Noktalama İşaretleri ve kullanıldıkları yerler

Noktalama İşaretleri ve kullanıldıkları yerler hakkında bilgi



Noktalama işaretleri dilimizde ilk kez Tanzimat doneminde kullanılmaya başlanmıştır Noktalama işaretleri, yazıların daha kolay okunmasını ve anlaşılması sağlarBiz konuşurken cumlede anlatmak istediklerimizi ses tonlamalarımızla acık olarak ortaya koyabiliriz Nerede duracağımızı, nerede vurgu yapacağımızı biliriz

NOKTA İŞARETİ

Hukum, yargı bildiren, anlamca tamamlanmış cumlelerin sonunda kullanılır

Bu kitabı mutlaka okumalıyım

Yazarlar bir bir kitaplarını imzaladı

Kelimelerin kısaltılarak yazılmaları halinde kullanılır

Dr Doc Prof İst vb, Cad, Sok, Alm, Ar, Far, Fr, İng

Seni bir de Dr Yalcın Bey’e goturelim

Askerlere Yzb Rasim emir vermiş

Kelimelerin baş harflerinin alınmasıyla yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz

TBMM, TDK, D, B, K, G, KB, GB, KD, GD (sekizi de yon), m, cm, g, kg, l, C, Fe

Bu urunlerin TSE belgeleri var

Tarihlerde gun, ay ve yılı ayırmak icin kullanılır

25072003 tarihinde mezun olduk

Rakamla sıra bildirilen durumlarda “ncı, nci eklerinin yerine kullanılır

OSS'de 4 olarak buyuk başarı elde etti

Saat ve dakikaların yazımında kullanılır

Sergi yarın 930'da acılacak

Matematikte carpı işareti yerine kullanılabilir

6 3 18

VİRGUL İŞARETİ ,

Peş peşe gelen eş gorevli sozcuk aralarında kullanılır

Yağmur, kar, camur demeden yoluna devam etti

cumlesinde nesnelerin ayrılmasında,

Kucuk, guzel bir evi vardı

cumlesinde sıfatların ayrılmasında kullanılmıştır

Anlamca karışan oğelerin ayrılmasında kullanılır

Yaşlı adamın yanına yaklaştı

Yaşlı, adamın yanına yaklaştı

cumlesinde virgul ozneyi ayırmakta kullanılmıştır Eğer olmasaydı, “yaşlı sozu sıfat olurdu

Ara sozlerin başında ve sonunda kullanılır

Bu evi, cocukluğumun gectiği yeri, asla sattırmam

İcinde başka virgul bulunmayan sıralı cumlelerin ayrılmasında kullanılır

Bzi cağırdı, kendisi gelmedi

Cumle icindeki unlem bildiren sozcuklerden sonra kullanılır

Yoo, bu kadarına da pes doğrusu!

Seslenme bildiren sozcuklerden sonra kullanılır

Arkadaşlar, biraz beni dinler misiniz?

NOKTALI VİRGUL İŞARETİ ;

Aralarında şekil ve anlam bakımından ilişki bulunan, duraklaması kısa olan cumlelerin arasına konur

At olur, meydan kalır; yiğit olur şan kalır

Birbirine bağlacla bağlanmış cumlelerde bağlactan once kullanılır

Beni davet etmediniz; ama bunun icin size kızmıyorum

Virgulle ayrılmış ornekleri farklı orneklerden ayırmak icin kullanılır:

Portakal, mandalina, muz; lahana, pırasa, ıspanak; biskuvi, kraker, cikolata…

Oznenin diğer oğelerle karıştığı yerlerde kullanılır

Kucuk; eski bir eve girdi

cumlesinde giren “kucuktur Eğer virgul koysaydık bu sozcuk evin sıfatı olarak da duşunulebilirdi

İKİ NOKTA İŞARETİ :

Bir cumlenin sonunda acıklama veya ornek verilecekse kullanılır

Başarmak icin bir tek şart vardır: Calışmak

Kavramlar tanımlanırken ya da acıklanırken kullanılır

İsim: Varlıkları, kavramları karşılayan sozcuklerdir

Konuşma metinlerinde kullanılır

Ali: “Ne zaman geldiniz eve? diye sordu


UC NOKTA İŞARETİ

Benzer orneklerle devam edilebileceğini gostermek icin kullanılır

Bahcemizde kiraz, erik, … daha bircok meyve ağacı vardı

Anlamca bitirilmemiş cumlelerin sonunda kullanılır

Bir de istediğimi almamışsa…

Soylenmek istenmeyen kelimeler yerine kullanılır

Toplantıya gelenler arasında … var mıydı?

Alıntılarda; başta ortada ve sonda alınmayan kelime ve bolumlerin yerine konur

Ahmet Haşim “… sozden ziyade musikiye yakın … sozleriyle tanımlamıştır şiiri

Sozun bir yerde kesildiğini anlatmak icin kullanılır

– Nicin gelmedin?

– Benim …

– Mazereti bırak da gerceği soyle

Yuklemi bulunmayan cumlelerin sonunda kullanılır

Karşıda başı dumanlı dağlar … Yan tarafta kucuk bir dere …


SIRA NOKTALAR

Şiirde veya yazıda alınmayan kısımların yerine kullanılır

Ne sitem ne korku yalnızlıktan

…

Suslenmiş gemiler gecse acıktan

…

dizelerindeki kafiyeleri inceleyelim

Konuşmalarda kişinin sustuğunu gostermek icin kullanılır

– Neden geldin?

