Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
NAZIM HİKMET RAN (19021963)
15 Ocak 1902'de Selanik'te doğdu 3 Haziran 1963'te Moskova'da yaşamını yitirdi Dedesi Mevlevi tarikatından Nâzım Paşa ’dır Midhat Paşa'nın yakın arkadaşı Babası Hikmet Bey, Mektebi Sultani (Galatasaray Lisesi) mezunu, Kalemi Ecnebiye'ye bağlı bir memur Annesi Celile Bayan, dilci, eğitimci Enver Paşa'nın kızı İlkokuldan sonradan arkadaşı Vâlâ Nurettin'le birlikte Mektebi Sultani'nin hazırlık sınıfına yazıldı Ailesi mali sıkıntıya us ertesi sene Nişantaşı Sultanisi'ne devam etti
Dedesi Nâzım Paşa'nın etkisiyle şiir yazmaya başladı 1917'de Heybeliada Bahriye Mektebi'ne girdi 1919'da mezun oldu, Hamidiye Kruvazörü'ne güverte subayı olarak atadı Aynı sene kış aylarında daha önce yakalandığı zatülcenp hastalığı yeniden etti Sağlık kurulu raporuyla 1920'de askerlikten çıkarıldı Bu sırada hececi şairler aralarında genç bir ses olarak ünlendi Bahriye Mektebi'nden öğretmeni olan Yahya Kemal Beyatlı'ya hayrandı Yazdığı şiirleri gösterip eleştirilerini alıyordu 1920'de Alemdar Gazetesi'nin düzenlediği yarışmada birincilik kazandı Bu ödül ününü artırdı İstanbul'un işgal altında olduğu günlerde heyecanlı direniş şiirleri yazdı 1921'de arkadaşı Vâlâ Nurettin ile birlikte Ankara'ya gitti İstanbul gençliğini milli mücadeleye katılmaya çağıran bir şiir yazdılar Şiir fazla beğenilince Bolu'ya öğretmen olarak atandılar Bolu'da kalpaklı bu iki genç tepki gördü Peşlerine sıcacık polis takıldı Nâzım ile Vâlâ Nurettin Moskova'ya gitmeye karar verdiler Batum üzerinden Moskova'ya ulaşıp Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesine kaydoldular Nâzım burada serbest şiirletanıştı Ilk serbest şiirlerini yazdı Bunlardan bazıları 1923'te Yeni Hayat, Aydınlık gibi dergilerde yayınlandı
Üniversiteyi bitirince 1924'te sınırdan gizlice geçerek Türkiye'ye girdi Parlak dergisinde çalışmaya başladı İzlendiğini anlayınca İzmir'e geçti 1925'te Şeyh Sait isyanı nedeniyle başlatılan soruşturmalar esnasında gıyabında 15 yıla mahkum edildi Bitmiş yurtdışına kaçtı 1926'da meydana çıkan aftan yararlandırılmadı Gizli örgüt üyesi almak suçlamasıyla 3 ay daha hapse hükümlü edildi 1928'de Bakü'de ilk şiir kitabı Güneşi İçenlerin Türküsübasıldı Benzer sene yine gizli gizli Türkiye'ye döndü Yakalanıp Ankara'ya götürüldü Kısa bir tutukluluğun peşinde özgür kaldı İstanbul'da Zekeriya Sertel'in yayınladığı Resimli Aydergisinin yazarları arasına katıldı 1929'da Putları Yıkıyoruzbaşlığıyla bir yazı hazırlayıp Abdülhak Hamid Tarhan, Mehmet Belirli Yurdakul gibi dönemin etkin şairlerine yönettiği saldırılar büyük alaka gördü 1929'da 835 Satır, Jokond ile SİYAU, ertesi yıl Varan 3+1+1 1kitapları yayınlandı 1930'da Salkımsöğütile Bahri Hazerşiirlerini Columbia firmasının girişimiyle plağa okudu Plak halktan büyük alaka görür görmez hakkında şiir kitapları nedeniyle dava açıldı 1932'de Benerci Kendini Niçin Öldürdüile Gece Gelen Telgrafkitapları basıldı 1932'de Kafatası, 1933'te Bir Ölü Eviadlı oyunları İstanbul Kent Tiyatrosu'nda sahnelendi
