Mustafa Kemal Atatürk’ün Gittiği Sırasıyla Okullar Nelerdir?

Ulu lider Mustafa Kemal Atatürk’ün gittiği okullar ve bu okullardaki eğitim hayatı boyunca yaşadığı deneyimler birçok genç için ders alınası nitelikte. Atatürk, onun güzel bir önder olmasını sağlayan kimi özellikleri gittiği bu okullarda kazanırken birebir vakitte okullarındaki birçok öğretmeninden etkilendi. Eğitim hayatı boyunca vatanseverlik ve yürek hislerinden aman vermeyen Mustafa Kemal Atatürk, hayli disiplinli ve çalışkan bir öğrenciydi. Eğitimi süresince sadece okulla değil, siyaset ve edebiyatla da ilgilenen Atatürk, gelecekteki vizyonunun bir kısmını bu okullarda edindi.

Kişilik özelliklerinin birçoğunu etkilendiği öğretmenlerinden ilham alarak geliştirdi, bu kişilik özellikleri ileride de anılarında bahsedeceği üzere Cumhuriyetimizin kuruluşuna yol açan süreçte kendisine epeyce yarar sağladı. Gelin şimdi Mustafa Kemal Atatürk'ün eğitim hayatını yakından inceleyelim ve gittiği okullara bakalım.

Mustafa Kemal Atatürk’ün gittiği okullar:

Mahalle Mektebi

Şemsi Efendi Okulu

Mülkiye Rüştiyesi

Selanik Askeri Rüştiyesi

Manastır Askeri İdadisi

Mekteb-i Harbiye-i Şahane

Erkan-ı Harbiye Mektebi 

Atatürk'ün eğitim hayatının başlangıcı: Mahalle Mektebi


Mustafa Kemal Atatürk'ün eğitim hayatı Mahalle Mektebi ie başladı. İlkokul seçimi sırasında annesi Zübeyde Hanım ve babası Ali İstek Efendi ortasında fikir ayrılıkları yaşandı. Zübeyde Hanım Mustafa’nın daha klâsik ve dindar bir eğitim almasını isterken Ali İstek Efendi çocuklarının daha yenilikçi bir eğitim almasını istedi. Tartışmalara karşın küçük Mustafa, annesinin isteği ve ısrarıyla birinci evvel Mahalle Mektebi'ne kayıt oldu.

Modern ilköğretim: Şemsi Efendi Okulu


Atatürk, Mahalle Mektebi'nde birkaç hafta geçirdikten sonra babasının isteği ile Şemsi Efendi Okuluna kayıt oldu. Şemsi Efendi Okulu, yeni eğitim öğretim tekniklerinin uygulandığı modern ve disiplinli bir eğitim vermekteydi. Bu okul etraftaki daha yüksek derecelerdeki okullardan daha âlâ bir eğitim veriyordu. Bu ilkokulun mezunları ortaokul öğrencilerinden daha donanımlı bir formda okuldan ayrılıyorlardı.

Modern bir eğitim için ısrar eden babası Ali İstek Efendi, oğlunun okulu bitirmesine iki yıl kalmış iken hayata gözlerini yumdu.

Atatürk'ün eğitim gördüğü son sivil okul: Mülkiye Rüştiyesi

Babasının vefatından sonra ailesiyle çiftliğe taşınan Mustafa, Mülkiye Rüştiyesi'ne gidebilmek için halasının yanına taşındı. Mülkiye Rüştiyesi, toplumsal bilimler ağırlıklı eğitim veren bir ortaokuldu.

Kaymak Hafız olarak anılan matematik öğretmeni Hüseyin Efendi’nin bir sınıf disiplinsizliğine sebep olduğu ve haksızlığa baş eğmediği için Mustafa’ya fizikî şiddet uygulaması, bunu gururuna yediremeyen Mustafa’nın büyük annesi Ayşe Hanım tarafından okuldan alınmasına sebep oldu. Ayşe Hanım, olaya karışan öğretmen Hüseyin Efendi’nin tıpkı vakitte bu okulun müdür yardımcısı olduğundan ötürü Mustafa’nın bu okuldaki eğitimine devam etmesini istemedi.

Kemal isminin doğuşu: Selanik Askeri Rüştiyesi


Askerlik mesleğine çocukluğundan beri ilgi duyan Mustafa, asker olmak istiyordu. Onun bu isteğini canlandıran en büyük nedenlerden biri ise komşularının asker üniformalarıyla okullarına gitmesiydi. Askeri bir okula gitmesini istemeyen annesinden habersiz bir biçimde imtihana giren Mustafa, sınavdaki başarısı sayesinde sınıf atlayarak okuldaki eğitimine başlamış oldu. Geleceğin Anafartalar Kahramanı, askeri eğitimine ve askeri hayatına ilk adımını atmıştı. 

Atatürk, Kemal ismini bu okulda edindi. Okuldaki Mustafa isimli matematik öğretmeni "Senin de ismin Mustafa, benim de. Bundan sonra senin ismin Mustafa Kemal olsun." dedi ve o günden sonra Mustafa'nın ismi Mustafa Kemal oldu. Öğretmeni ona, manası 'mükemmellik, olgunluk' olan Kemal ismini verdi. Bu okulda onu etkileyen bir öteki öğretmeni ise Fransızca öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin Bey'di. Yüzbaşı Nakiyüddin Beyefendi, Mustafa Kemal Atatürk’ün özgürlük ile ilgili düşüncelerine katkı sağladı. Atatürk yabancı lisanın, bilhassa Fransızca’nın o günlerdeki ehemmiyetini daha düzgün kavradı. Mustafa Kemal, asker olmanın hayaliyle ve coşkusuyla annesinden bâtın olarak imtihanına girdiği okulu, sınıf dördüncüsü derecesiyle 1895’te tamamladı.

