Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Dağıtılmış Nevruz Kutlamaları
Çeşitli adlarla ve yaygın olarak Nevruz adıyla kutlanan bu bahar bayramıyla ilgili olarak Türk topluluklarında değişik gelenekler meydana gelmiştir Orta Asya'dan, Balkan Türkleri'ne ve hatta Amerika'daki Kızılderililerin yaşatılan âdetlerinde bu gelenekleri ve törenleri saptama edebiliyoruz
K K Yudahin'in eserinden Kırgız Türkleri'nde Nevruz gününün, Mart ayında olduğu ve yeni yılın ilk günü anlamına geldiği ifade edilir Bu günde Nouruz Köcö denilen özel bir yemek yemek yaparlar Köcö, mısır yarması ya da bulgur konulmak suretiyle yapılan bir nevi tirittir
Kazak Türkleri de Kırgız Türkleri'nin yaptığı aşı pişirirler Keza Nevruz törenlerinde mevlit okuturlar O günü evler baştanbaşa temizlenir, yeni elbiseler giyilir Nevruz törenleri sırasında ev duvarlarına veya değişik eşyaların üstüne kil kaplar atılarak parçalanır Alev üzerinden atlanır Çadırlar kurulup sofralar açılır
Özbekistan'ın Semerkant, Buhara, Andican taraflarında, Nevruz günü başlayan törenler bir hafta değin devam eder Ahali bu törenlerde çadır çadır gezerek birbirlerinin bayramını kutlar Bu ziyaretlerde ikram edilen yemek aşadı verilen pilavdır Köpkarı, güreş, beygir yarışları, horoz dövüşleri gibi gösteriler düzenlenir
Tacikistan'da Nevruz Mart ayının başından, 21 Mart gününe kadar baharın gelişini ve tabiatın canlanmasını yerine getirmek amacıyla kutlanır Nevruzda yenilen Şharfi ile başlayan 7 yiyecekten süt; temizliği, tatlı; yaşama sevincini, şeker; serinlik ve dinlenmeyi, mum; ateşe tapınmayı, tarak; kadının güzelliğini temsilcilik eder İslâmeyetten sonradan İslâmî geleneklere kadar Şile başlayan 7 nesne bunların yerini almıştır
Afganistan'da Nevruz, Türkler arasında doğum günü olarak kutlanır Bugün cümbür cemaat en yeni elbiselerini giyerler Kabir ve akraba ziyaretleri yapılır, güreş tutulur ve oğlak oyunu oynanır Halk arasındaki dargınlıkların kaldırılmasına çalışılır Yeni yıla nasıl başlanırsa, yılın böylece geçeceğine inanılır
Türkmenistan'da Nevruz bayramında halk müziği gününü ülkemizdeki dini bayramlara aynı bir şekilde geçinmekte, ortak konut ziyaretleri yapılmakta, tebrik mesajları gönderilmektedir Nevruz kutlamaları basın yayınlama organlarında geniş bir şekilde yer almaktadır
Azerbaycan'da her yıl Mart'ın 2123'ünde, Nevruz bayramı büyük törenlerle kutlanır Mezarlık ziyareti yapılır Bu ziyaretlerde hazırlanan helva pilav ve diğer yiyecekler fakirlere dağıtılır Gapı Pusma, Suya Yüzük Atma, Su Başı, Baca Bacaadetlerinde uzun yılların gelenekleri farklı alanlara yönlendirilmiş motif ve oyunlarla sürdürülür Semeni göğertilir Yani tohum çimlendirilir
Nevruz; Karapapaklar'da Nevruz, Kırım Türkleri'nde Navrez, gündönümü; Batı Trakya Türkleri'nde Mevris, Makedonya ve Kosova Türkleri'nde Sultanı Navrız , Gagauzlarda İlkyaz bayramı adıyla yukarıda bahsettiğimiz iki taraflı coşku ve geleneklerle kutlanmaktadır
