Nöron nedir?

Nöron, asap sisteminin esas yapıtaşı olan sinir hücresine verilen addır Nöronlar birçok bakımdan insan vücudundaki öteki hücrelerle benzerlik gösterirler; lakin sinir hücrelerini vücuttaki diğer hücrelerden ayıran kilit bir nokta bulunur: Nöronlar, insan vücudundaki bilgi aktarımını sağlar
Vücuttaki iletişimi sağlamada hayli uzmanlaşmış olan bu sinir hücreleri, veri aktarımını hem kimyasal ayrıca de elektriksel yollarla sağlar İnsan vücudunda ayrı görevler üstlenen dağıtılmış asap hücreleri bulunur
Duyusal nöronlar, duyu alıcıları aracılığıyla vücuttaki bilgileri beyne iletirken motor nöronlar da beynin taleplerini vücuttaki kaslara iletir Ara nöronlarsa çeşitli sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlamaktan sorumludur
Nöronlar ve Öteki Hücreler

Öteki hücrelerle benzerlikler:
Hem nöronlar ayrıca de diğer cisim hücreleri, içerisinde genetik bilgileri barındıran bir çekirdek bulundurur
Keza nöronların keza de diğer karoser hücrelerinin etraflarında hücrenin dış etkenlerden korunmasını sağlayan bir hücreli zarı bulunur
Hem nöronlar ayrıca de diğer ceset hücrelerinin içerisinde, hücrenin canlı kalmasını sağlayan; golgi cisimcikleri ve mitokondri gibi organeller ve sitoplazma bulunur
Nöronları öbür kılan özellikler:
Öteki cisim hücrelerinin tersine, nöronlar doğumdan çok kısa bir vakit sonta kendilerini yenilemeyi sonlandırırlar Doğal sebeplerle ölen nöronların yerlerini yenileri almadığından, beynin bir takım kısımlarındaki asap hücresi sayısı yeni doğan bir bebekte bir yetişkinden daha fazladır Ölen nöronların yerine yenisinin gelmediği bilinen bir reel olmasına rağmen, yapılan araştırmalara kadar sinir hücreleri kendi aralarında yeni bağlantılar kurarak kısmi bir yenilenme sağlayabilmektedir
Nöronların hücresel zarı, diğer hücrelere veri göndermelerini sağlayacak özel bir biçimde oluşmuştur Akson ve dendrit adındaki uzantılar, hücrenin data göndermesini ve almasını sağlayan uzantılardır İki asap hücresi arasındaki bağlantıya ise sinaps adı verilir Nöronlar öteki nöronlarla irtibat karşılamak için, bu sinapslara sinir taşıyıcısı (nörotransmitter) olarak bilinen bir kimyasal salar
Nöron Yapısı

Bir sinir hücresinin üç temel kısmı bulunur: dendritler, aksonlar ve gözenekli olan gövdesi Lakin; her asap hücresinin boyu, şekli ve özellikleri hücrenin aldığı göreve tarafından istikrarsızlık göstermektedir Kimi sinir hücreleri daha eksik dendrit uzantısına sahipken kimisi de dendritten geçilmemektedir Burada yapabileceğimiz açıklama; dendritler bilgi almayı sağladığından, dendrit uzantısı çok olan hücrenin beyne daha çoğunlukla veri ileteceğidir Kimi hücrelerde de aynı şey aksonlar için geçerlidir fakat aksonların etkileri sayılarıyla değil boyutlarıyla ölçülür Bu yüzden, daha sık veri ileten asap hücrelerinde daha uzun aksonlar bulunur İnsan vücudunda yer alan en uzun akson, kuyruk sokumundan başlayıp, etap başparmağına değin gider; ve bu da az daha 90 santimlik bir uzunluk demektir
Nöron neye benziyor ?

