Nefis terbiyesi nasıl olmalıdır?
nefs nasıl terbiye edilir?
Nefsimiz nasıl temizlenir
Nefsin tezkiyesi iki ayrı manaya geliyor: Birincisi nefsini temize cıkarmak, ona toz kondurmamak, kusurlarını ortmek, hatta elinden gelirse bunları faziletmiş gibi gostermektir Yukarıdaki ifadelerde, tezkiye bu manada kullanılmıştır
Nefislerinizi temize cıkarmayın (Necm, 5332)
ayeti kerimesi bize bu manayı ders verir
Nur Kulliyatı'nda tezkiye edilmemiş bir nefsin hali şoyle tasvir edilir:
Tezkiyesiz nefsi emmaresi bulunmak şartıyla, kendi nefsini beğenen ve seven adam başkasını sevemez Eğer zahiri sevse de, samimi sevemez; belki ondaki menfaatini ve lezzetini sever Daima kendini beğendirmeğe ve sevdirmeğe calışır ve kusuru nefsine almaz Mubalağalar ile, belki yalanlarla nefsini medih ve tenzih ederek adeta takdis eder (Lemalar)
Bir de: Muhakkak, nefsini temizleyen kurtuluşa erdi (Şems, 919) ayetinde teşvik edilen nefis tezkiyesi vardır Alimlerimiz bunu, nefsin kotuluklerden arıtılması, yani iman etmekle şirkten, takva ile gunahlardan temizlenmesi ve salih amellerle de bu temizliğinin artırılması şeklinde izah buyururlar
Nefis terbiyesini nefsi oldurmekşeklinde uygulayanlar, nefsin hoşuna giden her şeyden uzak kalırlar Bunun neticesinde; dunyayı sevmez, hırs gostermez, inat etmez, hic ofkelenmez bir hale gelebilirler Bunun da bir nefis terbiyesi olduğunu kabulle beraber, nefsi oldurmek yerine, onu hayra yonlendirmenin daha iyi olacağı kanaatindeyiz Birincisi, huysuz atın yemini kısıp, onu zayıflatarak ona hakim olmaya; ikincisi ise, yemini normal verip, ama onu iyi bir terbiyeden gecirerek guclu bir atla hedefe daha kısa zamanda varmaya benzer
Evet, dunyanın sevilecek tarafları vardır, sevilmeyecek yonleri vardır Hırs gosterilecek yerler vardır, gosterilmeyecek yerler vardır İnadın guzel olduğu durumlar vardır, cirkin olduğu durumlar vardır Ofkenin kotu olduğu haller vardır, iyi olduğu haller vardır
Dunyayı, Cenabı Hakk'ın isimlerine ayna ve ahirete bir tarla(1) olarak sevmek guzeldir İnsanın heveslerine hitab eden ve gaflet perdesi olan yonunu sevmek cirkindir(2) İlimde ve hizmette hırs gostermek guzeldir, şohret icin malda ve makamda hırs gostermek cirkindir Hakta inat etmek guzeldir Batılda inat etmek, cirkindir Zalimlere ofke duymak guzeldir, muminlere ofke duymak cirkindir
İşte, nefsin mahiyetinde yer alan duyguların, arzuların hayra yonlendirilmesi, nefsin oldurulmesinden, yani busbutun sesini kesmekten cok daha faydalıdır(3) Bu ise, nefsin arzu ve isteklerine iyi bir mecra bulmak, onu hayırlı şeylere sevk etmekle olur; coşarak cevreye zarar veren bir nehrin onune baraj yapmak ve onunla cevreyi sulamak gibi
Kaynaklar:
1 Acluni, I, 412
2 Nursi, Sozler, s,584
3 bk Nursi, Mektubat, Envar Neş İst 1993, s 3334,
nefs nasıl terbiye edilir?
Nefsimiz nasıl temizlenir
Nefsin tezkiyesi iki ayrı manaya geliyor: Birincisi nefsini temize cıkarmak, ona toz kondurmamak, kusurlarını ortmek, hatta elinden gelirse bunları faziletmiş gibi gostermektir Yukarıdaki ifadelerde, tezkiye bu manada kullanılmıştır
Nefislerinizi temize cıkarmayın (Necm, 5332)
ayeti kerimesi bize bu manayı ders verir
Nur Kulliyatı'nda tezkiye edilmemiş bir nefsin hali şoyle tasvir edilir:
Tezkiyesiz nefsi emmaresi bulunmak şartıyla, kendi nefsini beğenen ve seven adam başkasını sevemez Eğer zahiri sevse de, samimi sevemez; belki ondaki menfaatini ve lezzetini sever Daima kendini beğendirmeğe ve sevdirmeğe calışır ve kusuru nefsine almaz Mubalağalar ile, belki yalanlarla nefsini medih ve tenzih ederek adeta takdis eder (Lemalar)
Bir de: Muhakkak, nefsini temizleyen kurtuluşa erdi (Şems, 919) ayetinde teşvik edilen nefis tezkiyesi vardır Alimlerimiz bunu, nefsin kotuluklerden arıtılması, yani iman etmekle şirkten, takva ile gunahlardan temizlenmesi ve salih amellerle de bu temizliğinin artırılması şeklinde izah buyururlar
Nefis terbiyesini nefsi oldurmekşeklinde uygulayanlar, nefsin hoşuna giden her şeyden uzak kalırlar Bunun neticesinde; dunyayı sevmez, hırs gostermez, inat etmez, hic ofkelenmez bir hale gelebilirler Bunun da bir nefis terbiyesi olduğunu kabulle beraber, nefsi oldurmek yerine, onu hayra yonlendirmenin daha iyi olacağı kanaatindeyiz Birincisi, huysuz atın yemini kısıp, onu zayıflatarak ona hakim olmaya; ikincisi ise, yemini normal verip, ama onu iyi bir terbiyeden gecirerek guclu bir atla hedefe daha kısa zamanda varmaya benzer
Evet, dunyanın sevilecek tarafları vardır, sevilmeyecek yonleri vardır Hırs gosterilecek yerler vardır, gosterilmeyecek yerler vardır İnadın guzel olduğu durumlar vardır, cirkin olduğu durumlar vardır Ofkenin kotu olduğu haller vardır, iyi olduğu haller vardır
Dunyayı, Cenabı Hakk'ın isimlerine ayna ve ahirete bir tarla(1) olarak sevmek guzeldir İnsanın heveslerine hitab eden ve gaflet perdesi olan yonunu sevmek cirkindir(2) İlimde ve hizmette hırs gostermek guzeldir, şohret icin malda ve makamda hırs gostermek cirkindir Hakta inat etmek guzeldir Batılda inat etmek, cirkindir Zalimlere ofke duymak guzeldir, muminlere ofke duymak cirkindir
İşte, nefsin mahiyetinde yer alan duyguların, arzuların hayra yonlendirilmesi, nefsin oldurulmesinden, yani busbutun sesini kesmekten cok daha faydalıdır(3) Bu ise, nefsin arzu ve isteklerine iyi bir mecra bulmak, onu hayırlı şeylere sevk etmekle olur; coşarak cevreye zarar veren bir nehrin onune baraj yapmak ve onunla cevreyi sulamak gibi
Kaynaklar:
1 Acluni, I, 412
2 Nursi, Sozler, s,584
3 bk Nursi, Mektubat, Envar Neş İst 1993, s 3334,