nevşehirin tarihi ve doğal güzellikleri

nevşehirin tarihçesi

Nevşehir yalnız Türkiye ’nin değil dünyânın sayılı turizm merkezlerinden biri olabilecek özelliklere sâhiptir Peri bacaları ve kayalara oyulmuş kiliseler, yeraltı şehirleri Hacı Bektaşı Velî Dergâhı ve birçok târihî eser tanıdık olmayan ve yerli turistin gezdiği yerlerdir Bazıları şunlardır:

Nevşehir Kalesi: On ikinci asırda Selçuklular göre yapılan kaleyi Dâmâd İbrâhim Paşa tamîr ettirmiştir İl merkezinin güneybatısında yüksek bir yığın üzerindedir Yontma taştan yapılan kale iki kapılıdır

Dâmâd İbrâhim Paşa Külliyesi: On sekizinci asırda Sadrâzam Dâmâd İbrâhim Paşa göre yaptırılan külliye; câmi, medrese, kütüphâne, sıbyan mektebi imâret ve hamamdan meydana gelmiştir Câminin kubbesi kurşun olduğu için Kurşunlu Câmii olarak da bilinir Câminin mihrabı misket işçiliğinin fazla hoş örneklerindendir Minberi fazla güzeldir Müezzin mahfilinin altı, altın yaldızla işlemelidir Medrese 1961 ’de Vakıflar Genel Müdürlüğünce tâmir ettirilerek Kütüphâne olarak halka açılmıştır İmâret kısmı 1949 ’da müzeye çevrilmiştir Sibyan mektebinde minyatür, arkeolojik ve etnografik eserler sergilenir Kütüphâne kısmında çok değerli 40300 eser bulunmaktadır El yazması olan eserler çok değerlidir

Kara Câmii: Sadrâzam Dâmâd İbrâhim Paşa kadar 1715 ’te yaptırılmıştır Kesme taştan sâde bir yapıdır Minâresi 19 asırda yaptırılmış olup tek şerefelidir

Alâaddîn Câmii: Avanos ilçesinde 13 asırda yaptırıldığı tahmin edilmektedir Tâmir ve eklerle ilk orijinalliğini kaybetmiştir Minâresi 1950 ’de ilâve edilmiştir

Ulu Câmi: Avanos ilçesindedir Yeraltı Câmii de denir On sekizinci asır Osmanlı eseridir Tabanı toprak seviyesinin altındadır Düz damlıdır

Karavezir Külliyesi: Gülşehir ilçesinde Karavezir Seyid Mehmed Paşa tarafından 1779 ’da yaptırılan külliye; câmi, medrese ve çeşmeden meydana gelmektedir Câmisi Kuşunlu Câmi olarak da bilinir Medrese 1960 ’ta tâmir ettirilmiş olup kütüphâne olarak kullanılmaktadır

Kızılkaya Köyü Câmii: Gülşehir ilçesine yan Kızılkaya köyündedir Kitâbesinden 1293 ’te yaptırıldığı tahmin edilmektedir Görmüş olduğu tâmirlere karşın orijinalliğini kaybetmemiştir

Taş Câmii: Gülşehir ’in Türk köyündedir On üçüncü asırda yapıldığı tahmin edilen câmi yıkık vaziyettedir

Hacı Bektaş Velî Dergâhı ve Külliyesi: On dördüncü asırda Hacı Bektaşı Velî göre yaptırılmıştır Külliyede; çilehâne, dergah, türbe, mescit ve çeşmeler yer alır Mescit Sultan İkinci Mahmûd Han kadar yaptırılmıştır Dergah 23 kısımdan ibârettir Her kısmın özel bir ismi vardır 1) Köşk, 2) Çatalkapı, 3) Değirmen penceresi, 4) Misâfir köşkleri, 5) Çamaşırhâne, 6) Ekmekevi, 7) Anbar, 8) Meydan bahçesi, 9) Misâfirhâne, 10) Meydan, 11) Kiler, 12) Üçler kapısı, 13) Altılar kapısı, 14) Aşocağı, 15) Aşocağı meydanı, 16) Kiler bahçesi, 17) Yaz meydanı, 18) Hazret avlusu, 19) Mezarlık, 20) Balum Sultan Türbesi, 21) Hasbahçe kapısı, 22) Kırklar meydanı, 23) Hasbahçe Hacı Bektaşı Velî ’nin türbesi klâsik Selçuklu kümbetleri plânında olup, duvarları ve tavanı sülüs yazı ve çiçek motifleriyle süslüdür Külliyede on altı çeşme vardır

Taşhunpaşa Külliyesi: Ürgüp ilçesinin Damse köyündedir Karamanoğulları zamânında yapılmış olan külliye câmi, sekizgen kümbet, altıgen kümbet ve medreseden meydana gelmektedir Câminin kitâbesi yoktur On dördüncü asırda yapıldığı varsayım edilmektedir Orjinal minber ve mihrabı Ankara Etnoğrafya Müzesindedir Medrese, câmiye 3 km uzaklıktadır Incelemeler, medresenin daha önceleri saray olarak kullanıldığını ortaya koymuştur

Sarıhan: ÜrgüpAvanos karayolu üzerinde, Avanos ’a 5 km uzaklıktadır Selçuklular devrinde yapıldığı tahmin edilmektedir Sultan hanlarının klasik plânındadır

Beylikhanı: Câmii Kebir mahallesindedir 1726 ’da Dâmâd İbrâhim Paşa yaptırmıştır Yapıdan günümüze sâdece hayvanlara âit bölümü ulaşabilmiştir