1932'de bir duyuru sebebiyle başlatılan tutuklamalar esnasında gözaltına alındı 1933'te Bursa Cezaevi'ne gönderildi 5 sene hapse hükümlü oldu Kısa bir süre esir kalıp salıverildi 1935'de Piraye Altınoğlu ile evlendi Akşam gazetesinde Orhan Selimtakma ismiyle fıkralar yazmaya başladı Yeniden bambaşka isimlerle romanlar, oyunlar, operetler yazdı 1935'te Taranta Babu'ya Mektuplarkitabı yayınlandı Unutulan Adamoyunu şehir tiyatrolarında sahneye kondu Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanıkitabı 1936'da yayınlandı 1938'de Harp Okulu öğrencilerini isyana özendirme suçlamasıyla bir kez daha tutuklandı Ankara Cezaevi'ne kondu 15 yıl hapse hükümlü edildi İstanbul Cezaevi'ne getirildi Askeri Mahkeme'de de ayrıca yargılanıp bir 20 sene hapse daha hükümlü oldu 1940'ta önce Çankırı ve sonra Bursa Cezaevi'de kondu 10 yılı aşkın cezaevlerinde kaldı Yayınlatamamasına rağmen aralıksız yazdı Serbest bırakılması için başlatılan çabalar netice vermedi 1950'de istek grevine başladı sağlık durumu iyi olmadığı için İstanbul'da Cerrahpaşa Hastanesi'ne kaldırıldı 1950'de yürürlüğe giren af yasasıyla yeniden özgürlüğüne kavuştu Piraye Bayan'dan ayrılıp cezaevinde sürekli ziyaretine gelen dayısının kızı Münevver Andaç ile evlendi Doğan oğullarına Mehmed adını verdiler Aralıksız izlendiğini anlayınca tekrar yurtdışına gitmeye karar verdi 1951'de Karadeniz aracılığıyla Bulgaristan ve Romanya üzerinden Moskova'ya gitti
25 Temmuz 1951'de Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarıldı Yurtdışında birçok uluslararası kongreye katıldı Kitapları çoğu dile çevrildi 1959'da kendisinden 30 yaş küçük olan Rus Vera Tulyakova ile evlendi 1963'te bir kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi Moskova'da Novodeviçiy Mezarlığı'nda toprağa verildi Birincil şiirlerini hece vezniyle yazdı Fakat içerik bakımından öteki hececi şairlerden uzaktı Toplumsal içerikli bir şiir kurdu Moskova'daki yıllarında özellikle geleçekçiliğin manâlı isimlerinden Mayakovski'nin etkisiyle hece veznini bırakıp bağımsızlık şiire yöneldi 835 Satırkitabı yayınlandığında büyük şaşma yarattı Fakat Ahmet Haşim, Yakub Kadri gibi şairler ondan övgüyle sözetti Kendisini izleyen genç şairler de hür şiire yöneldi 1936'ya dek yayınlanan kitaplarıyla Cumhuriyet dönemi şiirinin değerlerini kökünden sarstı Şeyh Bedrettin Destanında ise şiirini bütün anlamıyla bir ulusal bireşime ulaştırdı Divan ve ırk şiiri söyleyişlerini, çağdaş bir şiir anlayışı içinde eritti En kayda değer eserlerinden Memleketimden İnsan Manzaralarını 1941'de cezaevinde yazmaya başladı 2'nci Meşruriyet'ten 2'nci Dünya Savaşı'na değin uzanan geniş bir süre diliminin öyküsünü bu eserinde destanlaştırdı Düzyazı, şiir, devamlılık tekniklerinin iç içe kullanıldığı bu eser, yeni bir türün habercisi oldu Şiir kitapları 1938'den 1965'e dek Türkiye'de basılamadı Fakat, ölümünden iki sene daha sonra 1965'ten itibaren yayınlanabildi
ESERLERİ
Nâzım Hikmet'in birincil şiir kitabı Güneşi İçenlerin Türküsü, 1928'de Bakû'de yayımlandı Bu kitaptaki şiirler sonra Türkiye'de basılan kitaplarında şairin yasaları gözeterek yaptığı bir iki değişiklikle yer aldı Türkiye'de 19291938 aralarında yayımlanan kitapları şunlar:
ŞİİR:
835 Satır (1929)