– …

– Seni o mu cağırdı?

KISA CİZGİ İŞARETİ

Cumle sonunda sozcuk yarım kaldığında kullanılır

Şiir konusunda ……………………………………………………………… olduğunu du

yunca cok sevindim

Cumle icindeki ara sozlerin başında ve sonunda kullanılır

Butun bebekler Zeynep haric coktan uykuya dalmışlardı

Bir olayın başlangıc ve bitiş tarihleri arasında kullanılır

İkinci dunya savaşı (19391945) tam altı yıl surmuştur

Birbiriyle ilgi kurulan iki ismin arasında kullanılır

Turkiye Azerbaycan ilişkileri oldukca iyidir

Galatasaray – Fenerbahce karşılaşması

Dilbilgisinde eklerin ve mastar halindeki fiillerin gosterilmesinde kullanılır

Kitapcı sozcuğu “cı yapım ekini almıştır

Calışkan sozcuğu “calışfiilinden turemiştir

Osmanlıca tamlamalarda kullanılır

Aşkı Memnu, bulbuli şeyda

UZUN CİZGİ İŞARETİ —

Konuşma metinlerinde, konuşmaların başında kullanılır Konuşma cizgisi de denir

– Sen de bizimle gelecek misin?

– Neden gelmeyeyim?

– Hic, sordum sadece

Not: Konuşmalar tırnak icinde verildiği zaman konuşma cizgisi kullanılmaz


KESME İŞARETİ '

Ozel isimlerdeki cekim eklerini ayırmak icin kullanılır

Bu konuda bir de Ahmet’in fikrini alalım

Not: ozel isim, yapım eki almışsa cekim ekleri kesmeyle ayrılmaz

Bu soruyu bir de İzmirlilere soralım

Kısaltmalara ek geldiğinde kullanılır

Sorun BM’de goruşulecekmiş

Sayılara ek getirilirken kullanılır

Ders 0945'te başlayacaktır

Anlamca karışan sozcuklerin yazımında kullanılır

Bu sorunun nasıl cozuleceğini bilmiyorum

Cumleside altı cizili sozun “soru mu yoksa “sorun mu olduğu belli değil Bu karışıklığı kesmeyle giderebiliriz “Bu soru’nun nasıl cozuleceğini bilmiyorum

cumlesinde sozcuğun “soru olduğu acıklanmış olur


SORU İŞARETİ ?

Soru anlamı taşıyan cumlelerin sonunda kullanılır

Ne zaman geleceksiniz?

Not: İcinde soru eki olduğu halde soru anlamı vermeyen cumlelerde bu işaret kullanılmaz

Evden cıktım mı doğru sendeyim

Sozcuğun karşıt anlamının ifade edilmek istendiği yerlerde kullanılır

Burada ondan daha akıllı (?) biri var mı ki?

Kesin olarak bilinmeyen tarihler yerine kullanılır

Yunus Emre (1240?1320), (Doğum yeri: ?), ( ?1120)


TIRNAK İŞARETİ “

Cumle icinde başkasına ait sozleri belirtmek icin kullanılır

Ataturk, “Ne Mutlu Turk’um Diyene sozunu bizzat soylemiştir

Cumlede gecen kitap, dergi isimleri tırnak icine alınabilir

Bu derste “Aşkı Memnu romanını inceledik

Not: Tırnak icindeki soze ek gelirse, tırnaktan sonra gelir ve kesme kullanılmaz

Siz bir de Haşim’in “O Belde sini okuyun

Alıntılar tırnak icine alınarak verilir

Yunus’un “Bana seni gerek seni dizesi, amacını ortaya koyar

Not: Tırnak icindeki cumlenin icinde bir tırnak daha kullanmak gerekirse bu kez tekli tırnak (‘ ’) kullanılır

“Haşim, şiirin yoruma acık olmasını ister ve daima ‘Şiir her okuyanda ayrı duygular uyandırmalıdır’ der

Cumlede vurgulanmak istenen sozcukler tırnak icine alınabilir

Mehmet'in soyledikleri “vaad değil “gercektir


PARANTEZ İŞARETİ ( )

Cumlede gecen herhangi bir sozcuğun acıklanması durumunda kullanılır

Kıbrıs konusunda iki ulke (Turkiye ve Yunanistan) hicbir zaman anlaşamaz

Cumle icinde bir sozcuğun eş anlamlısı verilirse kullanılır

Bu dizede teşhis (kişileştirme) yapılmış

Yabancı sozcuklerin okunuşu parantez icinde gosterilir

Bacon (Beykın) unlu bir deneme yazarıdır

Cumle icinde kullanılan tarihler ya da bir sozcuğun anlamıyla ilgili noktalamalar parantez icine alınır

Bu oğretim yılında (1991 – 1992), devlet yine gelişmiş eğitim sistemleri deneyecekmiş

Tiyatro metinlerinde hareketleri anlatan bolumler parantez icine alınır

Adam (başını one eğerek): “Bilmiyorum dedi

UNLEM İŞARETİ !

Unlem cumlelerinin sonunda kullanılır

Hey, bana bak!

Yandım!

Aman Allah’ım!

Not: Bir sozun yanında parantez icinde unlem işareti bulunuyorsa, o soze inanılmadığını gosterir

Ne kadar nazik (!) biri olduğunu goreceksin