iltasyazilim
FD Üye
NECATİ CUMALI
( 1921) (10012001)
Doğum Yeri: Florina
Ilk ve orta öğrenimini, Kurtuluş Savaşı ’ndan daha sonra ailesinin yerleştiği Urla ’da ve İzmir ’de yaptı Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ’ni bitirdi (1941) En sürekli işi Urla ve İzmir ’deki avukatlıkları oldu (19501957) Sonraki yılları, yalnızca yazarlığı meslek edinerek Paris ’te, İstanbul ’da, İsrail ’de geçti, İstanbul ’a yerleşti (1970)
Ilk şiiri Urla Halkevi dergisi Ocak ’ta çıkmıştı (1939) Garipçiler ’in (Orhan Veli ve arkadaşları) ve öteki 1940 kuşağı şairlerinin iki taraflı konu ve yazışlarından, bir süre daha sonra sıyrılarak, yalın bir duyarlığın şairi oldu Şiirlerinde net bir görünümle, birey halleri (seviler, ayrılıklar, özlemler, acılar vb), gündelik hayat, toplum ve dünya durumu yansıda defalarca Şiirimize kalın, parlak bir Cumalı çizgisi çizdi 1955 ’cilt daha sonra şiiri, hikayeyi, oyunu, romanı birlikte yürüttü Yazdığı tüm türlerde uzatmalardan kaçınan, şiirli bir yoğunluk yarattı
Roman ve hikaye kitaplarının sonraki baskıları da olan yazarın, birincil zorlama yıllarıyla eserleri:
Şiir kitapları: Kızılçullu Yolu (1943), Harbe Gidenin Şarkıları (1945), Mayıs Ayı Notları (1947) Güzel Aydınlık (1951), Denizin Birincil Yükselişi (birincil üç kitabının topluca, 2 Baskısı, 1954), İmbatla Gelen (1955), Güneş Çizgisi (1957), Yağmurlu Deniz (son iki kitabının 2 Baskısı ve yeni şiirler, 1968), Başaklar Gebe (1970), Ceylan Ağıdı (1974), Aç Güneş (1980), Bozkırda Bir Atlı (1981), Yarasın Efendiler (1981), Tufandan Önce (1983), Aşklar Yalnızlıklar (toplu şiirler I, 1985), Kısmeti Kapalı Gençlik (toplu şiirler II, 1986)
Öykü kitapları: Yalnız Kadın (1955), Öbür Gözle (1956), Susuz Yaz (1962), Ay Büyürken Uyuyamam (1969), Makedonya 1900 (1976), Kente İnen Kaplanlar (Değişik Gözle kitabını da içerir, 1976), Dila Hanım (1978, Dila Bayan hikayesi filme de alındı), Revizyonist (1979), Yakubun Koyunları (1979), Aylı Bıçak (1981; Uzun Bir Gece adıyla ikinci basım 1991)
Romanları: Tütün Zamanı (1959 2b Zeliş adıyla 1971), Yağmurlar ve Topraklar (1973), Acı Tütün (1974), Aşk da Gezer (1975), Yelken Direği Minik Serçem (1990), Yıkık Dağlar (1994)
Oyunlarını sayısı on dokuzdur; bunlardan on ikisi, 1969, üçü 1973 ve son üçü 1977 ’de üçer üçer, numaralı altı kitapta toplandı: Oyunlar 1 (Abes Bezik, Ezik Otlar, Vur Emri); Oyunlar 2 (Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar); Oyunlar 3 (Nalınlar, Masalar, Kayınvalide Ciğeri); Oyunlar 4 (Derya Gülü, Aşk Duvarı, Cebren İspanyol); Oyunlar 5 (Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb ’un Yumurtası); Oyunlar 6 (Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, Meslek Karar Vermekte) Çalıkuşu (1963), Zarar Görmüş Geyik (1980), Dün Neredeydiniz (1983), Bir Sabahleyin Gülerek Uyan (1990), Vatan Diye Diye (1990), Devetabanı (1992) kitap halinde yayınlamdı, hem Ahmetlerim (19741990 Devlet tiyatrolarında) Şafak Karakolu (1978) İstanbul Şehir Tiyatrolarında (1980) sahnelenecekken askeri yönetimce yasaklandı Devlet tiyatroları repertuarına alınan Ceyhan ile Sevdican (1988) ve Yalnız Ölü (1990) henüz sahnelenmemişlerdir Manâsız Beşik (1951, 1967) Susuz Yaz (1963, 1973) olmak üzere ikişer defa filme alındı Zeliş (1969) filme, (1974) TV ’ye, Mine (1983), Vasfiye Öyküsü (Adı Vasfiye adıyla 1985), Bir Sabahtan Gülerek Uyan (Dul Bir Kadın adıyla 1986), Derya Gülü (1986), Uzun Bir Gece (1987), Öç Öyküsü (Arzu adıyla 1986) sinemaya aktardılar Anlamsız Beşik, Ezik Otlar, Susamış Yaz, Mine, Derya Gülü, Nalınlar, Zeliş radyoya uygulandılar Zeliş ile Ezik Otlar, Dağlı ile Muharrem öyküsü, Bakanı Bekliyoruz TV ’ye aktarıldılar Abes Beşik vokal bale olarak sahnelendi (1993)