Jokond ile SİYAU (1929)
Varan 3 (1930)
1+1 1 (1930)
Sesini Kaybeden Şehir (1931)
Benerci Kendini Niçin Öldürdü (1932)
Gece Gelen Telgraf (1932)
Portreler (1935)
TarantaBabu'ya Mektuplar (1935)
Simavne Kadısı Oğlu şeyh Bedreddin Destanı (1936)
OYUN:Kafatası (1932)
Bir Ölü Evi (1932)
Unutulan Adam (1935)
ÖTEKI:
Şeyh Bedreddin Destanına Zeyl, Millî Gurur (1936)
İt Ürür Kervan Yürür (Orhan Selim adıyla fıkralar, 1936)
Alman Faşizmi ve Irkçılığı (tahlil, 1936)
Sovyet Demokrasisi (analiz, 1936)
1949'da, Nâzım Hikmet cezaevindeyken, Ahmet Halit Kitapçı, Ahmet Oğuz Saruhan takma adıyla La Fontaine'den Masallar'ı yayımladı Bu tercüme yapıt dışında, tam 29 yıl Nâzım Hikmet'in kitapları Türkiye'de basılmadı Ölümünden iki yıl sonradan, 1965'te, Yöndergisinin Kurtuluş Savaşı Destanı'nı yayımlaması gözü o kadar bir tavır olarak değerlendirildi Arkasından, öncelikle İzlem ile Dost Yayınevleri almak üzere, ilerici yayınevleri, önce şairin sağlığında Türkiye'de basılmış kitaplarını, sonradan dış ülkelerde Türkçe olarak yayımlanmış kitaplarını yayınlamaya başladılar Bu yayınlar durmadan kovuşturmalara uğradı Bazıları toplatıldı, davalar açıldı
Piraye ile Nâzım Hikmet'in üvey kardeşi Metin Yasavul'un sahibi oldukları, Memet Fuat'ın yönetimindeki De Yayınevi ise, şairin Bursa Cezaevi'ndeyken basıma hazırlayıp Piraye'ye bırakmış olduğu kitapların yayımına başladı Bunlar içerde dışarda daha önce basılmamış kitaplardı şair ölmeden önce yaptığı konuşmalarda bu kitaplardan bazılarının kaybolmuş olduğunu söylemişti
De Yayınevi'nde birinci basımı yapılan kitaplar şunlar:
Saat 2122 şiirleri (1965)
Dört Hapisaneden (1966)
Rubailer (1966)
Ferhad ile Şirin (1965)
Sabahat (1965)
Memleketimden İnsan Manzaraları (5 deri, 19661967)
Tüm bu kitapları basıma Memet Fuat hazırlamıştı Saat 2122 şiirleri ile Dört Hapisaneden için iki kere mahkemeye verildi, sonuçta beraat etti Ferhad ile Şirin'in daha önce dışarda yapılmış olan, yarıdan sonrası kaybolduğu için bitmiş yazılı bir basımı vardı De Yayınevi'nin bastığı şairin Bursa Cezaevi'nde yazdığı başlıca metindi Bulgaristan'da yayımlanan Memleketimden İnsan Manzaraları ise De Yayınevi basımının tekrarıydı
Bilgi Yayınevi, 1968'de, Cevdet Kudret'in basıma hazırladığı Kuvâyi Milliye'yi yayımladı Bu Nâzım Hikmet'in cezaevinden çıktıktan sonra İnkılap Kitabevi için hazırladığı Kurtuluş Savaşı Destanı'nın yeni bir düzenlemesiydi Şair yine de bu destanı Memleketimden İnsan Manzaraları'nın içine yerleştirmişti, oradan çıkarılıp ayrı ayrı yayımlanmasını istemiyordu Fakat cezaevinden çıktıktan daha sonra gerçek bir serbest ortamında olmadığını gördü Kimse onun yapıtlarını yayımlamayı göze alamıyordu İnkılap Yayınevi'nin yaptığı öneriyi çok parasız kaldığı bir dönemde kabul ederek Kuvâyi Milliye'yi düzenledi Fakat İnkılap Yayınevi parasını peşin ödediği bu kitabı bile yayımlamaktan çekindi, on yedi sene daha sonra, Cevdet Kudret yoluyla Data Yayınevi'ne devretti