Fazla geniş coğrafyaya yayılmış olan topluluklarda Nevruz törenlerinde genellikle şu oyunların değişmeden devam ettiği gözlenir: Gökböri Oyunu Türkistan'da oynanan ulusal oyunların başında yer alır Bu oyuna gökböri, köpkâri, oğlakulak, buzkaşi, kökpar, kükbargibi isimler de verilir At yarışları, cirit oyunu, kılıç sallama, yamba kapma, güreş, at üzerinde baskı gösterisi, sinsin oyunu, huntu oyunu Bu oyunlar genel olarak spora dayalıdır
Oyunların bir kısmı ise seyirliktir Bunları millet tiyatrosu veya Orta oyunu şeklinde değerlendirebiliriz: Koskosa oyunu; deve oyunu; ekende yoh, biçende yoh, yeyende ortag gardaş oyunu; kış bovay; yolbars; argımak
Nevruz bayramında mahalli eğlencelere de yer verilir Gençler aralarında mani ve şiir söyleyerek yarışırlar Bunlardan bazıları:Halay oyunu, Yaşıl yarpag, Gızılgül, Hahışta, Benövşe, Bahtıyar ve atışmalardır
Anadolu sahasında da oynanan bu oyunların yanısıra 21 Mart'ta büyük bir coşkuyla kutlamalar yapılmaktadır Geçmişte o güne has olarak macunlar, şerbetler, hediyeler hazırlanarak devlet erkanı büyükten küçüğe, bunları birbirlerine takdim ederlerdi Bu adetler günümüzde Mesir Macunu Şenlikleri adı aşağıda hâlâ devam etmektedir Anadolu'da Yörük Bayramı günümüzde de kutlanarak bu adeti yaşatmaktadırlar
Anadolu'da Sultanı Nevruz, Nevruz Sultan, Mart Dokuzuve Mart Bozumugibi adlarla bilinen nevruz, gelenekleriyle bütün Türk toplumu içerisinde yaşamaya devam etmektedir
Tahtacı Türkmenleri'nde; Nevruz Bayramı eski Mart'ın dokuzudur ve Sultan Nevruz olarak adlandırılır Nevruz, Tahtacı Türkmenleri'nin yaylaya çıkışında; 2223 Mart tarihlerinde kutlanmaktadır Tahtacı Türkmenleri'nde Nevruz; ölülerin yedirilip içirildiği gün olarak kabul edilir Burada eski Türk inanç sisteminin soy kültürü kendini gösterir
22 Mart Nevruz'dan bir gün önceyi karşılamaktadır Bu gün Nevruz hazırlıkları yapılır Çamaşırlar yıkanır, yemekler hazırlanır Nevruz günü yenilen yemekler aralarında ıspanaklı börek, soğan kabuğu ile boyanmış yumurtalar, yufka, sarı burma, şeker, leblebi, lokum sayılabilir 23 Mart günü öğleden sonradan kadınlar geniş bir tabağa çerezler koyarak hak üleştirirler Yiyecekler dağıtılarak ölünün ruhuna değsindileğinde bulunurlar Bu bayramda cümbür cemaat güler yüzlüdür Suçlar bağışlanır Bayrama yeralma zorunludur Katılmayanlar köy halkınca dışlanır
Yörükler aralarında; Nevruz ile birlikte, kışın bittiği ve bahar mevsiminin başladığı kabul edilir Köy ve yaylalarda 22 Mart'ta, şehirlerde ise Nevruz günü pazara rastlamazsa, bu tarihi takip eden Pazar günü kutlanır Köy halkı 22 Mart sabahı yaylalara içten yola çıkarlar Daha önceden davar evlerine kurulmuş olanlar köylerden gelen akraba ve komşularına konut sahipliği ederler Köylerden gelen grupla, yayladakiler karşılaştıklarında bir el silah atarak Nevruzunuz kutlu, dölünüz hayır ve verimli olsunşeklinde selamlaşırlar Gelen misafirler çadırlara yerleşir, kendilerine ikramlarda bulunulur Sürü sahipleri tarafından kesilen kurbanlar birlikte yenilir Sünni olan yörüklerde imamlar göre yapılan dualara ahali katılır ve şükrederler