Yazarın her türden eserleri yirmiyi aşkın dilde çevrildi Oyunlarından Mine, Nalınlar (1963) İtalyanca, Derya Gülü (1966 İbranice, 1991 İngilizce), Susuz Yaz (1975 İngilizce), Tehlikeli Güvercin (1969 Rusça), Vur Emri (1975 Slovence, 1977 Farsça) olarak yayınlandılar Susamış Yaz 1981 ’de Oslo radyosunda Norveç dilinde, Derya Gülü 1967 ’de Zagrep radyosunda Hırvatça yayınlandı
Bütün oyunları, daha sonra yazılan ve oynanan bir takım oyunları da içererek Tekin Yayınevi kadar baştan yayımlandı: Tüm Oyunlar 1 (1983), Bütün Oyunları 2 (1983), Bütün Oyunları 3 (1985)
Denemeleri: Neden Aşk (1971), Senin İçin Ey Demokrasi (1976), Etiler Mektupları (1982), Niçin Af (1989), Kuvvet Ruhu (1990)
Günceleri: Yeşil Bir At Sırtında (1990)
Langston Hughes ’ten (1961), Apollinaire ’den (1965) şiir çevirileri de olan Cumalı, Yağmurlu Deniz kitabıyla Türk Dil Kurumu 1969 Şiir Ödülü ’nü aldı, iki defa de Sait Faik Hikâye Armağanı ’nı kazandı ( Değişik Gözle kitabıyla 1957 ’de, Makedonya 1900 kitabıyla 1977 ’de) Zarar Görmüş Geyik ile Muhsin Ertuğrul (1979), Tufandan Önce ile 1984 Yeditepe Şiir Armağanı ’nı, Dün Neredeydiniz adlı oyunuyla da 1982 Kültür Bakanlığı Tiyatro Ödülü ’nü, Perişan Dağlar ile 1995 Orhan Kemal Roman Armağanı ’nı ve Yunus Nadi Roman Ödülü ’nü aldı 1963 ’te Susamış Yaz ’dan alınan film 1964 Berlin Film Festivalinde Altın Ayı ödülünü alarak ülkemize sinema dalında uluslar arası ilk büyük ödülünü kazandırdı *
( 1921) (10012001)
Doğum Yeri: Florina
Ilk ve orta öğrenimini, Kurtuluş Savaşı ’ndan daha sonra ailesinin yerleştiği Urla ’da ve İzmir ’de yaptı Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ’ni bitirdi (1941) En sürekli işi Urla ve İzmir ’deki avukatlıkları oldu (19501957) Sonraki yılları, yalnızca yazarlığı meslek edinerek Paris ’te, İstanbul ’da, İsrail ’de geçti, İstanbul ’a yerleşti (1970)
Ilk şiiri Urla Halkevi dergisi Ocak ’ta çıkmıştı (1939) Garipçiler ’in (Orhan Veli ve arkadaşları) ve öteki 1940 kuşağı şairlerinin iki taraflı konu ve yazışlarından, bir süre daha sonra sıyrılarak, yalın bir duyarlığın şairi oldu Şiirlerinde net bir görünümle, birey halleri (seviler, ayrılıklar, özlemler, acılar vb), gündelik hayat, toplum ve dünya durumu yansıda defalarca Şiirimize kalın, parlak bir Cumalı çizgisi çizdi 1955 ’cilt daha sonra şiiri, hikayeyi, oyunu, romanı birlikte yürüttü Yazdığı tüm türlerde uzatmalardan kaçınan, şiirli bir yoğunluk yarattı
Roman ve hikaye kitaplarının sonraki baskıları da olan yazarın, birincil zorlama yıllarıyla eserleri:
Şiir kitapları: Kızılçullu Yolu (1943), Harbe Gidenin Şarkıları (1945), Mayıs Ayı Notları (1947) Güzel Aydınlık (1951), Denizin Birincil Yükselişi (birincil üç kitabının topluca, 2 Baskısı, 1954), İmbatla Gelen (1955), Güneş Çizgisi (1957), Yağmurlu Deniz (son iki kitabının 2 Baskısı ve yeni şiirler, 1968), Başaklar Gebe (1970), Ceylan Ağıdı (1974), Aç Güneş (1980), Bozkırda Bir Atlı (1981), Yarasın Efendiler (1981), Tufandan Önce (1983), Aşklar Yalnızlıklar (toplu şiirler I, 1985), Kısmeti Kapalı Gençlik (toplu şiirler II, 1986)