Yeniden 1968'de Bilgi Yayınevi Kemal Tahir'e Mapusaneden Mektuplar'ı; De Yayınevi Cezaevi'nden Memet Fuat'a Mektuplar'ı yayımladılar İki yıl daha sonra da Cem Yayınevi Bursa Cezaevi'nden VâNû'lara Mektuplar'ı yayımladı 1975'te De Yayınları arasında Memet Fuat'ın Nâzım ile Piraye'si çıktı Bu kitap Nâzım Hikmet'in Piraye'ye yazdığı mektuplardan bölümler seçerek şairin yaşamıyla şiirleri arasındaki iç içeliği belirten sağduyu bir çalışmaydı Mektupların tümü değildi, lakin pek sanıldı (Yirmi üç yıl sonradan, 1998'de, Adam Yayınevi Piraye'ye Mektuplar adıyla Nâzım Hikmet'in hapishane yılları her tarafında Piraye'ye yazdığı mektupların tümünü iki deri olarak yayımladı)
19751980 arasında Cem Yayınevi Nâzım Hikmet'in Bütün Eserleri dizisini yayımladı Şerif Hulusi ile birlikte notlar yazarak başladıkları 9 kitaplık bu diziyi, alıştırma arkadaşının ölümü üstüne Asım Bezirci yalnız tamamladı
1980'de Kemal Sülker Yazko Yayınları'nda Nâzım Hikmet'in Bilinmez İki şiir Defteri'ni yayımladı
19881990 aralarında Adam Yayınevi Nâzım Hikmet'in bütün yapıtlarını 28 kitaplık bir dizide topladı Dizinin editörlüğünü Memet Fuat, araştırmacılığını Asım Bezirci yaptı Bugün satışta yer alan bu dizideki kitaplar şunlar:
ŞİİR:
835 Satır (835 Satır; Jokond ile SİYAU; Varan 3; 1+1 1; Sesini Kaybeden şehir)
Benerci Kendini Niçin Öldürdü (Benerci Kendini Neden Öldürdü; Gece Gelen Telgraf; Portreler; TarantaBabu'ya Mektuplar; Simavne Kadısı Oğlu şeyh Bedreddin Destanı; şeyh Bedreddin Destanı'na Zeyl)
Kuvâyi Milliye (Kuvayi Milliye; Saat 2122 şiirleri; Dört Hapisaneden; Rubailer)
Yatar Bursa Kalesinde
Memleketimden İnsan Manzaraları
Yeni Şiirler
Son Şiirleri
Ilk Şiirler
La Fontaine'den Masallar
(Birincil Şiirler, Nâzım Hikmet'in çocukluk şiirleriyle hece şiirlerini içeriyor Şair bunların büyük bir bölümünün toplu şiirleri arasına alınmasını her hâlükarda istemezdi Son kitap takma adla yayımlanan La Fontaine çevirileri)
Oyun:
Kafatası (Ocak Başında; Kafatası; Bir Ölü Evi; Unutulan Adam; Bu Bir Rüyadır)
Ferhad ile şirin (Gezgin; Ferhad ile sevimli; Sabahat; Enayi)
Yusuf ile Menofis (Allah Rahat Versin; Evler Yıkılınca; Yusuf ile Menofis; İnsanlık Ölmedi Ya; İvan İvanoviç Var mıydı Değil muydu?)
Demokles'in Kılıcı (İstasyon; İnek; Demokles'in Kılıcı; Tartüf 59)
Kadınların İsyanı (Kadınların İsyanı; Palavracı Şahit; Kör Padişah; Her şeye Karşın)
RomanÖyküMasal:
Kan Konuşmaz
Yeşil Elmalar
Yaşamak Güzel şey Be Kardeşim
Hikâyeler
Çeviri Hikâyeler
Masallar
(Nâzım Hikmet sadece Yaşamak Hoş Şey Be Kardeşim adlı romanıyla Sevdalı Bulut adlı masallar kitabını kendi adıyla yayımlamıştı Ötekiler para için acele yazılıp gazetelerde takma adlarla yayımlanmış ürünlerdir)
Yazılar:
Sanat, Edebiyat, Kültür, Dil
Yazılar (19241934)
Yazılar (1935)
Yazılar (1936)
Yazılar (19371962)
Konuşmalar
(Nâzım Hikmet'in bu kitaplarda yer alan yazılarının büyük çoğunluğu farklı alanlara yönlendirilmiş takma adlarla gazetelere yazdığı köşe yazılarıdır)
MEKTUPLAR:
Nâzım ile Piraye
Cezaevinden Memet Fuat'a Mektuplar
(1998'de Adam Yayınevi'nin Piraye'ye Mektuplar adıyla iki deri olarak yayımladığı yapıt da bu bölüme eklenmelidir)
Keza tekrar Adam Yayınları arasında Memet Fuat'ın hazırladığı Nâzım Hikmet'in Seçme Şiirler kitabı da yer almaktadır
(Fotoğraf: Ferhat ile Sevimli balesi yaratıcıları (soldan) Yuri Grigoroviç, Arif Melikov, Virsaladzade, Nâzım Hikmet, şef Niyazi Tagizade *
