir sırası gelmişken Bizans casuslari, padisahin Anadolu'daki islerini bitirdikten sonradan Istanbul'u almak üzere kusatacagi haberini getirmislerdi Bu haber üzerine Bizans'in bazi ileri gelenleri, padisah Istanbul yolu ile Anadolu'ya geçerken yolda yakalanip tevkif edilmesini imparatora teklif ettiler Ama Imparator Manuel, bu teklifi kabul etmez bununla beraber bu haber yüzünden ihtiyatî bir önlem edinmek üzere Çelebi Sultan Mehmed'i karsilamak için çocuklarini da göndermez Fakat Bizans ileri gelenlerinden birçogunu padisahi karsilamak ve hediyeler tanıtmak üzere gönderir Elçiler, Çelebi Mehmed'i sehir disinda karsilayarak Bogaz kenarinda Çifte sutun (Besiktas) denilen yere değin kendisine refakat ederler Dolmabahçe ve Tophane sahillerine gelen padisahi, burada üç sira kürekli kadirgada bulunan imparator şahsen kendisi karsiladi Padisaha devir edilen gemi ile imparatorun gemisi yanyana almak üzere Üsküdar'a geçtiler Çelebi Sultan Mehmed, burada karaya çikarak çadira iner Aksam olunca maiyyeti ile birlikte Izmit tarafina hareket ederek Bursa'ya kazanç *
Mustafa Çelebi İsyanı sonuçları
osmanlı Mustafa Çelebi İsyanı
MUSTAFA ÇELEBI'NIN ISYANI
Yildirim Bâyezid'in ogullarindan biri olan ve saltanat iddiasinda bulundugu için tarihlerde Düzme Mustafa denilen Mustafa Çelebi, Seyh Bedreddin'den daha sonra devletin ikinci defa sarsilmasina sebep olmustu Onun, bu sarsintida oynadigi rol, Çelebi Sultan Mehmed'in vefatindan daha sonra oglu II Murad'i da mesgul edecektir
Babasi ile birlikte Ankara savasina katilan Mustafa Çelebi (öl 1422), Hamideli ve Teke sancagi askerlerinin basinda bulunuyordu Ankara savasindan sonra Musa Çelebi ile birlikte kayb oldugu söylenmis, Yildirim Bayezid'in ricasi üstüne arattirilarak bulunmustu Kaynaklarin verdigi bilgiye takriben Timur onu Semerkand'a götürmüstü Timur'un ölümü üstüne sehzade Mustafa da diger hükümdarlarin ogullari gibi özgürlük birakilmisti Sıkıcı ve zahmetli bir yolculuktan sonradan Anadolu'ya gelebilen Sehzade Mustafa, Karamanoglu Ali Bey'e ait Nigde'de bir müddet kaldiktan sonradan kardesi Musa Çelebi gibi Isfendiyar Bey'in yanina gider Onun tesviki üzerine Eflâk Bey'i Mirçe ile baglanti kurup o tarafa geçer Ama, küçük yasta vefat ettigine dair çikarilan sayia ve Çelebi Sultan Mehmed'in siyasî tesebbüsü üstüne orada barinamayarak Bizans Imparatoru Manuel'e iltica edip ve ondan yardim ister Kendi menfaatini gözönünde bulunduran Imparator, görünüste Çelebi Mehmed'in dostu idi Hatta ona bir evlad gözü ile baktigini bile söyleyerek ona bu yönde güvence vermisti Lakin tüm bunlar, menfaat karsiligi idi Aslında Manuel, Musa Çelebi'ye karsi, Çelebi Sultan Mehmed'e yardim etmisti Çünkü o siralarda Musa Çelebi Istanbul'u kusatma altina almisti
