NASA, Mars’ın volkanik süper patlamalarını resmen doğruladı

NASA, Mars gezegeninin kuzey bölgesinin bir zamanlar 500 milyon yıl boyunca binlerce “süper patlama” geçirdiğini açıkladı. Bazı volkanik patlamalar o kadar güçlüdür ki, toz ve zehirli gazları havaya salarak Güneş ışığını engeller ve gezegenin iklimini on yıllarca değiştirir.

Bilim insanları, Mars’ta Arabia Terra adlı kuzey bölgesinin mineral bileşimini ve topografyasını incedi. Ekip, bu antik volkanik bölgelerin modern bilimin bildiği en büyük patlamalar olduğunu doğruladı. Söz konusu süper patlamalar, yaklaşık 4 milyar yıl önce sona ermiş olsa da, bulgular Mars’ın bir zamanlar açık bir şekilde aktif olduğuna işaret ediyor.

Mars çalışmasında önemli volkanik patlama bulguları

500 milyon yıl boyunca düzenli olarak devam eden ve yaklaşık 4 milyar yıl önce sona eren bu patlamalar sırasında havaya karbondioksit, su buharı ve kükürt dioksit salındı. NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezinden jeolog Patrick Whelley, “Bu patlamaların her birinin önemli bir iklim etkisi olmuştur. Belki de salınan gaz atmosferi kalınlaştırdı veya Güneş’i engelledi. Böylece gezegeni daha soğuk hale getirdi.” dedi.
Interesting Engineering’in haberine göre, 400 milyon olimpik yüzme havuzuna eşdeğer olan volkanik kaya ve gaz, Mars yüzeyinde patladı. Patlama bölgesinden binlerce kilometreye kadar uzanan gökyüzünü, kalın bir kül bulutuyla kapladı. En şiddetlisi bittiğinde tüm volkanik reaksiyon “kaldera” isimli büyük bir deliğe çöküyor. Örnekleri, Hawaii gibi aktif volkanik bölgelerde de var.

Mars, Arabia Terra’da süper patlama geçmişi olasılığını gösteren yedi kaldera var. Bunların Kızıl Gezegen’in yüzeyinde milyarlarca yıl öncesinden kalma antik asteroit etkilerinin kalıntıları olduğu düşünülüyordu. 2013 yılında yapılan bir çalışmada havzaların gerçekten volkanik kalderalar olduğunu öne sürdüler.

Araştırmacılar, kül kalıntılarını araştırdı

Aslında anahtar, kraterlerin asimetrisinde yatıyordu. Çünkü derin tabanlar ve duvarlara bitişik kaya grupları gibi çöküşün kanıtlarına ek olarak, kozmik etkilerden beklenebilecek yuvarlak şekli yoktu. Araştırmacılar, bu noktada volkanların kendisini aramak yerine külü aradıklarını söylüyor.
Bu görüntü, Arabia Terra’daki kraterleri gösteriyor. (Foto: NASA)
Sonunda ekip, Mars yüzeyinin mineral bileşimini analiz etmek için Mars Keşif Orbiterinin (MRO’s) Kompakt Keşif Görüntüleme Spektrometresinden alınan görüntüleri inceledi. Arabia Terra bölgesinin üç boyutlu topografik haritalarını oluşturdular. Ekip, mineral bakımından zengin tortuların korunduğunu ortaya çıkardı.

Bu, araştırmacılara göre başka bir soruyu gündeme getiriyor. Yani, bir gezegende tüm bölgeyi hapseden tek bir volkan türü nasıl olabilir? Dünya, en son 76 bin yıl önce Endonezya’nın Sumatra kentinde patlayan süper patlamalar yaşadı. Ancak külleri gezegenin her yerine dağılmış durumda. Süper patlama kümeleri, uzun zaman önce Dünya’da da vardı. Ama fiziksel ve kimyasal olarak aşınmış ya da kıtalar değiştikçe görünmeyen yerlere taşınmış olabilir.