Noktalama İşaretleri ve kullanıldıkları yerler

Noktalama İşaretleri ve kullanıldıkları yerler hakkında data



Noktalama işaretleri dilimizde başta Tanzimat döneminde kullanılmaya başlanmıştır Noktalama işaretleri, yazıların daha kolay okunmasını ve anlaşılması sağlarBiz konuşurken cümlede anlatmak istediklerimizi ses tonlamalarımızla açık olarak ortaya koyabiliriz Nerede duracağımızı, nerede vurgu yapacağımızı biliriz

NOKTA İŞARETİ

Hüküm, adalet gösteren, anlamca tamamlanmış cümlelerin sonunda kullanılır

Bu kitabı mutlaka okumalıyım

Yazarlar tek tek kitaplarını imzaladı

Kelimelerin kısaltılarak yazılmaları halinde kullanılır

Dr Doç Prof İst vb, Cad, Sok, Alm, Ar, Far, Fr, İng

Seni dahası Dr Yalçın Bey ’e götürelim

Askerlere Yzb Rasim dikte vermiş

Kelimelerin baş harflerinin alınmasıyla yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz

TBMM, TDK, D, B, K, G, KB, GB, KD, GD (sekizi de yön), m, cm, g, kg, l, C, Fe

Bu ürünlerin TSE belgeleri var

Tarihlerde gün, ay ve yılı parçalamak için kullanılır

25072003 tarihinde mezun olduk

Rakamla sıra bildirilen durumlarda “ncı, nci eklerinin yerine kullanılır

ÖSS'de 4 olarak büyük başarı elde etti

Saat ve dakikaların yazımında kullanılır

Sergi yarın 930'da açılacak

Matematikte çarpı işareti yerine kullanılabilir

6 3 18

VİRGÜL İŞARETİ ,

Peş peşe gelen benzer görevli sözcük aralarında kullanılır

Yağmur, kar, çamur demeden yoluna devam etti

cümlesinde nesnelerin ayrılmasında,

Küçük, hoş bir evi vardı

cümlesinde sıfatların ayrılmasında kullanılmıştır

Anlamca karışan öğelerin ayrılmasında kullanılır

Yaşlı adamın yanına yaklaştı

Yaşlı, adamın yanında yaklaştı

cümlesinde virgül özneyi ayırmakta kullanılmıştır Eğer olmasaydı, “yaşlı sözü sıfat olurdu

Ara sözlerin başında ve sonunda kullanılır

Bu evi, çocukluğumun geçtiği yeri, katiyen sattırmam

İçinde başka virgül bulunmayan birbirini izleyen cümlelerin ayrılmasında kullanılır

Bzi çağırdı, kendisi gelmedi

Tümce içindeki ünlem bildiren sözcüklerden daha sonra kullanılır

Yoo, bu kadarına da pes doğrusu!

Seslenme gösteren sözcüklerden daha sonra kullanılır

Arkadaşlar, azıcık beni dinler misiniz?

NOKTALI VİRGÜL İŞARETİ ;

Arasında şekil ve manâ bakımından ilişki yer alan, duraklaması kısa olan cümlelerin arasına konur

At ölür, meydan kalır; yiğit ölür şöhret kalır

Birbirine bağlaçla bağlanmış cümlelerde bağlaçtan önce kullanılır

Beni ziyafet etmediniz; ama bunun için size kızmıyorum

Virgülle bölünmüş örnekleri farklı örneklerden dağıtmak için kullanılır:

Portakal, mandalina, muz; lâhana, pırasa, ıspanak; bisküvi, kraker, çikolata…

Öznenin diğer öğelerle karıştığı yerlerde kullanılır

Minik; eski bir eve girdi

cümlesinde giren “minikcins Eğer virgül koysaydık bu kelime evin sıfatı olarak da düşünülebilirdi

İKİ NOKTA İŞARETİ :

Bir cümlenin sonunda yorumlama veya örnek verilecekse kullanılır

Başarmak için bir tek durum vardır: Niyetlenmek

Kavramlar tanımlanırken veya açıklanırken kullanılır

Isim: Varlıkları, kavramları tedarik eden sözcüklerdir

Hitabe metinlerinde kullanılır

Ali: “Ne vakit geldiniz eve? diye sordu


ÜÇ NOKTA İŞARETİ

Aynı örneklerle devam edilebileceğini göstermek için kullanılır

Bahçemizde kiraz, erik, … daha çoğu meyve ağacı vardı

Anlamca bitirilmemiş cümlelerin sonunda kullanılır

üstelik istediğimi almamışsa…

Söylenmek istenmeyen kelimeler yerine kullanılır

Toplantıya gelenler arasında … var mıydı?

Alıntılarda; ilk olarak apaçık ve sonda alınmayan kelime ve bölümlerin yerine konur

Ahmet Haşim “… sözden ziyade musikiye yakın … sözleriyle tanımlamıştır şiiri

Sözün bir yerde kesildiğini açıklama yapmak için kullanılır

– Neden gelmedin?

– Benim …

– Mazereti bırak da gerçeği söyle

Yüklemi bulunmayan cümlelerin sonunda kullanılır

Karşıda başı dumanlı dağlar … Emrindeki tarafta minik bir nehir …


SIRA NOKTALAR

Şiirde ya da yazıda alınmayan kısımların yerine kullanılır

Ne sitem ne korku yalnızlıktan

…

Süslenmiş gemiler geçse açıktan

…

dizelerindeki kafiyeleri inceleyelim

Konuşmalarda kişinin sustuğunu uygulamak için kullanılır

– Niçin geldin?