15 Ocak 1902'de Selanik'te doğdu 3 Haziran 1963'te Moskova'da yaşamını yitirdi Dedesi Mevlevi tarikatından Nâzım Paşa ’dır Midhat Paşa'nın yakın arkadaşı Babası Hikmet Bey, Mektebi Sultani (Galatasaray Lisesi) mezunu, Kalemi Ecnebiye'ye bağlı bir memur Annesi Celile Bayan, dilci, eğitimci Enver Paşa'nın kızı İlkokuldan sonradan arkadaşı Vâlâ Nurettin'le birlikte Mektebi Sultani'nin hazırlık sınıfına yazıldı Ailesi mali sıkıntıya us ertesi sene Nişantaşı Sultanisi'ne devam etti
Dedesi Nâzım Paşa'nın etkisiyle şiir yazmaya başladı 1917'de Heybeliada Bahriye Mektebi'ne girdi 1919'da mezun oldu, Hamidiye Kruvazörü'ne güverte subayı olarak atadı Aynı sene kış aylarında daha önce yakalandığı zatülcenp hastalığı yeniden etti Sağlık kurulu raporuyla 1920'de askerlikten çıkarıldı Bu sırada hececi şairler aralarında genç bir ses olarak ünlendi Bahriye Mektebi'nden öğretmeni olan Yahya Kemal Beyatlı'ya hayrandı Yazdığı şiirleri gösterip eleştirilerini alıyordu 1920'de Alemdar Gazetesi'nin düzenlediği yarışmada birincilik kazandı Bu ödül ününü artırdı İstanbul'un işgal altında olduğu günlerde heyecanlı direniş şiirleri yazdı 1921'de arkadaşı Vâlâ Nurettin ile birlikte Ankara'ya gitti İstanbul gençliğini milli mücadeleye katılmaya çağıran bir şiir yazdılar Şiir fazla beğenilince Bolu'ya öğretmen olarak atandılar Bolu'da kalpaklı bu iki genç tepki gördü Peşlerine sıcacık polis takıldı Nâzım ile Vâlâ Nurettin Moskova'ya gitmeye karar verdiler Batum üzerinden Moskova'ya ulaşıp Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesine kaydoldular Nâzım burada serbest şiirletanıştı Ilk serbest şiirlerini yazdı Bunlardan bazıları 1923'te Yeni Hayat, Aydınlık gibi dergilerde yayınlandı
Üniversiteyi bitirince 1924'te sınırdan gizlice geçerek Türkiye'ye girdi Parlak dergisinde çalışmaya başladı İzlendiğini anlayınca İzmir'e geçti 1925'te Şeyh Sait isyanı nedeniyle başlatılan soruşturmalar esnasında gıyabında 15 yıla mahkum edildi Bitmiş yurtdışına kaçtı 1926'da meydana çıkan aftan yararlandırılmadı Gizli örgüt üyesi almak suçlamasıyla 3 ay daha hapse hükümlü edildi 1928'de Bakü'de ilk şiir kitabı Güneşi İçenlerin Türküsübasıldı Benzer sene yine gizli gizli Türkiye'ye döndü Yakalanıp Ankara'ya götürüldü Kısa bir tutukluluğun peşinde özgür kaldı İstanbul'da Zekeriya Sertel'in yayınladığı Resimli Aydergisinin yazarları arasına katıldı 1929'da Putları Yıkıyoruzbaşlığıyla bir yazı hazırlayıp Abdülhak Hamid Tarhan, Mehmet Belirli Yurdakul gibi dönemin etkin şairlerine yönettiği saldırılar büyük alaka gördü 1929'da 835 Satır, Jokond ile SİYAU, ertesi yıl Varan 3+1+1 1kitapları yayınlandı 1930'da Salkımsöğütile Bahri Hazerşiirlerini Columbia firmasının girişimiyle plağa okudu Plak halktan büyük alaka görür görmez hakkında şiir kitapları nedeniyle dava açıldı 1932'de Benerci Kendini Niçin Öldürdüile Gece Gelen Telgrafkitapları basıldı 1932'de Kafatası, 1933'te Bir Ölü Eviadlı oyunları İstanbul Kent Tiyatrosu'nda sahnelendi