Aksiyon PotansiyelleriNöronlar veri aktarımını nasıl gerçekleştirir ? Nöronların iletişim sağlaması için bilginin hem nöronun kendi içinde hem de bir nörondan diğerine aktarılması gerekir Bu işlem kimyasal uyarıcılar ve elektriksel sinyallerin yardımıyla gerçekleşir
Nöronlarda yer alan dendritler, duyusal alıcılardan ve öteki nöronlardan veri alınmasını sağlar Bu bilgiler önce hücre gövdesine aktarılır ve burdan da aksonlara iletilir Bilgiler aksona geldiğinde, akson boyunca aksiyon potansiyeli adıyla aşina elektriksel bir sinyal formunda taşınır
Sinapslar Arası İletişimElektriksel bir uyarı aksonun son ucuna ulaştığında, öteki sinir hücresinin dendritlerine ulaşmak için iki sinir hücresi arasındaki sinaptik tembellik üzerinden iletilme safhasına gelir Bir Takım durumlarda, bu sinyaller sinaptik boşluklara gereklilik duymadan iki gözenekli olan arasında atlama gerçekleştirerek bir iletişim köprüsü kurar ve yoluna böylece devam eder
Normal şartlarda ise, sinir taşıyıcılarının (nörotransmiterlerin) bu bilgileri bir hücreden diğerine iletmesi gerekir Sinir taşıyıcıları, iki hücre arasındaki sinaptik boşluğu doldurup kasıt hücrenin herif uçlarına ulaşması amacıyla akson uçları tarafından salgılanan kimyasal uyarıcılardır Geri alınım (reuptake) adıyla bilinen bir işlemin sonucunda bu kimyasallar alıcı hücre kadar bir daha salgılanmak üzere emilir
Sinir Taşıyıcılar (Nörotransmiterler)Nörotransmiterler, günlük hareketlerimizi gerçekleştirmemizde çok önemli bir yer tutar Vücutta iyice kaç tane nörotransmiter çeşidi olduğu bilinmemektedir ama; bugüne kadar, kimyasal uyarı yoluyla data iletimi sağlayan 100 ’den artı uyarıcı keşfedilmiştir
Nörotransmiterlerin her birinin etkisi öbür mıdır? Bu kimyasal iletkenlerin işleyişi bir hastalık veya hap yoluyla bozulduğunda ne olur ? Aşağı tanıdık birkaç nörotransmiter ve bunların aşina etkileriyle eksikliği ya da fazlalığı durumunda ortaya çıkan bozukluklar anlatılmıştır
Asetilkolin:*Kaslardaki kasılmalar, öğrenme ve hafıza ile ilişkilidir Beyindeki asetilkolin eksikliğinin, Alzheimer hastalığı ile yakın ilişkisi olduğu bilinmektedir
Endorfin:*Sancı, acı algısı ve duygularla ilişkilidir Vücut, bir travma veya fazla nefret sonucu endorfin salgılar Bu kimyasal iletkenler morfin vb gibi sersemletici ilaçlarla aynı etkiyi gösterirler fakat çok daha kuvvetlidirler
Dopamin:*Fikirler ve tutku alınmasını sağlayan hislerle ilgilidir Parkinson hastalığı dopamin eksikliğinden kaynaklanırken; şizofreni de dopamin kimyasal iletkeninin vücutta fazla yüksek miktarlarda bulunmasıyla ilişkilidir


Psikoloji alzheimer, Parkinson, Şizofreni Nöron, asap sisteminin esas yapıtaşı olan asap hücresine bahşedilen addır Nöronlar çoğu bakımdan insan vücudundaki diğer hücrelerle benzerlik gösterirler; ama sinir hücrelerini vücuttaki öteki hücrelerden ayıran kilit bir nokta bulunur: Nöronlar, insan vücudundaki data aktarımını sağlar
Vücuttaki iletişimi sağlamada hayli uzmanlaşmış olan bu sinir hücreleri, veri aktarımını keza kimyasal ayrıca de elektriksel yollarla sağlar İnsan vücudunda öbür görevler üstlenen çeşitli sinir hücreleri bulunur
Duyusal nöronlar, duyu alıcıları yoluyla vücuttaki bilgileri beyne iletirken motor nöronlar da beynin taleplerini vücuttaki kaslara iletir Ara nöronlarsa değişik asap hücreleri arasındaki iletişimi sağlamaktan sorumludur
Nöronlar ve Öteki Hücreler

Öteki hücrelerle benzerlikler:
Ayrıca nöronlar hem de diğer karoser hücreleri, içerisinde genetik bilgileri barındıran bir çekirdek bulundurur
Ayrıca nöronların keza de diğer gövde hücrelerinin etraflarında hücrenin dış etkenlerden korunmasını karşılayan bir hücresel zarı bulunur
Hem nöronlar hem de öteki gövde hücrelerinin içerisinde, hücrenin canlı kalmasını sağlayan; golgi cisimcikleri ve mitokondri gibi organeller ve sitoplazma bulunur
Nöronları farklı kılan özellikler:
Diğer gövde hücrelerinin aksine, nöronlar doğumdan fazla kısa bir zaman sonta kendilerini yenilemeyi sonlandırırlar Doğal sebeplerle ölen nöronların yerlerini yenileri almadığından, beynin bir takım kısımlarındaki sinir hücresi sayısı yeni doğan bir bebekte bir yetişkinden daha fazladır Ölen nöronların yerine yenisinin gelmediği tanıdık bir gerçek olmasına rağmen, yapılan araştırmalara göre sinir hücreleri kendi aralarında yeni bağlantılar kurarak kısmi bir yenilenme sağlayabilmektedir
Nöronların gözenekli olan zarı, diğer hücrelere data göndermelerini sağlayacak özel bir biçimde oluşmuştur Akson ve dendrit adındaki uzantılar, hücrenin veri göndermesini ve almasını karşılayan uzantılardır İki sinir hücresi arasındaki bağlantıya ise sinaps adı verilir Nöronlar diğer nöronlarla iletişim karşılamak için, bu sinapslara asap taşıyıcısı (nörotransmitter) olarak bilinen bir kimyasal salar
Nöron Yapısı