Gençler tarafından eğlenceler düzenlenir, yemekler yenir, şarkı ve türküler söylenir, oyunlar oynanır Eğlenceler geç saatlere değin devam eder
Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerimizden Gaziantep ve çevresinde 22 mart gününe Sultan Nevruzadı verilir Diyarbakır'da; Nevruz günü insanlar, davet ve mesire yerlerine gitgide artarak Nevruz'u kutlarlar Kars ve çevresinde; bu tarihte kapı dinleme, baca baca adetleri görülür Evde bulundurulan farklı alanlara yönlendirilmiş meyvelerden baca baca gezenlere verilir
Tunceli ve çevresinde; bu gün erkekler alınlarına kara sürerek su kaynaklarına giderler Bu karaları orada temizleyerek dua ve niyazda bulunurlar Özellikle Orta Anadolu'da Nevruz, Mart Dokuzuolarak bilinir Öteki bölgelerdekine benzer kutlama adetleri yapılır Nevruzla ilgili Anadolu'da görülen diğer gelenekler aralarında, ağacın güneşten etkilenmemesi için ağaca bez bağlanarak yapılan Mart ipliğiadeti ve bilhassa Giresun'da Mart Bozumuadeti tartma taşır
Tekirdağ'da Nevruz soğukların sonu, baharın başlangıcı olarak kabul edilir ve Nevruz Şenlikleriadıyla kutlanır İzmir, Uşak, Sivas ve Şebinkarahisar'da neredeyse aynı geleneklerin devam ettiği görülür
Bilindiği üzere eski takvim Mart ayından başlardı Mart ayının birincil on iki günü ayrı olarak ayları temsil etmek suretiyle, o sene içinde neler olacağı ilk on iki günden saptama olunurdu O gün yedi çift, bir tek baş harfi Sile başlayan yiyeceklerden yenilmesi adettendir *
Çeşitli adlarla ve yaygın olarak Nevruz adıyla kutlanan bu bahar bayramıyla ilgili olarak Türk topluluklarında değişik gelenekler meydana gelmiştir Orta Asya'dan, Balkan Türkleri'ne ve hatta Amerika'daki Kızılderililerin yaşatılan âdetlerinde bu gelenekleri ve törenleri saptama edebiliyoruz
K K Yudahin'in eserinden Kırgız Türkleri'nde Nevruz gününün, Mart ayında olduğu ve yeni yılın ilk günü anlamına geldiği ifade edilir Bu günde Nouruz Köcö denilen özel bir yemek yemek yaparlar Köcö, mısır yarması ya da bulgur konulmak suretiyle yapılan bir nevi tirittir
Kazak Türkleri de Kırgız Türkleri'nin yaptığı aşı pişirirler Keza Nevruz törenlerinde mevlit okuturlar O günü evler baştanbaşa temizlenir, yeni elbiseler giyilir Nevruz törenleri sırasında ev duvarlarına veya değişik eşyaların üstüne kil kaplar atılarak parçalanır Alev üzerinden atlanır Çadırlar kurulup sofralar açılır
Özbekistan'ın Semerkant, Buhara, Andican taraflarında, Nevruz günü başlayan törenler bir hafta değin devam eder Ahali bu törenlerde çadır çadır gezerek birbirlerinin bayramını kutlar Bu ziyaretlerde ikram edilen yemek aşadı verilen pilavdır Köpkarı, güreş, beygir yarışları, horoz dövüşleri gibi gösteriler düzenlenir
Tacikistan'da Nevruz Mart ayının başından, 21 Mart gününe kadar baharın gelişini ve tabiatın canlanmasını yerine getirmek amacıyla kutlanır Nevruzda yenilen Şharfi ile başlayan 7 yiyecekten süt; temizliği, tatlı; yaşama sevincini, şeker; serinlik ve dinlenmeyi, mum; ateşe tapınmayı, tarak; kadının güzelliğini temsilcilik eder İslâmeyetten sonradan İslâmî geleneklere kadar Şile başlayan 7 nesne bunların yerini almıştır