1932'de bir duyuru sebebiyle başlatılan tutuklamalar esnasında gözaltına alındı 1933'te Bursa Cezaevi'ne gönderildi 5 sene hapse hükümlü oldu Kısa bir süre esir kalıp salıverildi 1935'de Piraye Altınoğlu ile evlendi Akşam gazetesinde Orhan Selimtakma ismiyle fıkralar yazmaya başladı Yeniden bambaşka isimlerle romanlar, oyunlar, operetler yazdı 1935'te Taranta Babu'ya Mektuplarkitabı yayınlandı Unutulan Adamoyunu şehir tiyatrolarında sahneye kondu Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanıkitabı 1936'da yayınlandı 1938'de Harp Okulu öğrencilerini isyana özendirme suçlamasıyla bir kez daha tutuklandı Ankara Cezaevi'ne kondu 15 yıl hapse hükümlü edildi İstanbul Cezaevi'ne getirildi Askeri Mahkeme'de de ayrıca yargılanıp bir 20 sene hapse daha hükümlü oldu 1940'ta önce Çankırı ve sonra Bursa Cezaevi'de kondu 10 yılı aşkın cezaevlerinde kaldı Yayınlatamamasına rağmen aralıksız yazdı Serbest bırakılması için başlatılan çabalar netice vermedi 1950'de istek grevine başladı sağlık durumu iyi olmadığı için İstanbul'da Cerrahpaşa Hastanesi'ne kaldırıldı 1950'de yürürlüğe giren af yasasıyla yeniden özgürlüğüne kavuştu Piraye Bayan'dan ayrılıp cezaevinde sürekli ziyaretine gelen dayısının kızı Münevver Andaç ile evlendi Doğan oğullarına Mehmed adını verdiler Aralıksız izlendiğini anlayınca tekrar yurtdışına gitmeye karar verdi 1951'de Karadeniz aracılığıyla Bulgaristan ve Romanya üzerinden Moskova'ya gitti
25 Temmuz 1951'de Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarıldı Yurtdışında birçok uluslararası kongreye katıldı Kitapları çoğu dile çevrildi 1959'da kendisinden 30 yaş küçük olan Rus Vera Tulyakova ile evlendi 1963'te bir kalp krizi sonucu yaşamını yitirdi Moskova'da Novodeviçiy Mezarlığı'nda toprağa verildi Birincil şiirlerini hece vezniyle yazdı Fakat içerik bakımından öteki hececi şairlerden uzaktı Toplumsal içerikli bir şiir kurdu Moskova'daki yıllarında özellikle geleçekçiliğin manâlı isimlerinden Mayakovski'nin etkisiyle hece veznini bırakıp bağımsızlık şiire yöneldi 835 Satırkitabı yayınlandığında büyük şaşma yarattı Fakat Ahmet Haşim, Yakub Kadri gibi şairler ondan övgüyle sözetti Kendisini izleyen genç şairler de hür şiire yöneldi 1936'ya dek yayınlanan kitaplarıyla Cumhuriyet dönemi şiirinin değerlerini kökünden sarstı Şeyh Bedrettin Destanında ise şiirini bütün anlamıyla bir ulusal bireşime ulaştırdı Divan ve ırk şiiri söyleyişlerini, çağdaş bir şiir anlayışı içinde eritti En kayda değer eserlerinden Memleketimden İnsan Manzaralarını 1941'de cezaevinde yazmaya başladı 2'nci Meşruriyet'ten 2'nci Dünya Savaşı'na değin uzanan geniş bir süre diliminin öyküsünü bu eserinde destanlaştırdı Düzyazı, şiir, devamlılık tekniklerinin iç içe kullanıldığı bu eser, yeni bir türün habercisi oldu Şiir kitapları 1938'den 1965'e dek Türkiye'de basılamadı Fakat, ölümünden iki sene daha sonra 1965'ten itibaren yayınlanabildi
ESERLERİ
Nâzım Hikmet'in birincil şiir kitabı Güneşi İçenlerin Türküsü, 1928'de Bakû'de yayımlandı Bu kitaptaki şiirler sonra Türkiye'de basılan kitaplarında şairin yasaları gözeterek yaptığı bir iki değişiklikle yer aldı Türkiye'de 19291938 aralarında yayımlanan kitapları şunlar:
ŞİİR:
835 Satır (1929)
Jokond ile SİYAU (1929)
Varan 3 (1930)
1+1 1 (1930)