Bu defa onun karsisina Yildirim Bâyezid'in yasça kendisinden daha büyük olan (bazi kaynaklarda ufak) ve saltanat iddiasinda yer alan Mustafa Çelebi'yi çikarmisti Mustafa, Manuel'e Osmanli ülkesinden daha çok fayda tedarik edecegi garantisini veriyordu Bu sebeple Imparator Manuel bu kere Mustafa'mn tarafini tutmaya baslamisti Ulahlar'dan ve iki kez ayaklanma edip iki kere da affetme edilen Nigbolu Sancak beyi Izmiroglu Cüneyd Bey'den yardim görebilen Mustafa Çelebi, Teselya ve Selanik taraflarinda faaliyete geçer Burada faaliyette bulunmalarinin sebebi de herhangi bir muvaffakiyetsizlik halinde anında Selanik kalesine siginabilmeleri içindi
Çelebi Sultan Mehmed, Mustafa ve Cüneyd Bey'in giristikleri hareketleri haber alir almaz hemen harekete geçer Selanik mintikasinda iki ordu karsi karsiya gelir Yapilan muharebede Çelebi Sultan Mehmed şampiyon geldiyse de Mustafa ve Cüneyd'i yakalayip ortadan kaldiramaz Çünkü magluplar Selanik kalesine siginmislardi Selanik valisi Dimitrios Laskaris Leondarios, bunlara izaz ve ikramlarda bulunarak onlari teselli eder Talihlerinin degismis olmalarindan müteessir olmamalarini, cesaretlerini kayb etmemelerini ve Selanik'in Türklere teslimi tehlikesi olsa bile, kendilerini Mehmed'e teslim etmeyecegini bu bakimdan müsterih olmalari gerektigini söyler Onlar da Dimitrios'un avuntu veren bu sözlerinden yiğitlik alarak kuytu bir nefes aldilar
Selanik valisi Dimitrios'un, kaçaklari, korumasi altina almasi üzerine Çelebi Sultan Mehmed, maiyeti erkanindan birisini Selanik valisi Dimitrios Laskaris'e göndererek:
Bizans imparatoru ile aramizda mevcut olan bozulmaz dostluk ve sevgiyi öyle iyi bilirsin Bu dostlugu bozmaya ve Bizanslilara büyük zararlar yapilmasina sebep olma Bizimle Bizanslilar arasinda nifak ve düsmanlik sokmaya çalisma Bunun için avlamakta oldugum avi bana teslim et Bunu yapmayacak olursan, dostlugu birakarak düsmanligi ele alacagim Kisa bir süre içinde sehri zapt edip halkini tutsak edecegim, senin hayatina da son verip düsmanlarimi avucumun içine alacagimdedi Bu açik tehdide karsilik Selanik valisi Dimitnos Leondarios su yumusak cevabi verir:
Ey padisah, pekâla bilirsin ki, ben zorba degil bir kulum Yalniz Bizans Imparatorunun kulu degil, ayni zamanda senin de kulunum Zira sen, onun evladi makamindasin Tarafinizdan sadir olan bu emrin icrasi ve neticeye erdirilmesi size ait bir keyfiyettir Halbuki benim de vazifem cereyan eden hali imparatoruma haber vermektir Sunu da biliniz fakat, imparatorun himayesine siginan ve bir atmacanin peşine düşüp takip ettigi keklik gibi, hayatini kurtarmak isteyen zât, alelâde Türklerden biri degildir Haber aldigima tarafından o senin kardesindir Zaten alelâde biri olsa dahi yeniden imparatorun izni olmadikça onu size veremezdim Bu sebeplerden dolayi âbidane istirham ediyorum, azıcık sabr ediniz Ben, su dakikada eğilim eden vak'alari imparatora yaziyorum Bu hususta emir vermek ona aittir Ben ise verilecek emri ifa edecegimdiyerek padisahtan özür diler
Validen bu sekilde bir cevap bölge Çelebi Sultan Mehmed, imparatora başvuru ile Mustafa Çelebi'nin kendisine teslim edilmesini ister Bu açlık karsisinda Bizans Imparatoru Manuel, Çelebi Mehmed'e gönderdigi mektubunda:
Sen benim evladim, ben de baban makaminda olmayi kabul ederek ahd ettik Eger ettigin yemini yetişmek istemiyorsan haksiz olani Allah'in adaleti cezalandirir Bana iltica edenleri teslim hakkindaki teklifini yerine getirmek degil, kulak vermek bile istemem aynı zamanda, biz Hiristiyanlarin itikad ettigimiz ekanimi selâse (Hiristiyanlik'taki üçlü ilâh sistemi)'ye ant ederim ancak, hükümdarligin devam ettikçe ve sen hayatta bulundukça sığınmacı Mustafa ile arkadasi Cüneyd hapishaneden çikmayacaklardir Sen bu dünyadan göç ettikten sonra talihleri ne ise o olsun Eger isin bu nedenle halline razi degilsen istedigin gibi hareket etsözleri ile Mustafa ve Cüneyd'in teslim edilmesi teklifini red eder bu arada, Selanik valisinden de Mustafa ile Cüneyd'in kendisine gönderilmesini ister
Mektuptaki ifadelerden anlasildigina göre Imparator, lüzum Sultan Mehmed, gerekse ondan daha sonra gelecek olan Osmanli hükümdarlarina karsi bunlari, hem bir koz, ayrıca de bir güvenlik subabi olarak kullanmak arzusunu tasimaktadir O, bu arzusunu açikça dile getirmese bile hükümdarligin devam ettikçearamak suretiyle zimnen buna isaret etmektedir
Sultan Mehmed, daha ileri gitmeyerek imparatorun teklifini kabul eder görünür Selanik kusatmasini da kaldirarak Edirne'ye döner Imparator, Istanbul'a getirilen Mustafa ile Cüneyd'i ve maiyetlerindeki otuz üç kisiyi Limni adasina gönderir
Bu mültecilerin masraflari için Osmanli Devleti, her yıl üç yüz bin akça vermeyi, buna karsilik imparator da Çelebi Mehmed hayatta kaldigi müddetçe Mustafa'yi bağımsızlık birakmamayi ve Mehmed'in haleflerinin Bizans'a karsi takinacaklari tavra tarafından hareket etmeyi taahhüd ediyorlardi
Bu hadiselerden sonra Çelebi Mehmed, Mustafa Çelebi'ye yardim edip asker veren Eflâk topraklarina akinlar yaptirmak suretiyle intikamini almis oluyordu
Çelebi Sultan Mehmed, 1420 yilinda Istanbul yolu ile Anadolu'ya vermek üzere gelir sırası gelmişken Bizans casuslari, padisahin Anadolu'daki islerini bitirdikten sonradan Istanbul'u almak üzere kusatacagi haberini getirmislerdi Bu haber üzerine Bizans'in bazi ileri gelenleri, padisah Istanbul yolu ile Anadolu'ya geçerken yolda yakalanip tevkif edilmesini imparatora teklif ettiler Ama Imparator Manuel, bu teklifi kabul etmez bununla beraber bu haber yüzünden ihtiyatî bir önlem edinmek üzere Çelebi Sultan Mehmed'i karsilamak için çocuklarini da göndermez Fakat Bizans ileri gelenlerinden birçogunu padisahi karsilamak ve hediyeler tanıtmak üzere gönderir Elçiler, Çelebi Mehmed'i sehir disinda karsilayarak Bogaz kenarinda Çifte sutun (Besiktas) denilen yere değin kendisine refakat ederler Dolmabahçe ve Tophane sahillerine gelen padisahi, burada üç sira kürekli kadirgada bulunan imparator şahsen kendisi karsiladi Padisaha devir edilen gemi ile imparatorun gemisi yanyana almak üzere Üsküdar'a geçtiler Çelebi Sultan Mehmed, burada karaya çikarak çadira iner Aksam olunca maiyyeti ile birlikte Izmit tarafina hareket ederek Bursa'ya kazanç *