Eski eserler: Tabiî güzellikleri yanına târihî eserleri de meşhurdur Bu bölgede Göreme Kaya Kiliselerinin sayısı 365 ’dir Erozyon (yıpranma) yolu ile meydana gelen peri bacası denilen kayaların içine oyularak yapılmıştır On ve on üçüncü asırlar aralarında Hıristiyan keşişler ve halk burada yaşamışlardır Duvarları fresklerle dolu olan Tukalı Kilise ile Elmalı,Karanlık Çarıklı, Yılanlı, Gizli, Thedor ve St Barbara kiliseleri en meşhurlarıdır

Göreme ve Ürgüp tabiî hâdiselerle meydana gelen külah şeklinde kayalıklardan (peri bacalarından) ibârettir 5 bin m2lik bir alandadır

Erciyas ve Hasan dağlarının volkanik tüflerinin göl sularının dibine kat kat yerleşmesi ve gölün kuruması ile meydana getirdiği yumuşak ve kalkerli toprak örtüsü işlenerek Göreme ’deki eserler yapılmıştır Kapadokya için; “Büyüleyici havası ve sessiz vâdileri, insanın nefesini kesecek güzelliği ve kayalara oyulmuş yeraltı şehirleriyle dünyâda nâdir rastlanan bir yer denmiştir

Zelve Harabeleri: Göreme ’ye 4 km mesâfededir Çavuşun Kilisesi: Avanos yakınındadır Duvarlarında dağıtılmış figürler vardır Açıksaray: Erozyon etkisiyle tepelerin oyulması ve kapı biçimli oyuklarla bir sarayı andırır Balkon kiliseleri: Ortahisar ’a 7 km mesafededir Binlerce güvercinin yaşadığı bir patikadan gidilir

Yeraltı şehirleri: Derinkuyu ilçesi ile Kaymaklı kasabasında yer alan yeraltında kayalara oyulmuş şehir halkı kalıntıları vardır Derinkuyu ’daki yeraltı şehrinin manastırı, soğuk hava tesisi ve hafıza hastânesi kalıntıları meşhurdur

Üçhisar: İl merkezinin 8 km doğusunda kalesiyle dikkati çeken bir dinlenme ve ziyafet merkezidir 40 m yükseklikteki kale, çevrenin ve Göreme Vâdisinin seyredildiği bir yerdir

Kaymaklı (Eneği): İl merkezinin 20 km güneyinde bulunan yeraltı şehrinin bulunduğu bir beldedir Düşman saldırıları esnasında korunmak maksadıyla yapılan sığınaklardır Girift dehlizlerle 4 kat aşağıya inilir

Mesîre yerleri

Nevşehir tabiî güzellikler bakımından da zengindir Mesire yerleri genelde vâdi tabanlarıyla Kızılırmak kıyılarıdır

Göreme Vâdisi: İl merkezine 14 km mesâfede, Kızılırmak ’a güneyden açılan bir vâdidir Vâdinin yamaçlarında peri bacaları vardır Üçhisar bucağından bu vâdiyi seyre doyum olmaz Buradan peri bacaları, güvercinlikler, kaya kiliseler ve civarının manzarası fazla güzel görünür

Kadirah Deresi: İl merkezine 3 km uzaklıkta tabiî güzelliği fevkalâde olan bir mesire ve dinlenme yeridir Bölgede Nevşehir Çayının bazalt kayalarını yararak açtığı çok sayıda delik ve çağlayanlar vardır

Üzengi Deresi: İl merkezine 14 km uzaklıkta hoş bir mesire yeridir Duvar gibi yükselen vâdi yamaçları, meyve bahçeleri ve mâdensuları ile istek edilen bir dinlenme yeridir

Kazankaya: Gülşehir yakınındadır Türlü biçim ve renkteki kayaların görünüşü fazla güzeldir

Ballıkaya: İl merkezine 5 km uzaklıkta manzarası ile ünlü bir mesîre yeridir

Kızılırmak kıyıları: Kızılırmak Vâdisi Gülşehir ve Avanos ilçelerinin topraklarında genişleyerek tabii kumsallar ve ormanlık dinlenme yerleri ortaya çıkarmıştır İl merkezine takriben 20 km ’dir

İçmeler ve kaplıcalar

İlde fazla sayıda içme ve kaplıca vardır Bunlardan en meşhuru Kozaklı kaplıcalarıdır

Kozaklı kaplıcaları: Kozaklı ilçesinin güneyinde nehir yatağındadır Konaklama tesisleri mevcuttur Kaplıca suyu ağrılı hastalıklara ve romatizmaya iyi gelmektedir

Gümüşkent (Salanda) İçmesi: GülşehirHacıbektaş karayolundan 3 km içeridedir Tesisi yoktur Cilt hastalıklarına faydalıdır Yöre halkı kadar içme olarak faydalanılmaktadır

Bölgedeki diğer kaplıcalar; Nevşehir İçmesi, Verimsiz İçmesi, Deliklikaya İçmesi, Kızıltepe Mâdensuyu, Sarıkaya İçmesi, Avanos Ballıca Kaplıcası, Ürgüp Çökek köyü İçmesi ve Ürgüp Üzengiçay İçmesidir Bu suların içmesi; Karaciğer, barsak, mîde ve safra yolları ile idrar yolu iltihapları ve mesâne taşlarının düşürülmesinde faydalıdır *