Sesini Kaybeden Şehir (1931)
Benerci Kendini Niçin Öldürdü (1932)
Gece Gelen Telgraf (1932)
Portreler (1935)
TarantaBabu'ya Mektuplar (1935)
Simavne Kadısı Oğlu şeyh Bedreddin Destanı (1936)
OYUN:Kafatası (1932)
Bir Ölü Evi (1932)
Unutulan Adam (1935)
ÖTEKI:
Şeyh Bedreddin Destanına Zeyl, Millî Gurur (1936)
İt Ürür Kervan Yürür (Orhan Selim adıyla fıkralar, 1936)
Alman Faşizmi ve Irkçılığı (tahlil, 1936)
Sovyet Demokrasisi (analiz, 1936)
1949'da, Nâzım Hikmet cezaevindeyken, Ahmet Halit Kitapçı, Ahmet Oğuz Saruhan takma adıyla La Fontaine'den Masallar'ı yayımladı Bu tercüme yapıt dışında, tam 29 yıl Nâzım Hikmet'in kitapları Türkiye'de basılmadı Ölümünden iki yıl sonradan, 1965'te, Yöndergisinin Kurtuluş Savaşı Destanı'nı yayımlaması gözü o kadar bir tavır olarak değerlendirildi Arkasından, öncelikle İzlem ile Dost Yayınevleri almak üzere, ilerici yayınevleri, önce şairin sağlığında Türkiye'de basılmış kitaplarını, sonradan dış ülkelerde Türkçe olarak yayımlanmış kitaplarını yayınlamaya başladılar Bu yayınlar durmadan kovuşturmalara uğradı Bazıları toplatıldı, davalar açıldı
Piraye ile Nâzım Hikmet'in üvey kardeşi Metin Yasavul'un sahibi oldukları, Memet Fuat'ın yönetimindeki De Yayınevi ise, şairin Bursa Cezaevi'ndeyken basıma hazırlayıp Piraye'ye bırakmış olduğu kitapların yayımına başladı Bunlar içerde dışarda daha önce basılmamış kitaplardı şair ölmeden önce yaptığı konuşmalarda bu kitaplardan bazılarının kaybolmuş olduğunu söylemişti
De Yayınevi'nde birinci basımı yapılan kitaplar şunlar:
Saat 2122 şiirleri (1965)
Dört Hapisaneden (1966)
Rubailer (1966)
Ferhad ile Şirin (1965)
Sabahat (1965)
Memleketimden İnsan Manzaraları (5 deri, 19661967)
Tüm bu kitapları basıma Memet Fuat hazırlamıştı Saat 2122 şiirleri ile Dört Hapisaneden için iki kere mahkemeye verildi, sonuçta beraat etti Ferhad ile Şirin'in daha önce dışarda yapılmış olan, yarıdan sonrası kaybolduğu için bitmiş yazılı bir basımı vardı De Yayınevi'nin bastığı şairin Bursa Cezaevi'nde yazdığı başlıca metindi Bulgaristan'da yayımlanan Memleketimden İnsan Manzaraları ise De Yayınevi basımının tekrarıydı
Bilgi Yayınevi, 1968'de, Cevdet Kudret'in basıma hazırladığı Kuvâyi Milliye'yi yayımladı Bu Nâzım Hikmet'in cezaevinden çıktıktan sonra İnkılap Kitabevi için hazırladığı Kurtuluş Savaşı Destanı'nın yeni bir düzenlemesiydi Şair yine de bu destanı Memleketimden İnsan Manzaraları'nın içine yerleştirmişti, oradan çıkarılıp ayrı ayrı yayımlanmasını istemiyordu Fakat cezaevinden çıktıktan daha sonra gerçek bir serbest ortamında olmadığını gördü Kimse onun yapıtlarını yayımlamayı göze alamıyordu İnkılap Yayınevi'nin yaptığı öneriyi çok parasız kaldığı bir dönemde kabul ederek Kuvâyi Milliye'yi düzenledi Fakat İnkılap Yayınevi parasını peşin ödediği bu kitabı bile yayımlamaktan çekindi, on yedi sene daha sonra, Cevdet Kudret yoluyla Data Yayınevi'ne devretti
