Nizamülmülk Hayatı ve Eserleri

Nizamülmülk Hayatı
Nizamülmülk Kimdir?, Biyografisi
Nizamülmülk Eserleri Nelerdir

Devlet hizmetindeki hayâtı, babası ile berâber Gazne Devletinin Horasan vâlisi EbülFâzıl EsSurinin hizmetinde bulunmakla başladı 1040 yılındaki Dandanakan Savaşından bir vakit sonradan Yüksek Dağ Arslanın Belh vâlisi Ali bin Şadanın maiyetine girerek, vilâyet işlerinin yürütülmesiyle vazifelendirildi Selçuklu Sultanı Tuğrul Beyin vefatı ile Yüksek Dağ Arslan ve kardeşi Süleyman Bey arasındaki taht mücâdelesi sırasında uygun bakış ve tedbirleriyle dikkatleri çekti ve 1063 yılında Yüksek Dağ Arslanın yanına hizmete başladı Alp Arslan Sultan olunca 1064 yılında Selçuklu Devletine vezir tâyin edildi Zamânın halîfesi Kâim bi emrillah göre Nizâmülmülk ünvânı ile taltif edildi Bu ünvânıyla tanındı

Nizâmülmülk, vezir olduğu 1064ten, şehit edildiği 1092 senesine dek kesintisiz yirmi dokuz yıl Büyük Selçuklu Devletine, bütün bir dirâyet ve adâletle hizmet etti Vazifeli olduğu için katılamadığı Malazgirt Meydan Muhârebesi hâriç, bütün Selçuklu fütûhatında bulundu Sultan Alp Arslanın vefâtıyla veliaht Melikşahın tahta geçmesini sağlayıp, nizam ve âsâyişin korunmasında muvaffak oldu SultanMelikşaha muhâlefet eden ya da başkaldıran Selçuklu prenslerinin itâat altına alınmasında büyük hizmeti geçti Sultan Melikşah, devletin idâresinde ona koskocoman ve geniş yetkiler verdi Nizâmülmülkün zeki, özenli ve adâletli idâresi sâyesinde de, Melikşâhın saltanatı, bununla birlikte Büyük Selçuklu Devletinin de en parlak ve en şanlı devri olmuştur

Nizâmülmülk, âlim, edip ve kadirşinâs bir zât olduğu için meclisi; ilim ve sanat adamlarının toplandığı bir yer hâline gelirdi Abbâsi halîfesi de kendisine pekçok derin saygı eder, meclisinde bulunurdu Âlimlere, şâirlere, sanatkârlara karşı çok ikrâm, ihsan ve iltifât ederdi Birçok câmi, mescit, vakıf eserleri yaptırdı

Büyük Selçuklu Devletine; idârî, adlî, askerî, mâlî, sosyal ve kültürel sâhada pekçok yenilikler ve değişiklikler getirdi Sarayı, merkezî hükümet teşkilâtını, İslâm esaslarına dayalı mahkemeleri, toprak sistemini sağlam esaslar üstüne bitmiş düzenledi Gerçekleştirdiği yeni sistemler bâzı değişikliklerle berâber bütün Türkİslâm devletlerince devam ettirildi

Nizâmülmülk, zamânında yayılmaya ve kuvvetlenmeye çalışan bozuk fırkalara aleyhinde, Ehli sünnet bilgilerinin sistemli bir şekilde öğretilmesi sağlandı Bunun için Bağdat, Belh, Nişabur, Herat, İsfehan, Basra ve Musul gibi farklı alanlara yönlendirilmiş şehirlerde, kendi ünvanı ile anılan Nizâmiye Medreselerini kurdurdu Onuncu yüzyılda Ehli sünnete muhâlif cereyanların artan bir şekilde yaygınlaşması sebebiyle İslâm dünyâsında ortaya çıkan karışıklıkların giderilmesinde Nizâmiye Medreselerinin çok büyük hizmeti geçti Bu medreselerin en meşhurlarından birisi de, Bağdattaki Nizâmiye Medresesi olup, asrın büyük âlimlerinden birisi olan Ebû İshakı Şîrâzî burada ders vermekle vazîfeli idi

Nizâmülmülkün Selçuklu Devletindeki bütün düzenleme ve değişiklikleri ciddî bir şekilde muayene eden, devlet idâresinde kendi görüşlerini, icrâatını ve bunların gerekçelerini gelecek nesillere intikal ettirmek maksadıyla Fârisi olarak yazdığı Siyâsetnâme isimli eseri, bugün siyâset ilmiyle uğraşanların el kitapları aralarında sayılmaktadır Siyâsetnâmede Türkİslâm devletlerinin idârî, mâlî, siyâsî, askerî, sosyal ve kültürel yönlerini incelemektedir Tam doğru metin ve ilâvesiz nüshası, İstanbulda Süleymâniye Kütüphânesi,Molla Çelebi kısmında 114 numarada mevcuttur Siyâsetnâme, çoğu dillere çeviri edilerek, yayınlanmıştır *