Afganistan'da Nevruz, Türkler arasında doğum günü olarak kutlanır Bugün cümbür cemaat en yeni elbiselerini giyerler Kabir ve akraba ziyaretleri yapılır, güreş tutulur ve oğlak oyunu oynanır Halk arasındaki dargınlıkların kaldırılmasına çalışılır Yeni yıla nasıl başlanırsa, yılın böylece geçeceğine inanılır
Türkmenistan'da Nevruz bayramında halk müziği gününü ülkemizdeki dini bayramlara aynı bir şekilde geçinmekte, ortak konut ziyaretleri yapılmakta, tebrik mesajları gönderilmektedir Nevruz kutlamaları basın yayınlama organlarında geniş bir şekilde yer almaktadır
Azerbaycan'da her yıl Mart'ın 2123'ünde, Nevruz bayramı büyük törenlerle kutlanır Mezarlık ziyareti yapılır Bu ziyaretlerde hazırlanan helva pilav ve diğer yiyecekler fakirlere dağıtılır Gapı Pusma, Suya Yüzük Atma, Su Başı, Baca Bacaadetlerinde uzun yılların gelenekleri farklı alanlara yönlendirilmiş motif ve oyunlarla sürdürülür Semeni göğertilir Yani tohum çimlendirilir
Nevruz; Karapapaklar'da Nevruz, Kırım Türkleri'nde Navrez, gündönümü; Batı Trakya Türkleri'nde Mevris, Makedonya ve Kosova Türkleri'nde Sultanı Navrız , Gagauzlarda İlkyaz bayramı adıyla yukarıda bahsettiğimiz iki taraflı coşku ve geleneklerle kutlanmaktadır
Fazla geniş coğrafyaya yayılmış olan topluluklarda Nevruz törenlerinde genellikle şu oyunların değişmeden devam ettiği gözlenir: Gökböri Oyunu Türkistan'da oynanan ulusal oyunların başında yer alır Bu oyuna gökböri, köpkâri, oğlakulak, buzkaşi, kökpar, kükbargibi isimler de verilir At yarışları, cirit oyunu, kılıç sallama, yamba kapma, güreş, at üzerinde baskı gösterisi, sinsin oyunu, huntu oyunu Bu oyunlar genel olarak spora dayalıdır
Oyunların bir kısmı ise seyirliktir Bunları millet tiyatrosu veya Orta oyunu şeklinde değerlendirebiliriz: Koskosa oyunu; deve oyunu; ekende yoh, biçende yoh, yeyende ortag gardaş oyunu; kış bovay; yolbars; argımak
Nevruz bayramında mahalli eğlencelere de yer verilir Gençler aralarında mani ve şiir söyleyerek yarışırlar Bunlardan bazıları:Halay oyunu, Yaşıl yarpag, Gızılgül, Hahışta, Benövşe, Bahtıyar ve atışmalardır
Anadolu sahasında da oynanan bu oyunların yanısıra 21 Mart'ta büyük bir coşkuyla kutlamalar yapılmaktadır Geçmişte o güne has olarak macunlar, şerbetler, hediyeler hazırlanarak devlet erkanı büyükten küçüğe, bunları birbirlerine takdim ederlerdi Bu adetler günümüzde Mesir Macunu Şenlikleri adı aşağıda hâlâ devam etmektedir Anadolu'da Yörük Bayramı günümüzde de kutlanarak bu adeti yaşatmaktadırlar
Anadolu'da Sultanı Nevruz, Nevruz Sultan, Mart Dokuzuve Mart Bozumugibi adlarla bilinen nevruz, gelenekleriyle bütün Türk toplumu içerisinde yaşamaya devam etmektedir