Yeniden 1968'de Bilgi Yayınevi Kemal Tahir'e Mapusaneden Mektuplar'ı; De Yayınevi Cezaevi'nden Memet Fuat'a Mektuplar'ı yayımladılar İki yıl daha sonra da Cem Yayınevi Bursa Cezaevi'nden VâNû'lara Mektuplar'ı yayımladı 1975'te De Yayınları arasında Memet Fuat'ın Nâzım ile Piraye'si çıktı Bu kitap Nâzım Hikmet'in Piraye'ye yazdığı mektuplardan bölümler seçerek şairin yaşamıyla şiirleri arasındaki iç içeliği belirten sağduyu bir çalışmaydı Mektupların tümü değildi, lakin pek sanıldı (Yirmi üç yıl sonradan, 1998'de, Adam Yayınevi Piraye'ye Mektuplar adıyla Nâzım Hikmet'in hapishane yılları her tarafında Piraye'ye yazdığı mektupların tümünü iki deri olarak yayımladı)
19751980 arasında Cem Yayınevi Nâzım Hikmet'in Bütün Eserleri dizisini yayımladı Şerif Hulusi ile birlikte notlar yazarak başladıkları 9 kitaplık bu diziyi, alıştırma arkadaşının ölümü üstüne Asım Bezirci yalnız tamamladı
1980'de Kemal Sülker Yazko Yayınları'nda Nâzım Hikmet'in Bilinmez İki şiir Defteri'ni yayımladı
19881990 aralarında Adam Yayınevi Nâzım Hikmet'in bütün yapıtlarını 28 kitaplık bir dizide topladı Dizinin editörlüğünü Memet Fuat, araştırmacılığını Asım Bezirci yaptı Bugün satışta yer alan bu dizideki kitaplar şunlar:
ŞİİR:
835 Satır (835 Satır; Jokond ile SİYAU; Varan 3; 1+1 1; Sesini Kaybeden şehir)
Benerci Kendini Niçin Öldürdü (Benerci Kendini Neden Öldürdü; Gece Gelen Telgraf; Portreler; TarantaBabu'ya Mektuplar; Simavne Kadısı Oğlu şeyh Bedreddin Destanı; şeyh Bedreddin Destanı'na Zeyl)
Kuvâyi Milliye (Kuvayi Milliye; Saat 2122 şiirleri; Dört Hapisaneden; Rubailer)
Yatar Bursa Kalesinde
Memleketimden İnsan Manzaraları
Yeni Şiirler
Son Şiirleri
Ilk Şiirler
La Fontaine'den Masallar
(Birincil Şiirler, Nâzım Hikmet'in çocukluk şiirleriyle hece şiirlerini içeriyor Şair bunların büyük bir bölümünün toplu şiirleri arasına alınmasını her hâlükarda istemezdi Son kitap takma adla yayımlanan La Fontaine çevirileri)
Oyun:
Kafatası (Ocak Başında; Kafatası; Bir Ölü Evi; Unutulan Adam; Bu Bir Rüyadır)
Ferhad ile şirin (Gezgin; Ferhad ile sevimli; Sabahat; Enayi)
Yusuf ile Menofis (Allah Rahat Versin; Evler Yıkılınca; Yusuf ile Menofis; İnsanlık Ölmedi Ya; İvan İvanoviç Var mıydı Değil muydu?)
Demokles'in Kılıcı (İstasyon; İnek; Demokles'in Kılıcı; Tartüf 59)
Kadınların İsyanı (Kadınların İsyanı; Palavracı Şahit; Kör Padişah; Her şeye Karşın)
RomanÖyküMasal:
Kan Konuşmaz
Yeşil Elmalar
Yaşamak Güzel şey Be Kardeşim
Hikâyeler
Çeviri Hikâyeler
Masallar
(Nâzım Hikmet sadece Yaşamak Hoş Şey Be Kardeşim adlı romanıyla Sevdalı Bulut adlı masallar kitabını kendi adıyla yayımlamıştı Ötekiler para için acele yazılıp gazetelerde takma adlarla yayımlanmış ürünlerdir)
Yazılar:
Sanat, Edebiyat, Kültür, Dil
Yazılar (19241934)
Yazılar (1935)
Yazılar (1936)
Yazılar (19371962)
Konuşmalar
(Nâzım Hikmet'in bu kitaplarda yer alan yazılarının büyük çoğunluğu farklı alanlara yönlendirilmiş takma adlarla gazetelere yazdığı köşe yazılarıdır)
MEKTUPLAR:
Nâzım ile Piraye
Cezaevinden Memet Fuat'a Mektuplar
(1998'de Adam Yayınevi'nin Piraye'ye Mektuplar adıyla iki deri olarak yayımladığı yapıt da bu bölüme eklenmelidir)
Keza tekrar Adam Yayınları arasında Memet Fuat'ın hazırladığı Nâzım Hikmet'in Seçme Şiirler kitabı da yer almaktadır
(Fotoğraf: Ferhat ile Sevimli balesi yaratıcıları (soldan) Yuri Grigoroviç, Arif Melikov, Virsaladzade, Nâzım Hikmet, şef Niyazi Tagizade *