Öykü kitapları: Yalnız Kadın (1955), Öbür Gözle (1956), Susuz Yaz (1962), Ay Büyürken Uyuyamam (1969), Makedonya 1900 (1976), Kente İnen Kaplanlar (Değişik Gözle kitabını da içerir, 1976), Dila Hanım (1978, Dila Bayan hikayesi filme de alındı), Revizyonist (1979), Yakubun Koyunları (1979), Aylı Bıçak (1981; Uzun Bir Gece adıyla ikinci basım 1991)
Romanları: Tütün Zamanı (1959 2b Zeliş adıyla 1971), Yağmurlar ve Topraklar (1973), Acı Tütün (1974), Aşk da Gezer (1975), Yelken Direği Minik Serçem (1990), Yıkık Dağlar (1994)
Oyunlarını sayısı on dokuzdur; bunlardan on ikisi, 1969, üçü 1973 ve son üçü 1977 ’de üçer üçer, numaralı altı kitapta toplandı: Oyunlar 1 (Abes Bezik, Ezik Otlar, Vur Emri); Oyunlar 2 (Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar); Oyunlar 3 (Nalınlar, Masalar, Kayınvalide Ciğeri); Oyunlar 4 (Derya Gülü, Aşk Duvarı, Cebren İspanyol); Oyunlar 5 (Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb ’un Yumurtası); Oyunlar 6 (Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, Meslek Karar Vermekte) Çalıkuşu (1963), Zarar Görmüş Geyik (1980), Dün Neredeydiniz (1983), Bir Sabahleyin Gülerek Uyan (1990), Vatan Diye Diye (1990), Devetabanı (1992) kitap halinde yayınlamdı, hem Ahmetlerim (19741990 Devlet tiyatrolarında) Şafak Karakolu (1978) İstanbul Şehir Tiyatrolarında (1980) sahnelenecekken askeri yönetimce yasaklandı Devlet tiyatroları repertuarına alınan Ceyhan ile Sevdican (1988) ve Yalnız Ölü (1990) henüz sahnelenmemişlerdir Manâsız Beşik (1951, 1967) Susuz Yaz (1963, 1973) olmak üzere ikişer defa filme alındı Zeliş (1969) filme, (1974) TV ’ye, Mine (1983), Vasfiye Öyküsü (Adı Vasfiye adıyla 1985), Bir Sabahtan Gülerek Uyan (Dul Bir Kadın adıyla 1986), Derya Gülü (1986), Uzun Bir Gece (1987), Öç Öyküsü (Arzu adıyla 1986) sinemaya aktardılar Anlamsız Beşik, Ezik Otlar, Susamış Yaz, Mine, Derya Gülü, Nalınlar, Zeliş radyoya uygulandılar Zeliş ile Ezik Otlar, Dağlı ile Muharrem öyküsü, Bakanı Bekliyoruz TV ’ye aktarıldılar Abes Beşik vokal bale olarak sahnelendi (1993)
Yazarın her türden eserleri yirmiyi aşkın dilde çevrildi Oyunlarından Mine, Nalınlar (1963) İtalyanca, Derya Gülü (1966 İbranice, 1991 İngilizce), Susuz Yaz (1975 İngilizce), Tehlikeli Güvercin (1969 Rusça), Vur Emri (1975 Slovence, 1977 Farsça) olarak yayınlandılar Susamış Yaz 1981 ’de Oslo radyosunda Norveç dilinde, Derya Gülü 1967 ’de Zagrep radyosunda Hırvatça yayınlandı
Bütün oyunları, daha sonra yazılan ve oynanan bir takım oyunları da içererek Tekin Yayınevi kadar baştan yayımlandı: Tüm Oyunlar 1 (1983), Bütün Oyunları 2 (1983), Bütün Oyunları 3 (1985)
Denemeleri: Neden Aşk (1971), Senin İçin Ey Demokrasi (1976), Etiler Mektupları (1982), Niçin Af (1989), Kuvvet Ruhu (1990)
Günceleri: Yeşil Bir At Sırtında (1990)
Langston Hughes ’ten (1961), Apollinaire ’den (1965) şiir çevirileri de olan Cumalı, Yağmurlu Deniz kitabıyla Türk Dil Kurumu 1969 Şiir Ödülü ’nü aldı, iki defa de Sait Faik Hikâye Armağanı ’nı kazandı ( Değişik Gözle kitabıyla 1957 ’de, Makedonya 1900 kitabıyla 1977 ’de) Zarar Görmüş Geyik ile Muhsin Ertuğrul (1979), Tufandan Önce ile 1984 Yeditepe Şiir Armağanı ’nı, Dün Neredeydiniz adlı oyunuyla da 1982 Kültür Bakanlığı Tiyatro Ödülü ’nü, Perişan Dağlar ile 1995 Orhan Kemal Roman Armağanı ’nı ve Yunus Nadi Roman Ödülü ’nü aldı 1963 ’te Susamış Yaz ’dan alınan film 1964 Berlin Film Festivalinde Altın Ayı ödülünü alarak ülkemize sinema dalında uluslar arası ilk büyük ödülünü kazandırdı *