Bir asap hücresinin üç esas kısmı bulunur: dendritler, aksonlar ve hücreli gövdesi Fakat; her asap hücresinin boyu, şekli ve özellikleri hücrenin aldığı göreve göre istikrarsızlık göstermektedir Kimi sinir hücreleri daha az dendrit uzantısına sahipken kimisi de dendritten geçilmemektedir Burada yapabileceğimiz açıklama; dendritler veri almayı sağladığından, dendrit uzantısı fazla olan hücrenin beyne daha sıklıkla veri ileteceğidir Kimi hücrelerde de benzer şey aksonlar için geçerlidir lakin aksonların etkileri sayılarıyla yok boyutlarıyla ölçülür Bu yüzden, daha sık bilgi ileten asap hücrelerinde daha uzun aksonlar bulunur İnsan vücudunda yer alan en uzun akson, kuyruk sokumundan başlayıp, ayak başparmağına dek gider; ve bu da hemen hemen 90 santimlik bir uzunluk demektir
Nöron neye benziyor ?

Aksiyon PotansiyelleriNöronlar data aktarımını nasıl gerçekleştirir ? Nöronların iletişim sağlaması için bilginin hem nöronun kendi içinde ayrıca de bir nörondan diğerine aktarılması gerekir Bu operasyon kimyasal uyarıcılar ve elektriksel sinyallerin yardımıyla gerçekleşir
Nöronlarda bulunan dendritler, duyusal alıcılardan ve öteki nöronlardan bilgi alınmasını sağlar Bu bilgiler önce hücreli gövdesine aktarılır ve burdan da aksonlara iletilir Bilgiler aksona geldiğinde, akson baştan başa aksiyon potansiyeli adıyla bilinen elektriksel bir sinyal formunda taşınır
Sinapslar Arası İletişimElektriksel bir dikkat aksonun son ucuna ulaştığında, diğer asap hücresinin dendritlerine ulaşmak için iki asap hücresi arasındaki sinaptik haylazlık üzerinden iletilme safhasına kazanç Bazı durumlarda, bu sinyaller sinaptik boşluklara ihtiyaç duymadan iki gözenekli olan aralarında atlama gerçekleştirerek bir iletişim köprüsü kurar ve yoluna böylece devam eder
Normal şartlarda ise, asap taşıyıcılarının (nörotransmiterlerin) bu bilgileri bir hücreden diğerine iletmesi gerekir Asap taşıyıcıları, iki hücre arasındaki sinaptik boşluğu doldurup amaç hücrenin tip uçlarına ulaşması nedeniyle akson uçları kadar salgılanan kimyasal uyarıcılardır Geri alınım (reuptake) adıyla aşina bir işlemin sonucunda bu kimyasallar tip hücreli tarafından bir daha salgılanmak üzere emilir
Sinir Taşıyıcılar (Nörotransmiterler)Nörotransmiterler, jurnal hareketlerimizi gerçekleştirmemizde çok manâlı bir yer miktar Vücutta bütün olarak kaç tane nörotransmiter çeşidi olduğu bilinmemektedir fakat; bugüne kadar, kimyasal dikkat aracılığıyla veri iletimi karşılayan 100 ’den artı uyarıcı keşfedilmiştir
Nörotransmiterlerin her birinin etkisi öbür mıdır? Bu kimyasal iletkenlerin işleyişi bir rahatsızlık ya da hap yoluyla bozulduğunda ne olur ? Aşağıda tanıdık birkaç nörotransmiter ve bunların tanıdık etkileriyle eksikliği veya fazlalığı durumunda ortaya meydana çıkan bozukluklar anlatılmıştır
Asetilkolin:*Kaslardaki kasılmalar, öğrenme ve fikir ile ilişkilidir Beyindeki asetilkolin eksikliğinin, Alzheimer hastalığı ile yakın ilişkisi olduğu bilinmektedir
Endorfin:*Sızı, acı algısı ve duygularla ilişkilidir Gövde, bir travma veya aşırı dehşet sonucu endorfin salgılar Bu kimyasal iletkenler morfin vb gibi sersemletici ilaçlarla aynı etkiyi gösterirler fakat fazla daha kuvvetlidirler
Dopamin:*Düşünceler ve müsamaha alınmasını karşılayan hislerle ilgilidir Parkinson hastalığı dopamin eksikliğinden kaynaklanırken; şizofreni de dopamin kimyasal iletkeninin vücutta fazla yüksek miktarlarda bulunmasıyla ilişkilidir