NASA, James Webb Uzay Teleskobu'ndan gelen yeni ve büyüleyici görüntüleri yayınladı

Dün yayınlanan birinci imgenin ardından NASA, James Webb Uzay Teleskobu'ndan gelen 4 büyüleyici kareyi daha yayınladı. Yeni müşahedeler ortasında filizlenen bir bulutsu, sulu bir ötegezegen ve saklı bir yıldız sığınağı bulunuyor.

Popular Science'ın haberine nazaran Webb Program Yöneticisi Greg Robinson, yeni manzaraların yayınlandığı aktifliğin açılış konuşmasında NASA’nın Goddard Kampüsü’ndeki seyircilere gece yayımlanan sahneyi görüp görmediklerini sordu. Coşkulu bir alkış tufanından sonra, “Daha hiçbir şey görmediniz” diye devam etti Robinson.

JWST takımı, teleskobun birinci altı aylık uçuş ve gözlemlerinden elde edilen yeni imgeleri yayımladı. James Webb Uzay Teleskobu, şimdiye kadar uzaya gönderilen en büyük ve en güçlü gözlemevi. Böylesine güçlü olmasının bir sebebi de, kızılötesi ışık yoluyla manzara yakalayabilmesi ve böylece insan gözünün tespit edemeyeceği derinlikleri görmesi.

Uzaydaki toz ve bulutların ötesine bakabilen teleskop, yıldız ve galaksilerin 13,1 milyar yıldan daha öncesine uzanan doğuşlarını görebiliyor. Bu sayede, insanlığın daha evvel göremediği kadar eski periyotları gözlemleyebiliyor. Cihanın 13,8 milyar yaşında olduğu iddia ediliyor. NASA Lideri Bill Nelson, insanların cihanın başladığı Büyük Patlama’dan sonra neler olduğunu anlamaya hiç olmadığı kadar yaklaştığını söylüyor.

“Sormasını bile bilmediğimiz soruları tespit edeceğiz” diyor Nelson.

JWST’nin yakaladığı manzaralar; çabucak hemen Güneş ve Dünya oluştuğu vakit oluşan galaksi kümelerini, 1.000 ışık yılı uzaklıktaki bir ötegezegenin atmosferindeki su buharını, ömrünün sonuna ulaşan bir yıldızın etrafındaki gezegen bulutsusunu, galaksilerin kozmik evrimini ve yıldızların doğuşunu gösteriyor.

JWST Operasyonları Proje Bilim İnsanı Jane Rigby de, tüm bunların daha başlangıç olduğunu söylüyor. Yirmi yıl daha çalışmasını sağlayacak yakıtı bulunan teleskobun, bilim insanlarının hakkında şimdi soru bile hazırlamadığı bilgiler toplaması bekleniyor.

Bundan evvel Hubble’ın bir galaksinin en uzak manzarasını çekmesi iki hafta sürüyordu. JWST, çok daha uzakların imgesini çok daha kısa müddette yakalayabilecek. Tüm bu manzaralar bir hafta içerisinde çekilmiş. “Webb ile beraber” diyor Rigby, “bunları kahvaltıdan evvel yaptık.”

Carina Bulutsusu

Üstteki imaj, bir gaz ve toz denizindeki yıldızlarla (yeni oluşanlar da dahil) birlikte ışıldıyor. Carina Bulutsusu’nun NGC 3324 ismini taşıyan bir bölgesini yakalayan JWST, bebek yıldızların doğduğu yeni bölgeleri ortaya çıkarıyor. Yıldızların doğduğu bölgeler, uzaydaki tozlar sebebiyle görünür ışıkta tespit edilemiyor. Ama JWST’nin Yakın-Kızılötesi Kamerası ve Orta-Kızılötesi Aygıtı kızılötesi ışık kullandığından, teleskop tozu delip geçiyor. Bu sayede art plandaki yüzlerce yıldızı ve hatta galaksileri ortaya çıkarıyor.