Bağımsızlık tutkusunu edindiği okul: Manastır Askeri İdadisi


Selanik Askeri Rüştiyesini bitirdikten sonra Selanik’te tatil yapmakta olan Mustafa Kemal, 1896 yılında Manastır Askeri İdadisine kayıt olmak üzere trenle Manastır’a yola çıktı. Mustafa Kemal ileride bugünlerinden aile yuvasının dışındaki hayatın başlangıcı olarak bahsedecekti. Manastır Askeri İdadisi yatılı ve son derece disiplinli bir okuldu. Atatürk, bağımsızlık tutkusunu bu okulda edinmeye başladı. Okuldaki birçok ders içinde en çok etkileyendiği dersler edebiyat ve tarih oldu. Atatürk, ileride onu liderliğe yükseltecek olan birçok bilgiyi bu okulda edindi. Bilhassa edebiyata duyduğu ilgi, hitabetinin gelişiminde büyük rol oynadı.

Mehmet Tevfik Bilge, bu okulda onu en çok etkileyen öğretmen olmuştur, kendisi tarih öğretmenidir ve Harp Okulu mezunudur. Bu öğretmeni, Mustafa Kemal’in Harp Okulunu tanımasına öncülük etmiştir. Okuldaki edebiyat öğretmenlerinden de son derece etkilenen Mustafa Kemal, okuma alışkanlığını bu okulda edindi. Yaz tatillerinde ve okulun eğitime orta verdiği zamanlarda Fransızca kurslarını ihmal etmeyip yabancı lisanını geliştirdi. Bu tercihi ileride memleketler arası gelişmeleri takip etmesine yardımcı olacaktı.19 Nisan 1897’de patlak veren Osmanlı Yunan savaşına katılmak istese de 16 yaşında olduğundan ötürü yaş kriterlerini karşılayamadığından askere alınmadı. 16 yaşında cesaretli bir formda savaşa katılmak isteyen Mustafa Kemal, askeri eğitimine kaldığı yerden devam etti. 1898 yılının Kasım ayında sınıf ikincisi olarak Manastır Askeri İdadisini muvaffakiyetle bitirip Harp Okuluna girmeye hak kazandı.

Harp Okulu: Mekteb-i Harbiye-i Şahane


Öncelikle, İstanbul Harp Okulu'nun günümüzde Kara Harp Okulu olarak eğitim vermeye devam ettiğini ve Ulusal Savunma Üniversitesi'ne bağlı olduğunu belirtelim. Manastır Askeri İdadisi'nden mezun olduktan sonra İstanbul Harp Okulu'na kayıt olmaya hak kazanan Mustafa Kemal, bu okuldaki eğitim hayatı boyunca Galata Beyoğlu’nda hayatını sürdürdü. Osmanlı İmparatorluğu’nun en kozmopolit semtlerinden birinde eğitim görmesinin verdiği fırsatla yabancı lisanını geliştirmeye itina gösterdi. Fransızca gazeteler ve mecmualar okudu. Bilhassa yabancı kamuoyunun Osmanlı hakkındaki görüşlerini ve milletlerarası gelişmeleri yakından takip etti. Okula başladıktan 2 ay sonra sınıf çavuşu olan Mustafa Kemal, 10 Şubat 1902’de Teğmen rütbesine yükselerek Harp Akademisine girmeye hak kazandı.

Ulu başkanın son eğitim gördüğü son okula geçmeden önce, Harbiyeli öğrencilerin kıymetli bir geleneğine değinelim. Mustafa Kemal’in Harp Okulundaki öğrenci numarası 1283’tür. Bu sebeple Harbiyeliler her mezuniyet merasiminde yoklama alınırken 1283 numarası okunduğunda tüm öğrenciler, ayağa kalkıp "İçimizde!" diyerek 'En büyük Harbiyeli' olarak anılan Atatürk’e hürmetlerini lisana getirmektedir. Bu gelenek günümüzde de varlığını devam ettirmektedir.

Harp Akademisi: Erkan-ı Harbiye Mektebi 


Mustafa Kemal, kurmay subaylık eğitimini Harp Akademisinde almaya başladı. Eğitimi sırasında arkadaşları ile birlikte memleket işlerine ağır ilgi gösteriyorlardı. Bu sebeple dönemin iktidarını eleştiren ve siyasetlerinin eksiklerinden bahseden el yazısı bir gazete çıkardılar. Gazetede İstibdat rejimini eleştiriliyorlar ve idarenin yanılgılarından bahsediyorlardı. Arkadaşlarıyla bir arada çıkardıkları el yazısı gazete, okul tarafından fark edilip takip edilse de ziyanlı olarak görülmediğinden rastgele bir cezaya tabi tutulmadılar. Okulu bitirene kadar arkadaşlarıyla bir arada aktüel olarak gazete çıkarmaya devam ettiler. 

Mustafa Kemal, 11 Ocak 1905’te kurmay yüzbaşı rütbesiyle Harp Akademisi'nden mezun oldu. Mezuniyet sonrasında birinci misyon yeri olan Şam’a (Günümüz Suriye toprakları) 5. Ordu 30. Süvari Alayı’nda staj yapması hedefiyle gönderildi. Öğrencilik yıllarından edindiği teşkilatçılık deneyimi ve vatanseverlik duygusuyla Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'ni kurdu. Bölgenin Osmanlı'ya bağlılığını arttırmak emeliyle birçok çalışma yürüttü.