Tahtacı Türkmenleri'nde; Nevruz Bayramı eski Mart'ın dokuzudur ve Sultan Nevruz olarak adlandırılır Nevruz, Tahtacı Türkmenleri'nin yaylaya çıkışında; 2223 Mart tarihlerinde kutlanmaktadır Tahtacı Türkmenleri'nde Nevruz; ölülerin yedirilip içirildiği gün olarak kabul edilir Burada eski Türk inanç sisteminin soy kültürü kendini gösterir
22 Mart Nevruz'dan bir gün önceyi karşılamaktadır Bu gün Nevruz hazırlıkları yapılır Çamaşırlar yıkanır, yemekler hazırlanır Nevruz günü yenilen yemekler aralarında ıspanaklı börek, soğan kabuğu ile boyanmış yumurtalar, yufka, sarı burma, şeker, leblebi, lokum sayılabilir 23 Mart günü öğleden sonradan kadınlar geniş bir tabağa çerezler koyarak hak üleştirirler Yiyecekler dağıtılarak ölünün ruhuna değsindileğinde bulunurlar Bu bayramda cümbür cemaat güler yüzlüdür Suçlar bağışlanır Bayrama yeralma zorunludur Katılmayanlar köy halkınca dışlanır
Yörükler aralarında; Nevruz ile birlikte, kışın bittiği ve bahar mevsiminin başladığı kabul edilir Köy ve yaylalarda 22 Mart'ta, şehirlerde ise Nevruz günü pazara rastlamazsa, bu tarihi takip eden Pazar günü kutlanır Köy halkı 22 Mart sabahı yaylalara içten yola çıkarlar Daha önceden davar evlerine kurulmuş olanlar köylerden gelen akraba ve komşularına konut sahipliği ederler Köylerden gelen grupla, yayladakiler karşılaştıklarında bir el silah atarak Nevruzunuz kutlu, dölünüz hayır ve verimli olsunşeklinde selamlaşırlar Gelen misafirler çadırlara yerleşir, kendilerine ikramlarda bulunulur Sürü sahipleri tarafından kesilen kurbanlar birlikte yenilir Sünni olan yörüklerde imamlar göre yapılan dualara ahali katılır ve şükrederler
Gençler tarafından eğlenceler düzenlenir, yemekler yenir, şarkı ve türküler söylenir, oyunlar oynanır Eğlenceler geç saatlere değin devam eder
Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerimizden Gaziantep ve çevresinde 22 mart gününe Sultan Nevruzadı verilir Diyarbakır'da; Nevruz günü insanlar, davet ve mesire yerlerine gitgide artarak Nevruz'u kutlarlar Kars ve çevresinde; bu tarihte kapı dinleme, baca baca adetleri görülür Evde bulundurulan farklı alanlara yönlendirilmiş meyvelerden baca baca gezenlere verilir
Tunceli ve çevresinde; bu gün erkekler alınlarına kara sürerek su kaynaklarına giderler Bu karaları orada temizleyerek dua ve niyazda bulunurlar Özellikle Orta Anadolu'da Nevruz, Mart Dokuzuolarak bilinir Öteki bölgelerdekine benzer kutlama adetleri yapılır Nevruzla ilgili Anadolu'da görülen diğer gelenekler aralarında, ağacın güneşten etkilenmemesi için ağaca bez bağlanarak yapılan Mart ipliğiadeti ve bilhassa Giresun'da Mart Bozumuadeti tartma taşır
Tekirdağ'da Nevruz soğukların sonu, baharın başlangıcı olarak kabul edilir ve Nevruz Şenlikleriadıyla kutlanır İzmir, Uşak, Sivas ve Şebinkarahisar'da neredeyse aynı geleneklerin devam ettiği görülür
Bilindiği üzere eski takvim Mart ayından başlardı Mart ayının birincil on iki günü ayrı olarak ayları temsil etmek suretiyle, o sene içinde neler olacağı ilk on iki günden saptama olunurdu O gün yedi çift, bir tek baş harfi Sile başlayan yiyeceklerden yenilmesi adettendir *
