nasıh ilmi

nasıh ilmi NASIH İLMİ Nesh: Lügat manası: İzale, bertaraf, ibtal ve yok etme; izale edilen şeyin yerine diğer birinin konulması veya konulmaması, nakletme, kaldırma, hükümsüz kılma, istinsah etme, değişim, senet etmedir Nesehe fiilinin mastarıdır Nesh kelimesinin bu manalardan hangisinde hakikat, hangilerinde mecaz olduğu konusu ihtilaflıdır Bazı ilim adamları “izale ve iptal etme manasında hakikat, diğerlerinde mecaz olduğunu söylemektedirler Şer’i manası: Bir nassın hükmünün ya yerine bir nass gelerek ya da hiçbir nass gelmediği halde emin bir vakit daha sonra kaldırılmasıdır Bu önceki farzla amel etme müddetini, bu farzla amelin ne süre bittiğini ve sonrakiyle amelin ne zaman başladığını belirtir Onun ne vakit biteceği Allah katında bilinir, lakin biz onun hükmünün sürekli olacağını düşünürüz Onu nesheden ayet gelince onun hükmünün bittiğini anlarız Bu da bizim ilmimizde bir değişmedir Lakin Allah katında bir değiştirme yoktur Mukaddes bir metnin ilgası manasında da kullanılır Bu şekilde kendinden önceki hükmü kaldırılan delile nasih, hükmü kaldırılan delile de mensuh denilir Ayrıca jurnal konuşmalarımızda da, güneş gölgeyi izale etti, ihtiyarlık gençliği giderdi, asırlar ve zamanlar birbirlerini neshetti gibi lafızları kullanmaktayız Ruhların bir bedenden diğerine intikaline inananların kullandığı tenasuh kelimesi de, intikal manasını ifade etmektedir Bir kitabı istinsah etmek te nakilden diğer bir şey değildir İşte nesh kelimesi, şu yukarıda verdiğimiz manalardan herkes uygun kullanılabilir Bazıları, onun bu çeşitli manalarda kullanılışının mecazi olduğunu söylemişlerdir Nasih ve Mensuh İlminin Önemi: İcaz kitabının yazarı şöyle dedi: Sahih senedle rivayet edilmiştir ki Ali (ra) mescitte insanlara İslam’ı anlatan bir adam fark etti Ali ona: “Sen nasih ve mensuhu biliyor musun? diye sordu Adam: “Hayır, bilmiyorum dedi Ali ona: “Sen helak oldun ve insanları helake sürüklüyorsun dedi Ondan sonra adamı mescitten çıkarttı ve ona yeniden insanlara İslamı anlatmayı yasakladı Bu rivayetin güya Abdullah İbn Abbas hakkında rivayet edildi İbn Abbas hakındaki rivayette ise, Adam nasih ve mensuhu bilmediğini söyleyince İbn Abbas onu tekmeledi ve ona: “Helake uğradın ve insanları helake sürüklüyorsun dedi “Kime hikmet verilirse ona fazla hayır verilmiştir (Bakara: 2269) ayeti hakkında İbn Abbas şöyle dedi: Ayetteki hikmet’cilt hedef, Kur’an’ı, nasih ve mensuhu, muhkemimüteşabihi, mücmelimufassalı, daha önce nazil olanıdaha sonra nazil olanı, haramıhelali ve Kur’lahza’da bahşedilen misalleri bilmektir Huzeyfe İbn Yeman (ra) şöyle dedi: “İnsanlara fetva veren kişiler üç türlüdür 1) Kur’an’ın nasihini ve mensuhunu haberdar olan birey 2) Kadı olarak görev edilmiş ve başka çaresi olmayan kişi 3) Fetva makamına bedel olmayan ama fetva veren birey Ben birinci ve ikinci kişilerden değilim Üçüncü birey olmaktan da Allah’a sığınırım Şeyh Hibetullah İbnü Selame Nasih ve’lMensuh kitabında şöyle dedi: Selef alimlerinden şöyle bir laf nakledilmiştir: “Kitap ilmini öğrenen ama nasih ve mensuhu bilmeyen kişinin ameli eksiktir Çünkü böyle bir birey yasaklananla emredileni, mübah olan ile haram olan şeyleri karıştırır