Genç yıldızlardan gelen morötesi ışınım, bulutsunun kenarında oyuk açarak NASA’nın Kozmik Uçurumlar formunda isimlendirdiği sarp kayalık ve kanyon görünümlerini meydana getirmiş. 7.600 ışık yılı uzaklıkta yer alan bu sahne muazzam boyutta: Birtakım toz ve iyonlaşmış gaz sütunları 7 ışık yılı yüksekliğinde.

Güney Halka Bulutsusu

JWST’nin iki kamerası, NGC 3132 formunda de bilinen Güney Halka Bulutsusu’nu gözlemlemiş. Birbirinin etrafında dönen iki yıldız, Dünya’dan 2.500 ışık yılı uzakta yer alan gaz ve toz katmanlarıyla sarılı. Yıldızlardan biri ömrünün sonuna yaklaşıyor; parlaklığı azalırken, çanak halindeki kabuklar halinde kozmik enkaz fırlatıyor.

Bu manzaralardan elde edilen datalar, gökbilimcilerin gezegen bulutsusu formunda bilinen bu tıp olayları çok daha ayrıntılı formda anlamasını sağlayacak. Gazlı esintiler, yavaş çekimdeki son nefesler. Gezegen bulutsularının tükenmesi on binlerce yıl sürüyor. Bu esnada araştırmacılar, bunun üzere imajlar üzerinde çalışarak yıldızların kefenlerinin hangi moleküllerden meydana geldiğini anlayabilirler.

Wasp-96-b

JWST’nin başka imgeleri kadar göz alıcı olmasa da, bu bilgiler 1.000 ışık yılı uzaklıktaki bir ötegezegenin (güneş sistemimizin dışındaki bir gezegen) atmosferinde yer alan suyu ortaya çıkarıyor. Bu bilgi, Dünya’nın ötesinde yaşanabilir gezegen arayışında büyük değer taşıyacak. WASP-96-b, Samanyolu’nda yer alan 5.000’i aşkın onaylı ötegezegenden yalnızca biri. Venüs ve Jüpiter üzere son derece sıcak bir gaz devi. Ayrıyeten güneşimizin etrafında dönen öteki tüm gezegenlerden daha sıcak ve “yumuşak”. Sıcaklıklar burada 540°C’yi zorlarken, gezegenin kütlesi Jüpiter’in yarısı kadar lakin çapı 1,2 kat daha geniş.

JWST’de yer alan Yakın-Kızılötesi Görüntüleyicisi ve Yarıksız Tayfölçer, 21 Haziran’da WASP-96-b sisteminden gelen ışığı altı saatten fazla ölçerek ötegezegenin atmosfer bileşimi hakkında daha fazla bilgi sunan bir ışık eğrisi meydana getirmiş. Tablodaki tepeler ve vadiler, ışığın dalga uzunluklarında tespit edilen su buharının mevcudiyetini gösteriyor. WASP-96-b üzerinde yürütülen evvelki çalışmalarda, pus ve bulut bulguları tespit edilmemiş.

Stephan Beşlisi

Yaklaşık 1.000 manzara belgesinden ve 150 milyondan fazla pikselden oluşturulan bu mozaik, JWST’nin şimdiye kadar elde ettiği en büyük imaj. Burada beş galaksi görülüyor. GNC 7318B ismini taşıyan galaksi, küme boyunca yıkıcı bir güzergâh açıyor. JWST, galaksinin bu müsaadesiz girişinden çıkan şok dalgalarının yanısıra girdap haline gelen ve galaksilerin kütleçekimleri etkileşime girdikçe üzerlerine çullanan gaz ile tozların imgesini de yakalamış.

Beş galaksiden dördü kozmik ölçekte birbirine çok yakın olduğundan, NASA’ya nazaran galaktik evrimin temel süreçlerini incelemek için bir “laboratuvar” sağlıyorlar. Burada birbirlerinin gazlarını bozan galaksiler, civarda yeni yıldızların oluşmasını bile tetiklemişler.