– …

– Seni o mu çağırdı?

KISA ÇİZGİ İŞARETİ

Tümce sonunda sözcük yarım kaldığında kullanılır

Şiir konusunda ……………………………………………………………… olduğunu du

yunca çok sevindim

Tümce içindeki ara sözlerin başında ve sonunda kullanılır

Bütün bebekler Zeynep hariç şimdiden uykuya dalmışlardı

Bir olayın başlangıç ve bitiş tarihleri arasında kullanılır

İkinci dünya savaşı (19391945) bütün altı yıl sürmüştür

Birbiriyle ilgi kurulan iki ismin arasında kullanılır

Türkiye Azerbaycan ilişkileri epeyce iyidir

Galatasaray – Fenerbahçe karşılaşması

Dilbilgisinde eklerin ve mastar halindeki fiillerin gösterilmesinde kullanılır

Kitapçı sözcüğü “çı üretim ekini almıştır

Işine Düşkün sözcüğü “çalışfiilinden türemiştir

Osmanlıca tamlamalarda kullanılır

Aşkı Memnu, bülbüli şeydâ

UZUN ÇİZGİ İŞARETİ —

Hitabe metinlerinde, konuşmaların başında kullanılır Söylev çizgisi de denir

– Sen de bizimle gelecek misin?

– Niçin gelmeyeyim?

– Hiç, sordum yalnızca

Anekdot: Konuşmalar çivi içinde verildiği zaman konuşma çizgisi kullanılmaz


KESME İŞARETİ '

Özel isimlerdeki çekim eklerini parçalamak için kullanılır

Bu konuda üstelik Ahmet ’in fikrini alalım

Not: özel isim, üretim eki almışsa çekim ekleri kesmeyle ayrılmaz

Bu soruyu bundan başka İzmirlilere soralım

Kısaltmalara ek geldiğinde kullanılır

Sorun BM ’de görüşülecekmiş

Sayılara ilave getirilirken kullanılır

Ders 0945'te başlayacaktır

Anlamca karışan sözcüklerin yazımında kullanılır

Bu sorunun nasıl çözüleceğini bilmiyorum

Cümleside altı çizili sözün “soru mu yoksa “sorun mu olduğu kesin yok Bu karışıklığı kesmeyle giderebiliriz “Bu soru ’nun nasıl çözüleceğini bilmiyorum

cümlesinde sözcüğün “soru olduğu açıklanmış olur


SORU İŞARETİ ?

Soru anlamı içeren cümlelerin sonunda kullanılır

Ne zaman geleceksiniz?

Not: İçinde soru eki olduğu halde soru anlamı vermeyen cümlelerde bu işaret kullanılmaz

Evden çıktım mı dürüst sendeyim

Sözcüğün karşıt anlamının açıklama edilmek istendiği yerlerde kullanılır

Burada ondan daha akıllı (?) biri var mı oysa?

kesinkes bilinmez tarihler yerine kullanılır

Yunus Emre (1240?1320), (Doğum yeri: ?), ( ?1120)


TIRNAK İŞARETİ “

Tümce içinde başkasına ait sözleri spesifize etmek için kullanılır

Atatürk, “Ne Mutlu Türk ’üm Diyene sözünü bana kalırsa söylemiştir

Cümlede geçen kitap, dergi isimleri çivi içine alınabilir

Bu derste “Aşkı Memnu romanını inceledik

Not: Çivi içindeki söze ilave gelirse, tırnaktan daha sonra gelir ve kesme kullanılmaz

Siz bundan başka Haşim ’in “O Belde sini okuyun

Alıntılar tırnak içine alınarak verilir

Yunus ’un “Bana seni gerek seni dizesi, amacını ortaya koyar

Not: Çivi içindeki cümlenin içinde bir tırnak daha göstermek icabında bu defa tekli tırnak (‘ ’) kullanılır

“Haşim, şiirin yoruma açık olmasını ister ve defalarca ‘Şiir her okuyanda ayrı duygular uyandırmalıdır ’ der

Cümlede vurgulanmak istenen sözcükler çivi içine alınabilir

Mehmet'in söyledikleri “vaad yok “reeltir


PARANTEZ İŞARETİ ( )

Cümlede geçen herhangi bir sözcüğün açıklanması durumunda kullanılır

Kıbrıs konusunda iki ülke (Türkiye ve Yunanistan) hiçbir zaman anlaşamaz

Tümce içinde bir sözcüğün benzeşen anlamlısı verilirse kullanılır

Bu dizede tanı (kişileştirme) yapılmış

Yabancı sözcüklerin okunuşu parantez içinde gösterilir

Bacon (Beykın) meşhur bir deneme yazarıdır

Cümle içinde kullanılan tarihler veya bir sözcüğün anlamıyla ilgili noktalamalar parantez içine alınır

Bu öğretim yılında (1991 – 1992), devlet tekrar gelişmiş eğitim sistemleri deneyecekmiş

Tiyatro metinlerinde hareketleri anlatan bölümler parantez içine alınır

Adam (başını öne eğerek): “Bilmiyorum dedi

ÜNLEM İŞARETİ !

Ünlem cümlelerinin sonunda kullanılır

Hey, bana bak!

Yandım!

Aman Allah ’ım!

Not: Bir sözün yanına parantez içinde ünlem işareti bulunuyorsa, o söze inanılmadığını gösterir

Ne dek nazik (!) biri olduğunu göreceksin *