Musul Sorunu

I Dunya Savaşı'ndan once Musul bolgesi, petrolleri dolayısıyla, İngiltere, Fransa, Almanya ve hatta Birleşik Amerika arasında rekabet konusu olmuş, lakin 1916 SykesPicot anlaşması ile bu bolge Fransa'ya bırakılmıştı 1920 Nisanındaki San Remo Konferansı'nda Fransa, kendisini Orta Doğu'da desteklemesine karşılık, burasını İngiltere'ye bırakmıştı

Lozan Konferansı'nda TurkIrak sınırının cizilmesi meselesi goruşme konusu olduğu zaman, Turkiye, Musul ve Suleymaniye bolgeleri halkının buyuk coğunluğunun Turk olması nedeniyle, buraların Turk sınırları icine katılması gerektiğini ileri surmuş ve Irak adına, mandater devlet olarak, İngiltere de buna itiraz etmişti Bunun uzerine Lozan Antlaşması'nın 3 maddesiyle, bu meselenin cozumu, dokuz ay icinde bir sonuca ulaştırılmak uzere, Turkİngiliz ikili goruşmelerine bırakılmıştı Bu goruşmeler 19 Mayıs 1924'de İstanbul Konferansı ile başladı ve 5 Hazirana kadar devam etti

Taraflar, Lozan'daki tutumlarında bir değişiklik yapmadıkları icin, bir uzlaşmaya varmak mumkun olmadı Turkiye, yine Musul ve Suleymaniye'nin Turk sınırları icinde kalmasında ısrar etti İngiltere ise bu fikre yanaşmadığı gibi, ustelik Hakkari ilinin dinsel coğunluğunun Suryani olduğunu, Suryanilerin ise Irak'a goc etmeleri dolayısıyla, Hakkari'nin de Irak'a katılması gerektiğini ileri surdu

İstanbul Konferansı'nın sonucsuz kalması ve ozellikle Turkiye'nin tutumunu yumuşatmaması uzerine, İngiltere TurkIrak sınırları bolgesinde sınır olaylarını kışkırtıp, burada karışıklıklar cıkarmaya başladı Bu durum Turkİngiliz munasebetlerinin gerginleşmesine sebep oldu

Yine Lozan Antlaşması'na gore, ikili goruşmeler başarılı sonuc vermezse, mesele Milletler Cemiyetine havale edilecekti Milletler Cemiyeti 1924 Eylulunde meseleyi ele aldı Turkiye Musul ve Suleymaniye bolgelerinde plebisithalk oylaması yapılmasını teklif ettiyse de, İngiltere buna yanaşmadı Ote yandan, Milletler Cemiyeti Musul meselesi hakkında inceleme yapıp, rapor vermek uzere bir komisyon teşkil etti

Komisyon raporunu Milletler Cemiyetine 1925 Eylulunde sundu Rapor, Musul'un Irak'a katılması gerektiğini ve ayrıca Kurtlerin, haklarının da garanti altına alınmasını tavsiye ediyordu Bu sırada İngiltere Milletler Cemiyetinde hakim durumda olduğu icin, Milletler Cemiyeti Konseyi de bu tavsiyeyi aynen kabul etti Komisyon raporu Hakkari'yi Turkiye'ye bırakmıştı

Milletler Cemiyeti Konseyi'nin kararı Turkiye'de buyuk bir tepki yarattı ve İngiliz aleyhtarlığının yeniden kuvvetlenmesine sebep oldu Hatta Turk basını bir Turkİngiliz savaşından bile soz etti Lakin Turk Hukumeti daha ileriye gidemedi Cunku, yıllarca suren savaştan yeni cıkılmıştı ve tekrar savaşmak kolay değildi Kaldı ki, iceride cozum bekleyen bir suru ekonomik ve sosyal meseleler vardı Bu sebeple, 5 Haziran 1926'da İngiltere ile bir anlaşma imzalayarak Milletler Cemiyeti kararını kabul etti Bu antlaşma, bugunku TurkIrak sınırını cizmiş ve Musul buhranını sona erdirmiştir

Musul buhranı, Turkiye ile Sovyet Rusya'yı birbirine daha fazla yaklaştırmıştır Cunku Sovyetler, Locarno Anlaşmalarının imzasından hic hoşnut kalmamışlardı Bunun icindir ki, sınırlarını cevreleyen devletlerle saldırmazlık antlaşmaları imzalama yoluna gitmişlerdir

Milletler Cemiyeti Konseyi'nin, komisyon raporunu kabul ettiğinin ertesi gunu, 17 Aralık 1925'de Paris'te TurkSovyet Dostluk ve Saldırmazlık Paktı imza edilmiştir Milli Mucadele sırasında olduğu gibi, İngiltere ile munasebetlerin gerginleşmesi, Turkiye'yi Sovyet Rusya'ya tekrar yaklaştırıyordu
20 Yuzyıl Tarihi Ataturk'un Gizemi Dinler Tarihi Efes (Ephesos) Frigya Uygarlığı Genel İlginc olaylar İlginc Yaşam Oykuleri Medeniyetler Tarihi Osmanlı Tarihi Suikastler Tarihi Tarihe Gecen Kadınlar Tarihi Eserler Tarihi Gizemler Tarihteki İlginc Olaylar Turkiye Tarihi Ulkeler Tarihi İletişim Anasayfa